Ο μύθος της Θάτσερ που «καθάρισε» τα γήπεδα

Ακούστηκε πάλι τις τελευταίες ημέρες σε πληθωριστικά επίπεδα το επιχείρημα ότι η Μάργκαρετ Θάτσερ με το σιδερένιο χέρι της καθάρισε τα αγγλικά γήπεδα. Ωραίο το παραμύθι αλλά κάπου δεν βγαίνει χρονικά. Το αντίθετο μάλιστα. Για να τα δούμε λοιπόν με τη σειρά: Η Θάτσερ ήταν πρωθυπουργός από το 1979 μέχρι το 1990.

Η μεγάλη ποδοσφαιρική τραγωδία, που υποτίθεται ότι την έκανε να πάρει τη μεγάλη απόφαση να καθαρίσει τα γήπεδα ήταν εκείνη του Χέιζελ (Βρυξέλλες) το 1985, στον τελικό Λίβερπουλ-Γιουβέντους. Ουσιαστικά το μόνο που έκανε ήταν να εισηγηθεί την έξωση των βρετανικών ομάδων από τις ευρωπαϊκές διοργανώσεις για πέντε χρόνια και για την Λίβερπουλ στα έξι. Eισηγήθηκε επίσης την εισαγωγή μιας κάρτας μελών για όσους ήθελαν να μπουν σε γήπεδο, ένα φακέλωμα δηλαδή των οπαδών, χωρίς κανένα άλλου ουσιαστικό μέτρο.

Αυτό σε μεγάλο βαθμό ήταν μια κίνηση αμηχανίας, αλλά πρωτίστως είχε να κάνει και με το μίσος της τότε πρωθυπουργού για την κοινωνία. Η τεράστια όξυνση των κοινωνικών ανισοτήτων, που ξεκίνησε με την επιβολή του ασυγκράτητου νεοφιλελευθερισμού από τα πρώτα χρόνια της θητείας, ήταν το καλύτερο λίπασμα για την λουμπενοποίηση ενός κομματιού της νεολαίας και τη γιγάντωση του χουλιγκανισμού, αλλά και συνολικά φαινομένων βίας και ταραχών στο νησί. Ιστορικές έχουν μείνει για παράδειγμα οι ταραχές που είχαν ξεσπάσει το 1981 στο φτωχό Τόξτεθ μια από τις «κακόφημες» γειτονιές του αποβιομηχανοποιημένου Λίβερπουλ, αλλά και λίγο νωρίτερα στο τραγουδισμένο και από τους The Clash Μπρίξτον.

Ουσιαστικά στα αγγλικά γήπεδα κανένα μέτρο δεν πάρθηκε μετά το Χέιζελ.

Η εικόνα που επικαλούνται σήμερα πολλοί για τα γήπεδα «θέατρα», με τους οπαδούς σε απόσταση αναπνοής από τους παίκτες χωρίς κιγκλιδώματα ανάμεσά τους, δεν έχει καμιά σχέση με τη Θάτσερ. Η καλύτερη απόδειξη για αυτό ήταν η επόμενη μεγάλη τραγωδία, πάλι επί των ημερών της, το 1989 στο Χίλσμπορο, που κόστισε τη ζωή τελικά σε 96 (+1 χρόνια αργότερα) φίλους της Λίβερπουλ. Οποιος έχει δει εικόνες από εκείνο το απόγευμα στο Σέφιλντ και έχει διαβάσει τι συνέβη πραγματικά, θα έχει καταλάβει ότι ακριβώς τα υψηλά κιγκλιδώματα ήταν που παγίδευσαν εκατοντάδες ανθρώπους και δεν τους άφησαν να βρουν διαφυγή μέσα στον αγωνιστικό χώρο. Και φυσικά οι ευθύνες της αστυνομίας που αντιμετώπιζαν τους φιλάθλους όπως και η Θάτσερ. Περίπου ως… ζώα. Μετά από αυτό πράγματι τα κιγκλιδώματα καταργήθηκαν, αλλά αυτό είναι αστείο να επιχειρείται να προβληθεί ως απόδειξη πολιτικής σοφίας ή διορατικότητας της τότε πρωθυπουργού. Αντιθέτως μάλιστα η Θάτσερ είχε προτείνει τα σύρματα στα γήπεδα να είναι και… ηλεκτροφόρα για να αποτρέπουν τους οπαδούς από σκέψεις εισβολής στον αγωνιστικό χώρο.

Η αλήθεια ήταν ότι η Θάτσερ απεχθανόταν αυτό το λαϊκό άθλημα και ουδέποτε ασχολήθηκε σοβαρά με την ασφάλεια των φιλάθλων και την εξάλειψη της βίας. Μάλιστα στην περίπτωση του Χίλσμπορο, όπως αποδείχτηκε δεκαετίες αργότερα έκανε ότι μπορούσε για να αποκρύψει τις ευθύνες της αστυνομίας και της κυβέρνησης συνολικά, ρίχνοντας το βάρος σε τάχα μεθυσμένους οπαδούς. Άλλωστε στο συγκεκριμένο ματς δεν είχε υπάρξει κανένας χουλιγκανισμός και καμιά σύγκρουση μεταξύ αντιπάλων οπαδών.

Το Χίλσμπορο ήταν πράγματι το καμπανάκι, που χτύπησε για τις ομάδες που έβλεπαν τον κίνδυνο να απαξιωθεί ένα προϊόν που όπως σωστά είχαν προβλέψει θα μπορούσε τα επόμενα χρόνια να τους αποφέρει δισεκατομμύρια, σε μια χρονική στιγμή που οι αγγλικοί σύλλογοι έλπιζαν να επιστρέψουν στην Ευρώπη. Ηταν κυρίως οι ομάδες οι ίδιες που αποφάσισαν να μετατρέψουν το ποδόσφαιρο σε ένα άθλημα της μεσαίας και ανώτερης τάξης και να κρατήσουν εκτός γηπέδων την «αλητεία». Ασχετα αν μερικοί από τους χούλιγκανς συνέχισαν να δίνουν ραντεβού και να μαχαιρώνονται μεταξύ τους κάτω από γέφυρες μακριά από τα γήπεδα.

Σε κάθε περίπτωση δεν ήταν η Θάτσερ που νίκησε το χουλιγκανισμό και εξάλειψε τη βία από τα γήπεδα. Οποιος θέλει να αντιμετωπίσει το φαινόμενο αυτό εδώ στην Ελλάδα θα πρέπει να κοιτάξει αλλού για παραδείγματα. Αλλα ας σταματήσει να ανακυκλώνεται το παραμύθι με την σιδηρά κυρία…