Χαμένοι στα fake news: Ανεξέλεγκτη παραπληροφόρηση στα social media για την κλιματική κρίση

Σύμφωνα με έρευνα του Ινστιτούτο Στρατηγικού Διαλόγου και του συνασπισμού Climate Action Against Disinformation, η παγκόσμια πολιτική για το κλίμα παρασύρεται από την παραπληροφόρηση και τη διασπορά επιστημονικής «σαβούρας» – όπως χαρακτηριστικά σημειώνεται – στο διαδίκτυο από μια σχετικά μικρή ομάδα ατόμων και λίγα γκρουπ.

Η έρευνα, που δημοσιεύτηκε σήμερα, δείχνει ότι η κλιματική κατάσταση έκτακτης ανάγκης και τα μέτρα που απαιτούνται για την αντιμετώπισή της συνδέονται αρκετές φορές με μια διχαστική ρητορική από άτομα και ομάδες που διχάζουν με αντίστοιχες απόψεις και σε άλλα πεδία, όπως η κριτική θεωρία των φύλων, τα δικαιώματα της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας, η πρόσβαση στην άμβλωση και αντιεμβολιαστικές εκστρατείες.

«Η ανάλυσή μας έδειξε ότι η παραπληροφόρηση για το κλίμα έχει γίνει πιο σύνθετη, εξελισσόμενη από την απόλυτη άρνηση της επιστημονικής πραγματικότητας στην εκμετάλλευση των ψευδών ειδήσεων και στη σύνδεσή τους με άσχετα μεταξύ τους γεγονότα», τόνισε η Jennie King, επικεφαλής του τμήματος παραπληροφόρησης για το κλίμα στο Ινστιτούτο Στρατηγικού Διαλόγου.

Η έκθεση εξέτασε τις αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης τους τελευταίους δεκαοκτώ μήνες, ιδιαίτερα γύρω από τη σύνοδο κορυφής για το κλίμα CΟΡ26 στη Γλασκώβη τον περασμένο Οκτώβριο. Τα δεδομένα οδηγούν στην επείγουσα ανάγκη οργάνωσης πολιτικών αντικειμενικής ενημέρωσης, διακρίνοντας τρία συγκεκριμένα εμπόδια προς αυτή την κατεύθυνση.

Το πρώτο εμπόδιο είναι ο ελιτισμός και η υποκρισία, με αναρτήσεις να επικεντρώνονται σε ευρύτερες συνωμοσίες σχετικά με την παγκοσμιοποίηση ή τη «Νέα Τάξη Πραγμάτων», ποιους κερδίζουν από την κλιματική αλλαγή, τα υποτιθέμενα ποσά που δεσμεύονται και τις συνέπειες της κλιματικής κρίσης. Η μελέτη εντόπισε 199.676 αναφορές αυτής της αφήγησης στο Twitter (tweets και retweets) και 4.377 αναρτήσεις στο Facebook περίπου την περίοδο που έλαβε χώρα η CΟΡ26.

Το δεύτερο εμπόδιο αφορά τις «απόλυτες εκτιμήσεις», με 6.262 αναρτήσεις στο Facebook και 72.356 tweets με αναφορές για κράτη που θα έπρεπε να είναι απαλλαγμένα από κάθε υποχρέωση σεβασμού και εκπλήρωσης των παγκόσμιων δεσμεύσεων και στόχων που έχουν τεθεί. Οι αναφορές αυτές προέρχονται κυρίως από την Κίνα, αλλά και από τις ΗΠΑ, με σχόλια ότι αμφότερες δεν χρειάζεται να δράσουν ή να αναλάβουν πρωτοβουλίες για το κλίμα.

Το τρίτο εμπόδιο αφορά τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όπου από την 1η Ιανουαρίου έως την 19η Νοεμβρίου 2021 κοινοποιήθηκαν 115.830 tweets ή retweets, παράλληλα με 15.443 αναρτήσεις στο Facebook, που αμφισβητούσαν τη βιωσιμότητα και την αποτελεσματικότητα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

Η έκθεση διαπίστωσε ότι το πιο εμφανές αντι-κλιματικό περιεχόμενο προς αυτή την κατεύθυνση προερχόταν από μια ομάδα influencers, πολλοί από τους οποίους είχαν επαληθευμένους λογαριασμούς στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Η ανάλυση δεκαέξι λογαριασμών που «υπερ-διαδίδουν» την παραπληροφόρηση για το κλίμα στο Twitter αποκάλυψε δεκατρείς μεγάλες υποομάδες που συγκλίνουν σε μεγάλο βαθμό γύρω από αντιεπιστημονικές κοινότητες και συνωμοσιολογικές ομάδες στις ΗΠΑ, τη Μεγάλη Βρετανία και τον Καναδά.

Οι ερευνητές ζητούν από την παγκόσμια κοινότητα να προχωρήσει σε ένα διεθνώς συμφωνημένο ορισμό της παραπληροφόρησης και συγκεκριμένα της παραπληροφόρησης για το κλίμα, προσθέτοντας ότι οι εταιρείες τεχνολογίας θα πρέπει να περιορίσουν την πληρωμένη διαφήμιση και το χορηγούμενο περιεχόμενο από εταιρείες ορυκτών καυσίμων ή άτομα και ομάδες που επανειλημμένα έχει αποδειχτεί ότι διαδίδουν fake news.

«Οι κυβερνήσεις και οι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης πρέπει να αξιοποιήσουν νέες στρατηγικές και εργαλεία για να κατανοήσουν ότι η παραπληροφόρηση στο πεδίο του κλίματος προκαλεί τεράστια ζημιά και σε άλλους παράλληλα τομείς, όπως είναι η εκλογική συμπεριφορά, η δημόσια υγεία και η ρητορική του μίσους», σημειώνεται στην έρευνα.