Η «διπλωματία των σεισμών» και η δύναμη της αλληλεγγύης

Ναι, ίσως είναι λίγο νωρίς να μιλήσουμε για αυτό θέμα, την ώρα που βλέπουμε τα διασωστικά συνεργεία να αναζητούν εναγωνίως επιζώντες στα συντρίμμια και τον αριθμό των νεκρών ανθρώπων να αυξάνεται συνεχώς, ωστόσο η πραγματικότητα έτσι όπως εξελίσσεται διαμορφώνει και κάποιες νέες πολιτικές και γεωπολιτικές συνθήκες στην περιοχή.

Στο εσωτερικό της Τουρκίας, αντιλαμβάνεται κανείς ότι ο τραγικός απολογισμός των σεισμών μεταβάλλει τη σφοδρότατη πολιτική σύγκρουση των εκλογών της 14ης Μαΐου. Η τοξικότητα και τα πολιτικά πυρά θα σιγήσουν για κάποιο διάστημα κι όσο τραγικό κι αν ακούγεται αυτό, πολλά θα κριθούν από τον τελικό αριθμό των νεκρών κάτω από τα συντρίμμια. Η μετάθεση των εκλογών έχει ήδη μπει στο τραπέζι ως προοπτική, εξέλιξη που σήμερα, έτσι όπως εξελίσσεται η κατάσταση, φαίνεται μονόδρομος. Για να δούμε όμως αν θα αλλάξει τελικά η ημερομηνία γιατί και σε αυτό το πεδίο έχει πολλές φορές αποδειχθεί ότι το ανθρώπινο δράμα μπαίνει στο περιθώριο όταν τα ΜΜΕ και η πολιτική ηγεσία επιλέξουν να το βάλουν στο περιθώριο.

Από γεωγραφικής πλευράς, είναι σοκαριστικό ότι οι σεισμοί χτύπησαν περιοχές όπου διαβιεί μεγάλο μέρος του κουρδικού πληθυσμού, περιοχές φτωχές, όπου το τουρκικό κράτος έχει ανοιχτούς, ένοπλους λογαριασμούς και στρατιωτική εμπλοκή. Περιοχές όπου αναλυτές στη γείτονα χώρα εκτιμούν ότι μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά το αποτέλεσμα της εκλογικής αναμέτρησης. Το πώς θα κινηθεί ο Ερντογάν και ποιες πρωτοβουλίες θα αναλάβει η αντιπολίτευση για να επηρεάσουν την ψήφο μένει να αποκαλυφθεί το επόμενο διάστημα. Σε κάθε περίπτωση, η οικονομική στήριξη θα παίξει ρόλο στην εκλογική επιρροή των κομμάτων, με τον Τούρκο πρόεδρο να έχει πλεονέκτημα έχοντας άμεση πρόσβαση στα κρατικά ταμεία ώστε να ενισχύσει τις πληγείσες περιοχές.

Είναι νωρίς ακόμα να δούμε αν θα περιοριστεί η ανθελληνική ρητορική κι αν ο αναθεωρητισμός όλων των κομμάτων θα μπει στον «πάγο», ωστόσο, τουλάχιστον τις πρώτες εβδομάδες είναι αναμενόμενο να πέσουν οι τόνοι. Η επικοινωνία του Έλληνα πρωθυπουργού με τον Ερντογάν, η άμεση αποστολή βοήθειας από την Αθήνα, αλλά και η ξένη βοήθεια αλλάζουν -έστω και προσωρινά- τα γεωπολιτικά δεδομένα, τη στιγμή που τόσο η Κομισιόν, το Παρίσι και το Βερολίνο, όσο και η Ουάσινγκτον δεν θα ήθελαν σε καμία περίπτωση να δουν μία μεγάλη χώρα όπως η Τουρκία, με όσα προβλήματα έχει στην πλάτη της, να καταρρέει οικονομικά.

Το πιο σημαντικό, κρίσιμο κι ασφαλές συμπέρασμα που μπορούμε να εξάγουμε αυτές τις ημέρες είναι ότι οι λαοί έρχονται εγγύτερα μέσα στις τραγωδίες. Ότι δείχνουν αλληλεγγύη και σεβασμό στην οδύνη του διπλανού, του γείτονα, παρά τις ακροδεξιές μειοψηφίες που διχάζουν και σπέρνουν μίσους. Δεν είναι καθόλου βέβαιο όμως ότι αυτή η αλληλεγγύη μπορεί να φέρει αλλαγή πλεύσης στην ρητορική, ούτε να αλλάξει την πολιτική ατζέντα, ωστόσο επιφέρει ρωγμές σε κυρίαρχα εθνικιστικά αφηγήματα.

Το πόσο θα κρατήσουν ανοιχτές αυτές οι ρωγμές είναι δύσκολο να το εκτιμήσουμε, αλλά γνωρίζουμε εμπειρικά ότι σε βάθος χρόνου χάνουν τη δυναμική τους. Το ζητούμενο είναι να κρατηθούν όσο το δυνατόν περισσότερο ανοιχτές μέσα από την αλληλεγγύη, την αναγνώριση της ευαλωτότητας της ανθρώπινης φύσης και την αβεβαιότητα αναπάντεχων «στροφών» που φέρνει η ιστορία, όπως συνέβη τώρα με τους σεισμούς. Τώρα είναι η ώρα για την λεγόμενη «διπλωματία των σεισμών», ώστε να κρατηθεί όσο το δυνατόν περισσότερο ανοιχτό το μονοπάτι του διαλόγου και της συνεργασίας, όσο συγκλονιστική κι απόκοσμη κι αν είναι η αφορμή που το δημιούργησε.