Eίναι η Καμίλα Βαλίεβα θύμα εκμετάλλευσης από συγκεκριμένα συμφέροντα;

Δεν έχει τελειωμό τα γαϊτανάκι αποκαλύψεων και υποθέσεων σχετικά με την Καμίλα Βαλίεβα, την 15χρονη Ρωσίδα αθλήτρια του καλλιτεχνικού πατινάζ, που δεν πέρασε στο αντιτόπινγκ κοντρόλ των Χειμερινών Ολυμπιακών Αγώνων στο Πεκίνο. Η απόφαση ωστόσο να επιτραπεί στη Βαλίεβα να συνεχίσει να αγωνίζεται, με τη δικαιολογία της «ανεπανόρθωτης ζημιάς» που θα της προκαλούσε στην ίδια σε αγωνιστικό και ψυχολογικό κυρίως επίπεδο αν εμποδιζόταν να το κάνει, έχει επίσης προκαλέσει αρκετά σχόλια.

Η Σάρα Χίρσλαντ, διευθύνουσα σύμβουλος των Ολυμπιακών και Παραολυμπιακών Αγώνων των ΗΠΑ, δήλωσε «απογοητευμένη από το μήνυμα που στέλνει αυτή η απόφαση» και ο Adam Rippon, πρώην χάλκινος Ολυμπιονίκης και προπονητής πατινάζ, πρόσθεσε ότι ήταν «ένα ‘χαστούκι’ σε κάθε αθλητή που έρχεται εδώ για να αγωνιστεί καθαρά. Οι άνθρωποι γύρω της απέτυχαν εντελώς».

Γράφοντας στον Guardian, ο Σον Ίνγκλ έδωσε μια νέα διάσταση στο θέμα. «Όπως το έθεσε η Global Athlete, ένα σωματείο που εκπροσωπεί χιλιάδες αθλητές, το θετικό τεστ ντόπινγκ της Βαλίεβα αποτελεί ξεκάθαρη απόδειξη κακοποίησης ανηλίκου», ενώ πολλές αναφορές και δημοσιεύματα εστίασαν στον τρόπο με τον οποίο την περιέβαλαν και την χρησιμοποίησαν οι προπονητές της. Αναλυτές στις ΗΠΑ έφτασαν στο σημείο να μιλήσουν για «εμπορία ανηλίκων».

Είναι υπερβολή να μιλήσουμε για εμπορία ανηλίκων;

Η εμπορία παιδιών ορίζεται στο διεθνές δίκαιο ως η «στρατολόγηση, μεταφορά, φιλοξενία ή παραλαβή» παιδιού για σκοπούς εκμετάλλευσης. Σε ηλικία 15 ετών, η Βαλίεβα είναι ανήλικη. Εάν τις δίνουν αναβολικά για να βελτιώσουν τις αθλητικές της επιδόσεις εκείνοι που έχουν καθήκον να τη φροντίζουν και να την προστατεύουν, στην προκειμένη περίπτωση η Ολυμπιακή Επιτροπή της Ρωσίας και οι προπονητές της, τότε αυτό θα ήταν ξεκάθαρη απόδειξη ότι δεν ενδιαφέρθηκαν για την ψυχική και σωματική της υγεία, σημειώνει ο Αιντάν ΜακΚάιντ στο openDemocracy. «Επίσης αποδεικνύει ότι προτεραιότητά τους είναι να την εκμεταλλεύονται για το ενδεχόμενο να τους φέρει χρυσά μετάλλια. Αυτό συνιστά αδιαμφισβήτητο παράδειγμα εμπορίας παιδιών σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο» υπογραμμίζει ο ΜακΚάιντ.

Αυτό δεν είναι κάτι καινούργιο. «Όταν πρόκειται για κακοποίηση νεαρών αθλητών, δεν είναι μόνο η Ρωσία και δεν είναι μόνο το ντόπινγκ. Στις ΗΠΑ και τη Μεγάλη Βρετανία έχουμε ακούσει φρικτές ιστορίες σεξουαλικής και σωματικής κακοποίησης, ιδιαίτερα στη γυμναστική, όπου τα κορίτσια καλούνται να προπονούνται ως ελίτ αθλήτριες από νεαρή ηλικία» τονίζει ο Ιγκλ, λίγες μέρες πριν δει το φως της δημοσιότητας άρθρο των New York Times όπου αναφέρουν ότι ένας ανώτατος αξιωματούχος της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής «επανέλαβε έναν από τους ισχυρισμούς της δικηγόρου [της Βαλίεβα] ότι είχε καταπιεί το απαγορευμένο φάρμακο κατά λάθος». Όσο απίθανη κι αν είναι αυτή η δήλωση, δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι η ΔΟΕ ήθελε να αντιμετωπίσει την υπόθεση της Βαλίεβα ως υπόθεση εξαπάτησης – τυχαία ή με άλλο τρόπο – αντί να σπεύσει να προστατέψει την νεαρή αθλήτρια και συνολικά τους ανήλικους αθλητές. Επιτρέποντας στα παιδιά να αγωνίζονται ως ενήλικες στους Ολυμπιακούς Αγώνες, η ίδια η ΔΟΕ φέρει σημαντικό βαθμό ευθύνης για την κακοποίηση παιδιών και όσα συνέβησαν με την Βαλίεβα.

Συστηματική εκμετάλλευσης ανήλικων αθλητών

Σε ορισμένα αθλήματα τα παιδιά σημειώνουν καλύτερες επιδόσεις από τους ενήλικες. Η γυναικεία γυμναστική, για παράδειγμα, είναι ένα άθλημα που για μεγάλο μέρος της ολυμπιακής ιστορίας του κυριαρχείται από ανήλικους αθλητές. Σε άλλα αθλήματα επίσης, όπως το καλλιτεχνικό πατινάζ ή τις καταδύσεις, ανήλικοι συχνά αγωνίζονται μαζί με ενήλικους αθλητές για μετάλλια. Αρκεί όμως μόνο το ζήτημα των επιδόσεων για να επιτρέπεται η συμμετοχή τους;

Με άλλα λόγια, αυτό που συνέβη στη Βαλίεβα αποκαλύπτει όχι μόνο τη συγκλονιστική αποτυχία της Ρωσικής Ολυμπιακής Επιτροπής να προστατεύσει τα παιδιά της, αλλά συνιστά και κατηγορητήριο για ολόκληρο το ολυμπιακό κίνημα, ιδιαίτερα τη ΔΟΕ, επειδή ακριβώς βάζει το αθλητικό θέαμα πάνω από τα δικαιώματα και την προστασία των παιδιών.

Το απόγευμα της Πέμπτης 17 Φεβρουαρίου 2022 η Βαλίεβα αγωνίστηκε στον Ολυμπιακό τελικό του καλλιτεχνικού πατινάζ στους Χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες και δεν κατάφερε να κερδίσει μια θέση στο βάθρο. Αυτό όμως είναι το λιγότερο μπροστά σε όσα της έχουν συμβεί και σίγουρα δεν είναι ό,τι χειρότερο έχει αντιμετωπίσει ή θα αντιμετωπίσει η 15χρονη αθλήτρια, με την ίδια να μην είναι ούτε το πρώτο, ούτε το τελευταίο παιδί που πέφτει θύμα ενός συστήματος ακραίας εκμετάλλευσης.