Εκλογές στην Κολομβία: Ο Γκουστάβο Πέτρο και η αριστερά μπροστά σε μια ιστορική νίκη

Η «κανονικότητα» φαίνεται να έχει επιστρέψει στην Κολομβία. Οι δρόμοι σφύζουν από ζωή, τα εστιατόρια και τα κλαμπ είναι ανοιχτά, μάσκες δεν φοράει πλέον κανείς, με την πανδημία να φαίνεται να έχει περάσει στο παρελθόν. Ωστόσο οι οικονομικές επιπτώσεις του κορονοϊού παραμένουν. Οι κακουχίες που βίωσαν οι άνθρωποι, το ψυχικό και οικονομικό κόστος έχει βαθύ αντίκτυπο στον τρόπο με τον οποίο οι Κολομβιανοί βιώνουν και αντιλαμβάνονται την ποιότητα ζωής τους.

Η έλλειψη προοπτικών για τη νεολαία, η αυξανόμενη ανισότητα και η ανεξέλεγκτη διαφθορά «δαμάζουν» καθημερινά μια κοινωνία που κυβερνάται από δεξιές και συντηρητικές κυβερνήσεις από την ανεξαρτησία της και μετά. Όμως η πανδημία πυροδότησε μια μαζική κινητοποίηση πέρυσι τέτοια εποχή σχετικά με τις αναποτελεσματικές κυβερνητικές πολιτικές απέναντι στη μεγάλη πλειοψηφία της κοινωνίας. Σε απάντηση στην πρόταση του προέδρου Ντούκε να εφαρμόσει έναν οπισθοδρομικό φόρο στις δημόσιες υπηρεσίες που θα επιδείνωνε περαιτέρω τις συνθήκες διαβίωσης των ανθρώπων, εκατομμύρια Κολομβιανοί ενώθηκαν και βγήκαν στους δρόμους τον Μάιο του 2021 σε πρωτοφανείς διαδηλώσεις διαμαρτυρίας που αντιμετωπίστηκαν με ανεξέλεγκτη αστυνομική βία.

«Οι διαμαρτυρίες έχουν καταλαγιάσει, αλλά η οικονομική δυσπραγία παραμένει κυρίαρχη. Πάνω από το 40% των πολιτών ζει σε συνθήκες ακραίας φτώχειας, ο πληθωρισμός πλησιάζει το 10%, με τις τιμές των τροφίμων να έχουν επηρεαστεί σοβαρά από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία» λέει στο rosa.gr ο Κάρλος, φωτογράφος και μέλος της Primera Línea, μιας δυναμικής ακτιβιστικής ομάδας που πρωταγωνίστησε πέρυσι στις αντικυβερνητικές διαδηλώσεις στο Κάλι και την Μπογκοτά. «Τα χρήματα δεν αρκούν για να ζήσουμε, οι τιμές των τροφίμων συνεχίζουν να αυξάνονται ανεξέλεγκτα, οι μισθοί δεν συμβαδίζουν με την πραγματικότητα. και τα είδη πρώτης ανάγκης έχουν μετατραπεί σε είδη πολυτελείας πλέον», προσθέτει.

Οι περισσότεροι Κολομβιανοί είναι αποφασισμένοι να πιέσουν για αλλαγή στις προεδρικές εκλογές, ωστόσο η ενότητα των περσινών διαδηλώσεων φαίνεται να έχει διαρραγεί. Σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, το 38% των Κολομβιανών τάσσεται υπέρ του αριστερού προεδρικού υποψηφίου και πρώην αντάρτη, Γκουστάβο Πέτρο, με τον πρώτο γύρο τον περασμένο Μάρτιο να δείχνει μια εκπληκτική στροφή του εκλογικού σώματος προς τα αριστερά. Ο νυν γερουσιαστής Πέτρο επικράτησε απέναντι στον κύριο αντίπαλό του, τον πρώην δήμαρχο του Μεντεγίν, Φεντερίκο Γκουτιέρες, κι ετοιμάζεται να επικρατήσει στο δεύτερο γύρο. Ωστόσο, οι μεγαλύτεροι σε ηλικία ψηφοφόροι ανησυχούν ότι η εκλογή του θα οδηγήσει τη χώρα σε αδιέξοδο και θα πλήξει τις διμερείς σχέσεις με τις ΗΠΑ.

Ενόψει του δεύτερου γύρου, ο Πέτρο προχώρησε σε μια κίνηση ουσίας όσο και συμβολισμού, προτείνοντας ως υποψήφια αντιπρόεδρο την Αφροκολομβιανή φεμινίστρια και ακτιβίστρια για τα ανθρώπινα δικαιώματα, Φράνσια Μάρκες, θέλοντας να δώσει ένα σαφές μήνυμα υπέρ της έμφυλης ισότητας, ενάντια στην υποεκπροσώπηση των γυναικών στην κολομβιανή πολιτική.

Ο Γκουστάβο Πέτρο μαζί με την υποψήφια αντιπρόεδρο Φράνσια Μάρκες, σε προεκλογική ομιλία στην Μπογκοτά / AP Photo / Fernando Vergara

«Η ελπίδα μου είναι ότι θα μπορέσουμε να αλλάξουμε τη χώρα μας, να προχωρήσουν συμπεριληπτικές πολιτικές και να αποκτήσουμε μια πιο σταθερή οικονομία. Πρέπει να επενδύσουμε στον λαό μας και στη νεολαία, να βελτιώσουμε τη δημόσια παιδεία, ώστε οι αλλαγές να μπορέσουν να αποτυπωθούν στην καθημερινότητα, σε μια κοινωνία που θα έχει μεγαλύτερη συνοχή και θα μπορούμε να ζούμε με αξιοπρέπεια», τονίζει η Βανέσα, κοινωνιολόγος, μέλος επίσης της Primera Línea. «Θυμάμαι πέρυσι που συζητούσαμε για τις μάχες που δίναμε στο δρόμο για να πέσει η κυβέρνηση Ντούκε, τη μεγάλη συμμετοχή που υπήρχε και τώρα, που βλέπουμε να έρχονται σημαντικές αλλαγές με την πιθανότητα εκλογής του Γκουστάβο Πέτρο, η κοινωνία φαίνεται κάπως διχασμένη», σημειώνει στο rosa.gr. «Ωστόσο», προσθέτει η Βανέσα, «δεν μπορούμε να παραβλέψουμε το γεγονός ότι παρότι ολόκληρο το κατεστημένο εργάζεται εναντίον του Πέτρο, εκείνος συνεχίζει να δυναμώνει καθημερινά. Αυτό σημαίνει ότι η αλλαγή για τη χώρα μας είναι δυνατή κι αποκαλύπτει και το διαγενεακό χάσμα που υπάρχει στην κολομβιανή κοινωνία. Οι νεότεροι θέλουν τον Πέτρο, οι μεγαλύτεροι όχι».

Ο Πέτρο είναι φέτος για τρίτη φορά υποψήφιος για την προεδρία. Το 2018, έχασε στον δεύτερο γύρο από τον δεξιό υποψήφιο Ιβάν Ντούκε με δώδεκα μονάδες διαφορά. Πρώην αντάρτης του M-19 (του κινήματος της 19ης Απριλίου 1970), ο Πέτρο συμμετείχε αργότερα στις ειρηνευτικές συνομιλίες που άνοιξαν το δρόμο για τον αφοπλισμό του M-19 και τη δημιουργία ενός αριστερού πολιτικού κόμματος το 1990. Εκλεγμένος στο Κογκρέσο τις τελευταίες σχεδόν δύο δεκαετίες, εκλέχθηκε δήμαρχος της πρωτεύουσας Μπογκοτά το 2011, μετά από μια πρώτη αποτυχημένη υποψηφιότητα για την προεδρία το 2010.

Το «παράδειγμα προς αποφυγή» της Βενεζουέλας

Ενώ για πολλούς ο Πέτρο αντιπροσωπεύει την αλλαγή, άλλοι ενώνουν τις δυνάμεις τους πίσω από τον συντηρητικό Φεντερίκο «Φίκο» Γκουτιέρες, υποστηρίζοντας ότι ο υποψήφιος της αριστεράς, ο οποίος έχει δείξει προθυμία να συνεργαστεί με τους συντηρητικούς, θα οικοδομήσει ένα αυταρχικό σοσιαλιστικό κράτος στην Κολομβία. Με την υποστήριξη του δεξιού πρώην προέδρου Αλβάρο Ουρίμπε, ο Γκουτιέρες και η ομάδα του έχουν ουσιαστικά υποδαυλίσει τους φόβους για ένα «σενάριο Βενεζουέλας».

Ο Μανουέλ Ροντρίγκες, 51 ετών, υπάλληλος στις αστικές συγκοινωνίες της Μπογκοτά, τονίζει στο rosa.gr ότι συμφωνεί ότι η πολιτική αλλαγή είναι «απελπιστικά» αναγκαία στην Κολομβία, αλλά ανησυχεί για τον Πέτρο. «Πρέπει να αλλάξουμε τη χώρα και να αναδείξουμε τις δυνάμεις και τις αρετές της κοινωνίας μας. Δεν θέλουμε να γίνουμε σαν τη Βενεζουέλα. Ο Πέτρο βρίσκεται πολύ αριστερά και δεν μπορεί να ενώσει. Ο Γκουτιέρες δεν είναι η καλύτερη επίσης εναλλακτική, αλλά εκτιμώ ότι εκπροσωπεί περισσότερο τον λαό». Σε αυτό συμφωνεί και η Ινές Ιμπάγια, άνεργη νοσοκόμα, προσθέτοντας ότι «ο σοσιαλισμός με φοβίζει. Κοιτάξτε μόνο τη Βενεζουέλα. Η κυβέρνησή μας είναι πράγματι απογοητευτική, αλλά είναι καλύτερα από το να γίνουμε σαν τη Βενεζουέλα».

Ο Γκουστάβο Πέτρο σε προεκλογική ομιλία στη Ζιπακίρα της Κολομβίας, την Κυριακή 22 Μαΐου / ΑP Photo / Fernando Vergara

Ο Πέτρο αντικρούει τους φόβους ότι θα δημιουργήσει μια δεύτερη Βενεζουέλα, υποστηρίζοντας ότι η Κολομβία μοιάζει ήδη με τη Βενεζουέλα. «Το οικονομικό σύστημα είναι ακριβώς το ίδιο», δήλωσε στον κολομβιανό ραδιόφωνο TropicanaFM, συγκρίνοντας τη μεγάλη εξάρτηση των δύο χωρών από τα έσοδα από το πετρέλαιο και την αύξηση των τιμών των τροφίμων. Σε μια πρόσφατη στάση της προεκλογικής εκστρατείας του στην Κούκουτα, κοντά στα σύνορα με τη Βενεζουέλα, έφτασε στο σημείο να συγκρίνει τον Ντούκε με τον πρόεδρο της Βενεζουέλας, Νικολάς Μαδούρο.

Οι ξένοι επενδυτές, ωστόσο, αποδοκιμάζουν τη δέσμευση του Πέτρο για την εξεύρεση νέων μοντέλων οικονομικής ανάπτυξης που δεν βασίζονται σε εξορυκτικές βιομηχανίες όπως το πετρέλαιο, υποστηρίζοντας ότι αυτό θα καταστρέψει την οικονομία της πλούσιας σε πετρέλαιο χώρας. Εκμεταλλευόμενος την πίεση που ασκεί και η πλειοψηφία των ΜΜΕ της χώρας προς τον υποψήφιο πρόεδρο της αριστεράς, ο Γκουτιέρες τονίζει ότι είναι το μοναδικό πολιτικό πρόσωπο στη χώρα που μπορεί να ενώσει τους Κολομβιανούς από τη δεξιά και την αριστερά. Το μεγαλύτερο μέρος της εκστρατείας του, ωστόσο, βασίζεται στην απαξίωση του αντιπάλου του. «Ο Γκουτιέρες δηλώνει ότι είναι υπέρ της αλλαγής, αλλά δεν έχει τίποτα καινούργιο να πει – είναι η συνέχεια του Uribismo, της νεοφιλελεύθερης κληρονομιάς του πρώην προέδρου Ουρίμπε», δηλώνει ο Κάρλος από την Primera Línea. «Οι περισσότεροι Κολομβιανοί καταλαβαίνουν ότι ο Γκουτιέρες είναι η παλιά κυβερνητική εξουσία μεταμφιεσμένη σε κάτι που υποτίθεται ότι είναι νέο. Ωστόσο, είναι αλήθεια ότι το παράδειγμα της Βενεζουέλας και οι συγκρίσεις με την κατάσταση στη χώρα μας χρησιμοποιούνται ευρέως από ΜΜΕ για να κάμψουν την ισχύ του Πέτρο. Δεν έχουμε σχέση με τη Βενεζουέλα, έχουμε άλλη ιστορία από πίσω, παρότι και σε εμάς οι ΗΠΑ έχουν παίξει ποικιλοτρόπως το ρόλο τους».

«Για να αντιμετωπίσει τους φόβους της επιχειρηματικής κοινότητας, ο Πέτρο επιμένει ότι οι εθνικοποιήσεις δεν είναι στο τραπέζι και ότι αντίθετα οραματίζεται μια ‘προσεκτική’ αναδιανομή του πλούτου της Κολομβίας», μας λέει η Βανέσα από την Primera Línea και προσθέτει ότι «το πραγματικό όραμα του Πέτρο, όπως ο ίδιος το επιθυμεί, περιλαμβάνει μια βαθιά αναδιάταξη της τεράστιας εξουσίας που κατέχει η ελίτ της χώρας. Αυτή η πρόθεση τον έχει καταστήσει ως τον κορυφαίο εχθρό του πολιτικού κι επιχειρηματικού κατεστημένου που κυβερνά τη χώρα εδώ και πολλές δεκαετίες».

Παρουσιάζοντας τις βασικές θέσεις του προγράμματός του σε προεκλογική συγκέντρωση στην Μπογκοτά / AP Photo / Fernando Vergara

Η στοχοποίηση, ο «κύκλος Ουρίμπε» και οι παραστρατιωτικές ομάδες

Παρόλο που ο πρόεδρος Ντούκε δεν έχει θέσει υποψηφιότητα, στο παρασκήνιο και μέσω την κυρίαρχων ΜΜΕ στοχοποιούν τον Πέτρο και το κόμμα του Pacto Histórico με εκστρατείες παραπληροφόρησης. Το πιο κρίσιμο είναι ότι ο σημερινός πρόεδρος αφήνει ατιμώρητες κάθε είδους απειλές προς το πρόσωπό του υποψήφιου της αριστεράς.

«Οι πολιτικές δολοφονίες έχουν μακρά ιστορία στην Κολομβία», υπογραμμίζει στο rosa.gr ο Ντάνι Μοσκέρα, πολιτειολόγος και ιστορικός. «Ο Πέτρο και η Φράνσια Μάρκες έχουν δεχθεί απειλές για τη ζωή τους από ακροδεξιές παραστρατιωτικές ομάδες. Πρόσφατα ο Πέτρο ακύρωσε μια σειρά από προεκλογικές ομιλίες, καθώς η ομάδα ασφαλείας του έλαβε πληροφορίες ότι η εγκληματική συμμορία La Cordillera σχεδίαζε να κάνει απόπειρα δολοφονίας εναντίον του». Ο Πέτρο έσπευσε να ισχυριστεί ότι πίσω από την απειλή βρίσκεται ο «κύκλος Ουρίμπε», η διοίκηση της αστυνομίας αρνήθηκε ότι είχε οποιαδήποτε πληροφορία για μια τέτοια απειλή, ενώ ο πρώην πρόεδρος Ουρίμπε επιτέθηκε δημοσίως κατά του υποψήφιου της αριστεράς.

«Ο Πέτρο είναι ο μόνος υποψήφιος που γεμίζει πλατείες, με την προεκλογική του εκστρατεία να βασίζεται στην επαφή με πραγματικούς ανθρώπους. Δυστυχώς, όταν βρίσκεται εκεί έξω, είναι σε πολύ ευάλωτη θέση, γεγονός που καθιστά αυτές τις απειλές κατά της ζωής του πολύ ισχυρές», εξηγεί ο Ντάνι Μοσκέρα, σημειώνοντας ότι «μια απόπειρα δολοφονίας θα ήταν καταστροφική για την Κολομβία, θα αποσταθεροποιούσε τη χώρα και θα τροφοδοτούσε φόβους για εμφύλιο πόλεμο». Παρά τις απειλές κατά της ζωής του, ο Πέτρο συνέχισε απτόητος την εκστρατεία του χωρίς ενίσχυση της προσωπικής του ασφάλειας, προσθέτοντας μόνο ένα αλεξίσφαιρο γιλέκο κάτω από το πουκάμισό του.

«Το δεξιό κατεστημένο είναι η αιτία της σύγχρονης αστάθειας της Κολομβίας. Ενισχυμένη επί δεκαετίες από τις ΗΠΑ στο όνομα του πολέμου κατά των ναρκωτικών, η Κολομβία έχει λάβει δισεκατομμύρια δολάρια σε στρατιωτική βοήθεια. Η αποκάλυψη των διασυνδέσεων μεταξύ δεξιών παραστρατιωτικών ομάδων και Κολομβιανών ηγετών το 2004 δεν άλλαξε και πολύ τις σχέσεις ΗΠΑ-Κολομβίας. Δεν σταμάτησε τη ροή των αμερικανικών χρημάτων, ούτε τη συνέχιση της διπλωματικής υποστήριξης», προσθέτει ο Κάρλος. «Μια κυβέρνηση υπό την ηγεσία του Πέτρο θα τηρούσε τη συμφωνία ειρήνευσης με τη FARC και θα μπορούσε να αλλάξει το επίπεδο των διμερών σχέσεων με την Ουάσινγκτον. Οι ΗΠΑ θα μπορούσαν πράγματι να χάσουν τον στενότερο σύμμαχό τους στην περιοχή και να άλλαζαν οι συσχετισμοί. Σε καμία περίπτωση όμως μια τέτοια εξέλιξη δεν θα ήταν ούτε εύκολη, ούτε βέβαιη, με το φόβο ανατροπής από παραστρατιωτικές δυνάμεις να είναι ορατός», μας λέει η Βανέσα, με τους δύο ακτιβιστές από την Primera Línea να συμφωνούν ότι η πολιτική αλλαγή στη χώρα, ακόμα και με την εκλογή του Πέτρο, δεν θα είναι καθόλου εύκολη υπόθεση.