H Uber, οι σχέσεις με την πολιτική και το ύστερο μοντέλο της εργασιακής εκμετάλλευσης

Ένα κρύο χειμωνιάτικο βράδυ του 2008 στο Παρίσι, οι Αμερικανοί Γκάρετ Καμπ και Τράβις Κάλανικ δεν μπορούσαν να βρουν ταξί. Τότε σκέφτηκαν να φτιάξουν μια εταιρεία που θα προσέφερε ταχύτερες επαγγελματικές υπηρεσίες πολυτελείας που θα μπορούσε κανείς να παραγγείλει με application. Η εταιρεία ιδρύθηκε το 2009 στην Καλιφόρνια και το 2010, με CEO τον Κάλανικ, άρχισε να λειτουργεί στο Σαν Φρανσίσκο. Τον επόμενο χρόνο απλώθηκε στη Νέα Υόρκη, στη συνέχεια ήρθαν σε Παρίσι, Λονδίνο, Άμστερνταμ και μέχρι το 2013 λειτουργούσε σε 60 πόλεις.

Στην αρχή οι χαμηλές τιμές για τους πελάτες και τα μικρά ποσοστά κέρδους από τους οδηγούς εξασφάλισαν την αποδοχή του συστήματος από το κοινό, ωστόσο σταδιακά τα πράγματα άλλαξαν. Τα ταξί ήταν το πρώτο εμπόδιο και στη συνέχεια το διαρκώς μειωμένο κέρδος για τους οδηγούς. Κάθε πόλη ή χώρα έχει τους δικούς της νόμους και κανόνες για τα ταξί και η UberCab (όπως λεγόταν αρχικά) τους παραβίαζε σχεδόν όλους και μάλιστα εν γνώσει της. Η στρατηγική του Κάλανικ είχε τρία βασικά σκέλη: Πρώτον θα λειτουργούσε χωρίς θεσμικό πλαίσιο, υποστηρίζοντας ότι δεν είναι εταιρεία ταξί αλλά τεχνολογίας, κερδίζοντας χρόνο για το δεύτερο βήμα που ήταν η εξασφάλιση αλλαγών στο νομικό πλαίσιο για να επικρατήσει των ταξί. Τον Γενάρη του 2016 ταξιτζήδες από τη Γαλλία, την Ισπανία, το Βέλγιο και την Ιταλία διαδήλωσαν μέσα και γύρω από το Παρίσι, παραλύοντας την κυκλοφορία. Μετά από εκτεταμένα επεισόδια και συλλήψεις ταξιτζήδων έξω από το – επίσης αποκλεισμένο – αεροδρόμιο του Ορλί, ο Κάλανικ είπε στους συνεργάτες του «η βία εγγυάται την επιτυχία».

Είχε ήδη μπει σε λειτουργία και το τρίτο βήμα, όταν δεκάδες εκατομμύρια δόθηκαν για lobbying σε προέδρους κρατών, πρωθυπουργούς, υπουργούς και γενικώς όποιον μπορούσε να τους εξασφαλίσει ότι από μια εταιρεία παράνομων υπηρεσιών η Uber θα μετατρεπόταν σε «ευπρόσδεκτη επένδυση» για τις τοπικές οικονομίες. Ιδιαίτερες σχέσεις ανέπτυξε με τον τότε υπουργό Οικονομίας της Γαλλίας, Εμανουέλ Μακρόν, που την πήρε υπό την προστασία του και – όπως φαίνεται στα Uber Files – ενημέρωσε την εταιρεία ότι είχε κλείσει μυστική ευνοϊκή συμφωνία με τους «πολέμιούς» της στην κυβέρνηση.

Με τον τότε αντιπρόεδρο και νυν πρόεδρο των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, η εταιρεία είχε επίσης πολύ καλές σχέσεις. Τόσο καλές ώστε, όταν ο Μπάιντεν άργησε σε ένα ραντεβού με τον Κάλανικ στο World Economic Forum του Νταβός, ο CEO της Uber έστειλε μήνυμα σε συνεργάτη του ότι «Έβαλα τους ανθρώπους μου να του πουν ότι κάθε λεπτό που αργεί θα είναι ένα λεπτό λιγότερο μαζί μου». Μόνο ο τότε πρωθυπουργός του κρατιδίου του Αμβούργου, Όλαφ Σολτς, αντιστάθηκε στους λομπίστες της Uber κι απαίτησε οι οδηγοί να παίρνουν βασικό μισθό, με ένα από τα στελέχη της Uber να τον χαρακτηρίζει «πραγματικό κωμικό».

Η  «επένδυση»  όμως απέδωσε και το μοντέλο της Uber που θέλει τον εργαζόμενο να μην είναι εργαζόμενος αλλά «συνεργάτης» στηρίχθηκε ακόμη και με ακαδημαϊκές μελέτες, που χρηματοδοτήθηκαν από την εταιρεία,  και υποστήριζαν ότι αυτό είναι το μέλλον της οικονομίας.

Φτάσαμε στο 2022 και την αποκάλυψη των Uber Files για να μάθουμε για ακόμη μία φορά πόσο στενή είναι η σχέση πολιτικών και οικονομικών συμφερόντων. Άλλη μία απόδειξη ότι η σημερινή φάση που διανύει ο καπιταλισμός είναι η πλέον τοξική κι επιβλαβής για τα συμφέροντα της πλειοψηφίας κι όσων θέλησαν να αυξήσουν το εισόδημά τους, και βρέθηκαν εγκλωβισμένοι στα δίχτυα μίας εταιρίας που έβγαζε – και βγάζει – ατελείωτα κέρδη στην πλάτη τους. Αυτό το εργασιακό μοντέλο κι αυτή την εργασιακή ηθική προωθούν και στηρίζουν οι κυβερνήσεις που ομνύουν στο αχαλίνωτο κέρδος, σαν λυσσασμένοι φαταούλες που θα πουλούσαν και τη ψυχή της μάνας τους για να πλουτίσουν βρόμικα και στην πλάτη άλλων.