Η ψηφοθηρία της κυβέρνησης και η λιτότητα που έρχεται το 2023

Το Eurogroup στην τελευταία συνεδρίασή του άφησε σαφές μήνυμα για την ανάγκη να περιοριστούν οι κρατικές δαπάνες και να μειωθεί το δημοσιονομικό κόστος που συνδέθηκε με τα μέτρα στήριξης που έχουν λάβει οι κυβερνήσεις για να θωρακίσουν τους καταναλωτές από το υψηλό κόστος της ενέργειας. Μπορεί στη χώρα μας τα μέτρα αυτά να μην οδήγησαν σε ουσιαστική στήριξη της κοινωνίας και των επιχειρήσεων, των εργαζόμενων και των ανέργων, ωστόσο σε άλλα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης, όπως στην Ισπανία και την Πορτογαλία για παράδειγμα, έπιασαν τόπο κι ανακούφισαν εκατομμύρια πολίτες.

Ο επικεφαλής του Eurogroup, Πασκάλ Ντόναχιου, παρουσίασε τα διαφορετικά σενάρια που θα μπορούσαν να ξετυλιχθούν εντός του έτους στο πεδίο της οικονομίας, δίνοντας έμφαση στην ανάγκη καλύτερου συντονισμού μεταξύ των 20 κρατών-μελών της Ευρωζώνης στον πεδίο αυτό. Τον Μάρτιο αναμένεται να ληφθούν πιο συγκεκριμένες αποφάσεις που θα αφορούν και το σύνολο του 2023, το πώς θα πορευτούν οι οικονομίες της Ευρωζώνης μέσα στο έτος, ωστόσο ήδη από το 2022 έχουν διαφανεί σημάδια δημοσιονομικής προσαρμογής. «Ό,τι δίνεται, παίρνεται» ήταν το μότο του Euroworking group, και ειδικά στην περίοδο των μνημονίων το νιώσαμε στο πετσί μας στην Ελλάδα. Δάνεια επί δανείων, δυσθεώρητο χρέος, δημοσιονομική προσαρμογή – τα γνωστά δηλαδή που συνόδευσαν όλη την περασμένη δεκαετία και «μάτωσαν» την ελληνική κοινωνία, αφήνοντας πίσω βαθιές πληγές στον κοινωνικό ιστό. Οι πληγές αυτές έχουν επουλωθεί σε κάποιο βαθμό, λόγω της μικρής ανάκαμψης και της αναπροσαρμογής που είχαμε στην καθημερινότητά μας, ωστόσο για ένα μεγάλο, σημαντικό μέρος των πολιτών, των νεότερων σε ηλικία ειδικά πολιτών, που μπήκαν ή προσπάθησαν να μπουν στην αγορά εργασίας μέσα στην περίοδο των μνημονίων, το «σκοτάδι» και το «ταβάνι» στο πεδίο της οικονομίας και τους κόστους ζωής παραμένει αμετάβλητο.

Διαβάζοντας πίσω από τις γραμμές, οι δηλώσεις του Ντόναχιου μεταφράζονται ως μία ξεκάθαρη πίεση να επανεξεταστούν μοντέλα οριζόντιων επιδοτήσεων που επιβαρύνουν τον προϋπολογισμό, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις ευάλωτων οικονομιών όπως η ελληνική. Η προειδοποίηση αυτή έρχεται σε μια κρίσιμη και ευαίσθητη συγκυρία για την κυβέρνηση Μητσοτάκη που, ενόψει προεκλογικής περιόδου, δεν επιθυμεί να περιορίσει το ύψος και, κυρίως, τον οριζόντιο χαρακτήρα της στήριξης των νοικοκυριών, ακόμα κι αν αυτή η στήριξη δεν είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική και δεν «ανακουφίζει» επαρκώς την κοινωνία. Είναι όμως, σε κάθε περίπτωση, μέτρα που έχουν ψηφοθηρικό χαρακτήρα – κι αυτό μετράει στο τέλος της ημέρας για την κυβέρνηση.

Ο υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας άφησε να εννοηθεί εμμέσως πλην σαφώς ότι έλαβε το μήνυμα του Eurogroup, δηλώνοντας ότι η στήριξη από εδώ και μπρος θα έχει στόχευση «όσους έχουν ανάγκη». Ποιοι είναι όμως όσοι έχουν ανάγκη; Από τη στιγμή που η χώρας βρίσκεται στο πάτο των σχετικών δεικτών κοινωνικής συνοχής, ο πληθυσμός που έχει πράγματι ανάγκη κρατική στήριξη είναι πολύ μεγάλος και δεν περιορίζεται μόνο σε όσους αντικειμενικά έχουν μεγάλες δυσκολίες (πχ άνεργοι, χαμηλοσυνταξιούχοι), αλλά και στους χαμηλόμισθους και σε εκείνη την κατηγορία των εργαζόμενων που βρίσκεται εγκλωβισμένη στο λεγόμενο «γκρουπ της εργασιακής φτώχειας» (in–work poverty group). Το γκρουπ αυτό μεγαλώνει διαρκώς, είναι ευθέως ανάλογο με τους ασθενείς μισθούς κι αντιστρόφως ανάλογο με τη μείωση της ανεργίας. Η μείωση της ανεργίας όμως δεν σημαίνει και μείωση της φτώχειας, ειδικά όσο το κόστος διαβίωσης και στέγασης μεγαλώνει.

Το πιο πιθανό σενάριο για το επόμενο διάστημα είναι ένα σενάριο που υπηρετεί και την εκλογική σκοπιμότητα, αλλά και την επόμενη μέρα για τη ΝΔ. Τι σημαίνει αυτό; Ότι μέχρι τις εκλογές όλα θα υποτάσσονται στην ψηφοθηρία και μετά από αυτές θα αρχίσει το «μάζεμα» των δαπανών. Όσο αργότερα γίνει το μάζεμα, τόσο μεγαλύτερο θα είναι και τόσο περισσότεροι πολίτες θα επηρεαστούν αρνητικά.