Ο Χάτζι και η μεγάλη των Ρουμάνων σχολή

Μπορεί στο μυαλό των περισσότερων οι ήττες στα πέναλτι να έχουν συνδεθεί κυρίως με την Αγγλία και την Ολλανδία αλλά αυτές δεν είναι οι μόνες εθνικές που υπέφεραν από τις εκτελέσεις από τα 11 βήματα. Η Ρουμανία των 90s, που έμεινε γνωστή ως η ‘Χρυσή Γενιά’ της χώρας, είπε αντίο σε τρία συνεχόμενα Μουντιάλ εξαιτίας των πέναλτι: Το 1990 απέναντι στην Ιρλανδία, το 1994 απέναντι στη Σουηδία και το 1998 από ένα εύστοχο πέναλτι του Νταβόρ Σούκερ στο δεύτερο ημίχρονο με την Κροατία. Υπάρχει όμως ένα καθοριστικό πέναλτι εκείνη την περίοδο που δεν προκαλεί εφιάλτες στους Ρουμάνους. Εκτελεστής του ήταν ένας Ουαλός.

17 Νοεμβρίου 1993. Βρισκόμαστε μερικούς μήνες πριν το Παγκόσμιο Κύπελλο των ΗΠΑ και στο Κάρντιφ η Ουαλία και η Ρουμανία διεκδικούν μια θέση στο επερχόμενο μεγάλο τουρνουά. Στο δεύτερο ημίχρονο και με το σκορ στο 1-1 οι γηπεδούχοι κερδίζουν πέναλτι που αναλαμβάνει να εκτελέσει ο Πολ Μπόντιν. Ο αριστερός μπακ της Ουαλίας σουτάρει με το αριστερό αλλά η μπάλα χτυπάει στο οριζόντιο δοκάρι. Μερικά λεπτά αργότερα ο Φλορίν Ραντουτσιόγιου θα σκοράρει και η Ρουμανία θα πανηγυρίσει μια σπουδαία πρόκριση.

Μια πρόκριση που φαινόταν σαν άπιαστο όνειρο τρεις αγώνες πριν. Μετά από τη συντριβή με 5-2 από την Τσεχοσλοβακία η ομοσπονδία έδωσε τα κλειδιά της εθνικής στον Άνχελ Ιορντανέσκου, που στο παλμαρέ του είχε ήδη αρκετούς τίτλους με τη Στεάουα και μια πορεία ως τον τελικό του Πρωταθλητριών. Με αυτόν στον πάγκο η Ρουμανία πήρε και τα τρία εναπομείναντα παιχνίδια των προκριματικών και σχεδόν από το πουθενά βρέθηκε για δεύτερη συνεχόμενη φορά σε ένα Μουντιάλ.

Η προετοιμασία για τη μεγάλη γιορτή του ποδοσφαίρου ξεκίνησε για τους Ρουμάνους αρκετές εβδομάδες πριν, στο Μπόρμιο της Ιταλίας. Όσοι παίκτες ήξεραν τον Ιορντανέσκου από τη Στεάουα γνώριζαν εκ των προτέρων πως εκείνη την περίοδο θα υποφέρουν. Οι υπόλοιποι ανακάλυψαν πολύ αργά γιατί ένα από τα παρατσούκλια του 44χρονου προπονητή είναι “δικτάτορας”. Ο Ιορντανέσκου μελέτησε το κλίμα των ΗΠΑ και ήξερε ότι οι περισσότεροι αγώνες θα διεξαχθούν σε θερμοκρασίες που θα φέρουν στα όρια τους παίκτες. Γι’αυτό το λόγο για να τους προετοιμάσει σχεδίασε ένα εξαντλητικό πρόγραμμα φυσικής κατάστασης, που περιλάμβανε μέχρι και τριπλές προπονήσεις κάποιες μέρες.

Η κούραση των παικτών δεν άργησε να μετατραπεί σε δυσφορία και πριν ακόμα η ομάδα μπει στο αεροπλάνο για την Αμερική στα γραφεία της ομοσπονδίας ακούγονταν ψίθυροι για την καταλληλότητα του προπονητή, που βρισκόταν έτσι κι αλλιώς σε άβολη θέση καθώς οι εμφανίσεις στα φιλικά δεν ήταν πολύ πειστικές. Μέσα σε όλα αυτά υπήρχαν αντιδράσεις και για την αναπάντεχη επιλογή του να μην καλέσει στην αποστολή τον έμπειρο Μάριους Λάκατους, που έπαιζε τότε στην Οβιέδο στην Πριμέρα. Όπως αποκάλυψε ο ίδιος ο Ιορντανέσκου, λίγες μέρες πριν την πρεμιέρα της ομάδας στο Μουντιάλ ο πρόεδρος της ομοσπονδίας πήγε στο δωμάτιο του και τον ενημέρωσε ότι υπάρχει δυσαρέσκεια μεταξύ των παικτών εξαιτίας της σκληρής προπόνησης και ότι συζητιέται το ενδεχόμενο αντικατάστασης του. Τελικά η θετική εισήγηση κάποιων συγκεκριμένων παικτών έστω και την τελευταία στιγμή έπαιξε καθοριστικό ρόλο στο να μην αλλάξει ο προπονητής.

Με τον Ιορντανέσκου στον πάγκο, ένα καλά δουλεμένο αμυντικό πλάνο, γεμάτο κέντρο και μόνο τον Ραντουτσιόγιου στην επίθεση οι Ρουμάνοι ξεκίνησαν τις υποχρεώσεις τους με το πιο δύσκολο ματς του ομίλου απέναντι στην Κολομβία του Βαλντεράμα και του Ασπρίγια. Μια ομάδα που μετά τις εντυπωσιακές εμφανίσεις στα προκριματικά (και ειδικά την 5αρα μέσα στην Αργεντινή) πήγε στις ΗΠΑ ως ένα από τα φαβορί της διοργάνωσης. Το διάβασμα του παιχνιδιού των Κολομβιανών αποδείχτηκε εξαιρετικό και παίζοντας ιδανικά το παιχνίδι των αντεπιθέσεων οι Ρουμάνοι έκαναν την έκπληξη και επικράτησαν με 3-1 μπροστά σε ένα εχθρικό κοινό, αφού η πλειοψηφία του κόσμου υποστήριζε τους Λατινοαμερικάνους.

Παρά τα δυο γκολ του Ραντουτσιόγιου αυτός που έκλεψε την παράσταση ήταν άλλος. Στα 29 του ο ‘Μαραντόνα των Καρπαθίων’, Γκεόργκε Χάτζι, ήξερε πως αυτό είναι το Μουντιάλ που πρέπει να αποδείξει την αξία του, ειδικά μετά από τη σεζόν που είχε προηγηθεί. Η Μπρέσια στην οποία αγωνιζόταν είχε πέσει την προηγούμενη χρονιά στη Σέριε Β, κάτι που σήμαινε πως ο Ρουμάνος που μέχρι πριν λίγα χρόνια φορούσε τη φανέλα της Ρεάλ, θα αντιμετώπιζε τώρα ομάδες όπως η Ραβένα και η Άσκολι. Η κατάσταση χειροτέρεψε λίγο πριν το ξεκίνημα του πρωταθλήματος όταν η Μπρέσια αρνήθηκε πρόταση της Νάπολι γι’αυτόν. Ο Χάτζι, που ήθελε σαν τρελός να δοκιμάσει την τύχη του στην ομάδα που μεγαλούργησε ο Ντιέγκο, έφτασε στο σημείο να σκέφτεται ακόμα και να παρατήσει το ποδόσφαιρο.

Το Μουντιάλ ήταν μια ιδανική ευκαιρία να επιστρέψει στο προσκήνιο και ο Χάτζι δεν την άφησε να πάει χαμένη. Το μαγικό γκολ του στην πρεμιέρα που έπιασε στον ύπνο τον τερματοφύλακα της Κολομβίας ήταν αρκετό για να του ανοίξει ξανά τις πόρτες των μεγάλων ομάδων. Σύμφωνα με τον ατζέντη του, μερικά μόνο λεπτά μετά την επίτευξη του γκολ ο Γιόχαν Κρόιφ τον πήρε τηλέφωνο για να συζητήσουν την πιθανότητα μεταγραφής του στη Μπαρτσελόνα!

Τις μέρες που ακολούθησαν τον θρίαμβο της πρεμιέρας οι Ρουμάνοι ξεθάρρεψαν και σαν γνήσιοι Βαλκάνιοι, χαλάρωσαν υπερβολικά. Κάποιοι εκμεταλλεύτηκαν αυτό το ανέμελο κλίμα για να περάσουν καλά με τις γυναίκες τους, κάποιοι στράφηκαν στο shopping therapy και κάποιοι το έριξαν στα χαρτιά, παίζοντας για ώρες ατέλειωτες παρτίδες. Ο Ιορντανέσκου δεν είχε θέμα με αυτές τις δραστηριότητες, αρκεί οι παίκτες του να μην έπαιζαν πόκερ, να μη στοιχημάτιζαν πραγματικά λεφτά και να μην ξέφευγαν μετά τις 11 το βράδυ. Οι Ελβετοί δεν συγχώρησαν αυτή τη χαλάρωση και με συνοπτικές διαδικασίες προσγείωσαν τους αντιπάλους τους, καθαρίζοντας το δεύτερο παιχνίδι με 4-1.

Ο Ιορντανέσκου ανέλαβε την ευθύνη, λέγοντας πως δεν είχε προετοιμάσει σωστά τον αγώνα και από τακτική και από ψυχολογική άποψη (“έκανα λάθος, ήμουν υπερβολικά γενναιόδωρος με τις ελευθερίες που τους έδωσα, ο Ρουμάνος ποδοσφαιριστής πρέπει να ελέγχεται συνεχώς” ήταν μια χαρακτηριστική ατάκα του), και έπεισε τους πάντες ότι αυτή ήταν απλά μια κακή παρένθεση. Η επιβεβαίωση ήρθε στο τελευταίο παιχνίδι του ομίλου, εκεί που οι Ρουμάνοι επέστρεψαν στη σοβαρότητα και με άρτια τακτική προσήλωση και ένα γκολ του Πετρέσκου στα πρώτα λεπτά επικράτησαν των ΗΠΑ και προκρίθηκαν στην επόμενη φάση.

Στους ’16’ τους περίμενε μια γνωστή τους. Η Αργεντινή είχε βρεθεί στο δρόμο τους και στο Μουντιάλ της Ιταλίας αλλά αυτή τη φορά οι ‘δυο Μαραντόνα’ δεν θα συναντιόταν, καθώς ο Αργεντινός πιάστηκε ντοπαρισμένος λίγο πριν το τελευταίο παιχνίδι των ομίλων. Μπροστά σε 90.000 θεατές, εκ των οποίων οι περισσότεροι ήταν είτε Αργεντινοί, είτε φιλικά προσκείμενοι στους Λατινοαμερικάνους (ο αναπληρωματικός επιθετικός Μάριαν Ιβαν αποκάλυψε πως όση ώρα έκανε προθέρμανση οι Αργεντινοί από τις κερκίδες τον μπουγέλωναν και τον έφτυναν ασταμάτητα), η Ρουμανία πέτυχε μια ιστορική νίκη με 3-2 σε ένα παιχνίδι που θεωρείται ένα από τα καλύτερα στη σύγχρονη εποχή των Παγκοσμίων Κυπέλλων. “Αυτή είναι η μεγαλύτερη στιγμή στην ιστορία του ρουμανικού ποδοσφαίρου και μάλλον η μεγαλύτερη χαρά που έχουν πάρει οι συμπατριώτες μου μετά την επανάσταση” δήλωσε ευτυχισμένος μετά το παιχνίδι ο Ιορντανέσκου.

Για πρώτη φορά στην ιστορία τους οι Ρουμάνοι βρίσκονταν στα προημιτελικά του Μουντιάλ, εκεί που τους περίμενε η Σουηδία του Χένρικ Λάρσον, του Κένεθ Άντερσον και του Τόμας Μπρολίν. Για να εμψυχώσει τους παίκτες του ο Ιορντανέσκου ζήτησε από την πρεσβεία να τον προμηθεύσει με μια κασέτα με τους πανηγυρισμούς των Ρουμάνων στους δρόμους μετά τη νίκη επί της Αργεντινής. Την ίδια ώρα μερικά μέτρα μακριά, στα αποδυτήρια της Σουηδίας, ο Τόμι Σβένσον ακολουθώντας μια πολύ διαφορετική και κάπως περίεργη τακτική, διάβαζε στους παίκτες του ποιήματα από κλασικούς Σουηδούς ποιητές!

Για περισσότερα από 75 λεπτά οι δυο ομάδες εστίαζαν περισσότερο στο πως να αμυνθούν σωστά παρά στο πως θα βάλουν τη μπάλα στα δίχτυα. Τελικά στο 78′ μια πανέξυπνη κομπίνα των Σουηδών σε ένα φάουλ έβγαλε τον Μπρολίν σε θέση τετ-α-τετ και ο επιθετικός της Πάρμα δεν έχασε την ευκαιρία. Η απάντηση των Ρουμάνων ήρθε δυο λεπτά πριν το τέλος με έναν παρόμοιο σχετικά τρόπο, όταν ο συνήθης ύποπτος Ραντουτσιόγιου εκμεταλλεύτηκε μια κόντρα στο τείχος σε ένα φάουλ και έκανε από κοντά το 1-1. Ο αγώνας πήγε στην παράταση εκεί που ο ίδιος παίκτης έδωσε το προβάδισμα στους Ρουμάνους με σουτ από το ύψος της περιοχής στο 101′. Όταν ένα λεπτό μετά ο Σουηδός μέσος Στέφαν Σβαρτς είδε την κόκκινη οι περισσότεροι θεώρησαν πως το παιχνίδι τέλειωσε. Για άλλη μια φορά όμως οι Βαλκάνιοι πλήρωσαν τη χαλάρωση τους. Πέντε λεπτά πριν το τελικό σφύριγμα ο τερματοφύλακας τους, Φλορίν Προύνεα, έκανε μια τραγική έξοδο σε ένα γέμισμα στην περιοχή και ο Άντερσον με κεφαλιά σε άδεια εστία έστειλε το παιχνίδι στα πέναλτι.

Με το ηθικό στα τάρταρα μετά την αναπάντεχη ισοφάριση και παρά το γεγονός ότι η Σουηδία ξεκίνησε τη διαδικασία αστοχώντας στην πρώτη της εκτέλεση οι Ρουμάνοι ηττήθηκαν τελικά με 5-4. Το ρόλο του μοιραίου επωμίστηκαν ο Νταν Πετρέσκου και ο Μίοντραγκ Μπελοντέντιτσι. Το ειρωνικό της όλης υπόθεσης είναι ότι στην τελευταία προπόνηση πριν τον προημιτελικό ο Ιορντανέσκου είχε αφιερώσει αρκετή ώρα στις εκτελέσεις πέναλτι. Εκεί ο Πετρέσκου αναδείχθηκε νικητής του άτυπου τουρνουά με 6/6 προσπάθειες.

Ο αποκλεισμός και ειδικότερα ο τρόπος που αυτός ήρθε, παίζοντας με παίκτη παραπάνω και έχοντας προβάδισμα μέχρι λίγο πριν το φινάλε, πόνεσε πολύ τους Ρουμάνους. Στα αποδυτήρια και στο ξενοδοχείο αργότερα το κλίμα έμοιαζε με κηδεία. Πολλά χρόνια μετά ο Ραντουτσιόγιου δήλωσε πως για μέρες δεν μπορούσε να κοιμηθεί καθόλου, κάτι που κατέστρεψε το μήνα του μέλιτος στη Χαβάη που είχε προγραμματίσει καιρό πριν με τη γυναίκα του. Στην πιο δύσκολη θέση από όλους βρισκόταν ο Προύνεα που για δεύτερο συνεχόμενο παιχνίδι δέχτηκε ένα γκολ που έπρεπε να είχε αποφύγει. Ο ίδιος διηγείται: “Είχα εστιάσει όλη την προσοχή μου στη μπάλα και δεν είδα καθόλου την κίνηση του Άντερσον. Εμφανίστηκε από το πουθενά, λες και ως τότε ήταν ένα με το χόρτο. Δυστυχώς δεν μπορώ να γυρίσω πίσω το χρόνο, συγγνώμη. Ό,τι έγινε, έγινε. Πέρασα δύσκολα μετά, έκανα πολλές άσχημες σκέψεις το επόμενο διάστημα. Δεν έτρωγα, δεν κοιμόμουν, δεν ήθελα να δω κανέναν”.

Αν και κανένας δεν τον κατηγόρησε δημόσια ευθέως (αντιθέτως, όταν η αποστολή επέστρεψε στην πατρίδα ο κόσμος τον αποθέωσε μαζί με όλους τους υπόλοιπους), όλοι ήξεραν ότι η ισοφάριση με αυτόν τον τρόπο έπρεπε να είχε αποφευχθεί. Στις συνεντεύξεις των παικτών για ένα αφιέρωμα που έγινε το 2014, αρκετοί εξ αυτών δήλωσαν ότι ίσως έπρεπε πριν τα πέναλτι να αντικατασταθεί, καθώς ήταν ξεκάθαρο πως είχε χάσει εντελώς την αυτοπεποίθηση του. Ο Χάτζι ήταν ένας από τους λίγους που αρνήθηκε να μπει στη διαδικασία να σκεφτεί τι θα γινόταν με κάποιον άλλον στο τέρμα στα πέναλτι. Το δικό του παράπονο ήταν άλλο: “Είμαι πεπεισμένος πως έτσι όπως παίζαμε μπορούσαμε να κερδίσουμε και τη Βραζιλία. Δεν φοβόμασταν κανέναν πλέον”. Όσο για τη δική του… εξήγηση για τον αποκλεισμό; “Πριν από κάθε παιχνίδι παίζαμε χαρτιά και κάθε φορά που έχανα, την επόμενη μέρα έπαιζα πολύ καλά. Έπρεπε να καταλάβω ότι κάτι δεν πάει καλά πριν τον αγώνα με τη Σουηδία γιατί ήταν η μόνη φορά που κέρδισα στα χαρτιά”.

Τέσσερα χρόνια μετά το Μουντιάλ του 1994 η ‘Χρυσή γενιά’ της Ρουμανίας έδωσε μια τελευταία παράσταση στη Γαλλία, νικώντας στον όμιλο πρώτα την Κολομβία και μετά την Αγγλία, με ένα γκολ του μοιραίου στις ΗΠΑ, Νταν Πετρέσκου. Ο αποκλεισμός στη φάση των 16 από τους Κροάτες του Νταβόρ Σούκερ ήταν και η τελευταία εμφάνιση τους σε Παγκόσμιο Κύπελλο. Αυτές τις μέρες τα ‘παιδιά του Χάτζι’, όπως χαρακτηρίζονται από αρκετούς, θα ξεκινήσουν την προσπάθεια να βρεθούν στο Μουντιάλ του Κατάρ σε έναν όμιλο που ξεχωρίζει η Γερμανία και μετά η Ισλανδία. Σύμφωνα με τον Χάτζι η γενιά αυτή, που περιλαμβάνει και τον 22χρονο γιο του Ιάνι, θα είναι στην κατάλληλη ηλικία στο επόμενο Μουντιάλ που θα διεξαχθεί πάλι στις ΗΠΑ, εκεί που δυο δεκαετίες πριν αυτός και η παρέα του χάριζαν στους συμπατριώτες τους μερικές εβδομάδες ποδοσφαιρικής ευτυχίας.