Η κλιματική αλλαγή «σάρωσε» την Ευρώπη – Είμαστε όλοι εκτεθειμένοι εάν δεν δράσουμε

Μετά τις ισχυρές καταιγίδες που προκάλεσαν καταστροφικές πλημμύρες, οι οποίες με τη σειρά τους οδήγησαν στο θάνατο περισσότερων από 100 ανθρώπων στη βορειοδυτική Ευρώπη με πάνω από 1.000 αγνοούμενους, οι επιστήμονες δεν κρύβουν πλέον τα λόγια τους και μιλούν ανοιχτά για επιδείνωση των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής.

«Αυτοί είναι οι προάγγελοι της κλιματικής αλλαγής που έφτασαν τώρα στη Γερμανία» δήλωσε η Γερμανίδα υπουργός Περιβάλλοντος Σβένια Σούλτσε, με την επικεφαλής της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν να χαρακτηρίζει τις πλημμύρες «σαφή ένδειξη της κλιματικής αλλαγής» και ότι «πρέπει να λάβουμε άμεσα δράση». Τις γενικόλογες διατυπώσεις των πολιτικών αξιωματούχων συνοδεύει ένα ακόμα σύνολο προτάσεων της Κομισιόν για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Οι προτάσεις αυτές αναμένεται να μην τύχουν της καλύτερης υποδοχής από κράτη-μέλη που βασίζονται στα ορυκτά καύσιμα και δεν θέλουν -παρότι δημόσια δηλώνουν το αντίθετο- να εναρμονιστούν με το κοινοτικό και διεθνές πλαίσιο για την καταπολέμηση των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής.

Εκείνοι οι οποίοι πραγματικά ανησυχούν και προσπαθούν να το εκφράσουν σε κάθε τόνο είναι οι επιστήμονες. Ακόμα και εκείνοι που διατηρούσαν μέχρι πρότινος κάποιες επιφυλάξεις, είναι πλέον σαφείς. «Οι ισχυρές καταιγίδες που βιώσαμε τις τελευταίες ημέρες αποτελούν ακραία καιρικά φαινόμενα των οποίων η ένταση ενισχύεται από την κλιματική αλλαγή – και θα συνεχίσει να ενισχύεται περαιτέρω με την συνεχή αύξηση της θερμοκρασίας», δήλωσε η Φρεντερίκε Ότο του Ινστιτούτου Περιβαλλοντικής Αλλαγής του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης στο γερμανικό πρακτορείο ειδήσεων DW. «Οι ερευνητές έχουν πλέον πολύ περισσότερα δεδομένα που δείχνουν πόσο ακριβώς η κλιματική αλλαγή επηρεάζει τη συχνότητα και την πιθανότητα εμφάνισης κυμάτων καύσωνα (και πυρκαγιών που τα ακολουθούν), ωκεάνιων θερμικών κυμάτων, ξηρασίας και έντονων καταιγίδων», πρόσθεσε.

Με άλλα λόγια, όσο περισσότερα ακραία καιρικά φαινόμενα συμβαίνουν, τόσο περισσότερες ευκαιρίες έχουν οι επιστήμονες να μάθουν πόσο άσχημες είναι πραγματικά οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, με την ανθρωπότητα να βρίσκεται αντιμέτωπη με μια σκληρή πραγματικότητα.

Πώς η κλιματική αλλαγή μπορεί να προκαλέσει ακραίες βροχοπτώσεις;

Η Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία της Γερμανίας δήλωσε ότι τα δύο κρατίδια που επλήγησαν περισσότερο, η Ρηνανία-Παλατινάτο και η Βόρεια Ρηνανία-Βεστφαλία, κατέγραψαν μεταξύ 4 και 6 εκατοστών βροχής μέσα σε 24 ώρες (14 προς 15 Ιουλίου). Σύμφωνα με τον μετεωρολόγο του CNN Μπράντον Μίλερ, το ποσό αυτό των βροχοπτώσεων είναι σχεδόν όσο δέχεται η περιοχή σε διάστημα ενός ολόκληρου μήνα.

Υπάρχουν δύο βασικές συνδέσεις μεταξύ της κλιματικής αλλαγής και των ακραίων βροχοπτώσεων όπως αυτή στη βορειοδυτική Ευρώπη. Πρώτον, όπως σημειώνει η Χάϊλέι Φάουλερ, καθηγήτρια για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στη Σχολή Μηχανικών του Πανεπιστημίου του Newcastle, μια θερμότερη ατμόσφαιρα μπορεί να συγκρατήσει περισσότερη υγρασία. «Μια αύξηση της θερμοκρασίας κατά ένα βαθμό έχει τη δυνατότητα να μας δώσει μια αύξηση της έντασης των βροχοπτώσεων κατά 7% », δήλωσε στο BBC η Φάουλερ. «Το δεύτερο σημείο είναι ότι η θερμοκρασία στους πόλους της Γης αυξάνεται με δύο έως τρεις φορές μεγαλύτερο ρυθμό από ό,τι στον ισημερινό», προσθέτει η Φάουλερ. Αυτό, είπε, «αποδυναμώνει το ρεύμα των μεσαίων γεωγραφικών πλατών, το οποίο ουσιαστικά βρίσκεται πάνω από την Ευρώπη. Το καλοκαίρι και το φθινόπωρο, η αποδυνάμωση του ρεύματος αυτού έχει αντίκτυπο προκαλώντας καταιγίδες που κινούνται πιο αργά. Έτσι, υπάρχει ένα διπλό χτύπημα: αυξάνεται η ένταση και η καταιγίδα παραμένει περισσότερο». Και αυτού του είδους το διπλό χτύπημα μπορεί να έχει καταστροφικές επιπτώσεις στο έδαφος και τις υποδομές.

«Όλα αυτά συνέβησαν πολύ γρήγορα και δεν έχω ξαναζήσει κατάσταση που να εξελίσσεται τόσο γρήγορα, δήλωσε στη DW η Τάνια Κροκ, επικεφαλής της υπηρεσίας εθελοντισμού του Γερμανικού Ερυθρού Σταυρού στη Βόρεια Ρηνανία-Βεστφαλία. Εργάζεται στην περιοχή εδώ και σχεδόν 30 χρόνια. «Δεν έχω ξαναδεί κάτι παρόμοιο στο παρελθόν. Είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό αυτό που συμβαίνει».

Η ισχυρή ροή του νερού προκάλεσε επίσης κατολισθήσεις, αφήνοντας κάποιους δρόμους πλήρως κατεστραμμένους. «Δεν είχαμε ποτέ πριν κατολισθήσεις. Νιώθουμε ότι τα σπίτια μας εδώ ήταν σταθερά. Δεν βλέπεις συχνά σπίτια να καταρρέουν», δήλωσε η Κροκ.

Ευθύνεται το σύστημα προειδοποίησης για πλημμύρες στην ΕΕ;

Εκτός από την κλιματική αλλαγή, οι εμπειρογνώμονες έχουν επισημάνει επίσης επικοινωνιακές αποτυχίες στο ευρωπαϊκό σύστημα προειδοποίησης για πλημμύρες.

Η γερμανική μετεωρολογική υπηρεσία εξέδωσε προειδοποιήσεις για το συμβάν τη Δευτέρα, τρεις ημέρες πριν αυτό συμβεί στην πραγματικότητα. Οι υδρολογικές υπηρεσίες της Γερμανίας εξέδωσαν επίσης προειδοποίηση. Δεδομένου του αριθμού των προειδοποιήσεων που υπήρχαν, οι ειδικοί δήλωσαν ότι το πρόβλημα δεν είναι τόσο η πρόβλεψη όσο η επικοινωνία των σοβαρών επιπτώσεων των πλημμυρικών φαινομένων στον ευρύτερο πληθυσμό. «Το ζήτημα δεν είναι ότι δεν υπήρχε προειδοποίηση σε ισχύ. Υπήρχε. Έχουμε πλέον πολύ καλά μοντέλα πρόβλεψης. Έτσι, και για τα δύο αυτά γεγονότα, αλλά και για τις πλημμύρες που είδαμε στη Νέα Υόρκη και το Λονδίνο νωρίτερα μέσα στην εβδομάδα, υπήρχαν προειδοποιήσεις για πλημμύρες. Γνωρίζαμε ότι θα έρχονταν ισχυρές βροχοπτώσεις», πρόσθεσε η Λίντα Σπέιχ, ειδική σε θέματα πρόγνωσης πλημμύρων στο Πανεπιστήμιο του Reading στην Αγγλία. Σε κάθε περίπτωση 100 άνθρωποι δεν θα έπρεπε να είχαν πεθάνει σε μια πλημμύρα στη Γερμανία. Αυτό δεν θα έπρεπε να συμβεί στη Δυτική Ευρώπη το 2021», δήλωσε η ίδια.

Η Σπέιχ, η οποία εργάζεται ερευνητικά σε αμφότερα τα πεδία της υδρολογίας και της μετεωρολογίας για να κατανοήσει πώς ο καιρός θα προκαλέσει πλημμύρες, πιστεύει ότι οι υψηλές απώλειες σε ανθρώπινες ζωές μπορεί να οφείλονται στο γεγονός ότι οι άνθρωποι δεν κατανόησαν τη σοβαρότητα των προειδοποιήσεων. «Αν εκδώσετε μια προειδοποίηση για τον καιρό που λέει ότι αύριο θα πέσουν 200 χιλιοστά βροχής, αυτό δεν σημαίνει τίποτα. Δεν σημαίνει πολλά για μένα – και αυτός είναι ο τομέας της ειδικότητάς μου, οπότε αμφιβάλλω αν σημαίνει πολλά για το ευρύ κοινό», σημείωσε. «Πρέπει να αλλάξουμε τον τρόπο με τον οποίο επικοινωνούμε τις προειδοποιήσεις. Για παράδειγμα, αντί να λέμε ‘θα πέσουν 200 χιλιοστά βροχής’, πρέπει να λέμε ‘θα υπάρξει ταχεία άνοδος της στάθμης των υδάτων, ζημιές σε περιουσίες, κίνδυνος για τη ζωή’».

Καθώς λοιπόν τα ακραία καιρικά φαινόμενα γίνονται όλο και πιο συχνά, η αποτελεσματική επικοινωνίας των κινδύνων θα είναι ακόμη πιο κρίσιμη. «Σε όλο τον κόσμο, πρέπει να προετοιμαστούμε καλύτερα για τέτοιου είδους γεγονότα», σημειώνει η Σπέιχ. «Όλοι μπορούν να πάρουν μαθήματα από την πλημμύρα στη Γερμανία και να δουν πώς μπορούν να εφαρμόσουν συστήματα πρόβλεψης και ενημέρωσης για να βελτιωθούν ώστε να είναι πιο προετοιμασμένοι στις δικές τους χώρες». Η πολιτική ευθύνη είναι μεγάλη και σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να υπάρξει αποτελεσματικός μηχανισμός χωρίς ισχυρή ηγεσία που λαμβάνει μέτρα, πρόληψης, ενημέρωσης και διαχείρισης τέτοιων ακραίων καταστάσεων.