#FacebookDown: Το σύνδρομο FoMO και η αρρώστια του καπιταλισμού που ανέδειξε το Facebook

Το χθεσινό παγκόσμιο blackout του μεγαλύτερου τεχνολογικού κολοσσού στον κόσμο έφερε στο προσκήνιο ένα σύνδρομο που έχουν γεννήσει η ψηφιακή εποχή και τα social media.

Πρόκειται για το ψυχολογικό σύνδρομο που έχει να κάνει με τον φόβο της περιθωριοποίησης ή αλλιώς, όπως είναι γνωστό, FoMO.

Με την ανάπτυξη της τεχνολογίας και την διείσδυση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, γεννήθηκαν στους χρήστες νέες ανάγκες. Βλέποντας νέα πρότυπα κατανάλωσης και συμπεριφοράς, οι χρήστες των social media βιώνουν καθημερινά τον υλισμό και τον φετιχισμό του να λαμβάνει ολοένα και μεγαλύτερη θέση στην ζωή των ανθρώπων.

Με τα social media να διαδραματίζουν ολοένα και μεγαλύτερο ρόλο στις ζωές των ανθρώπων, αποδείχθηκε ότι ο καπιταλισμός διαχειρίζεται «κάθε μορφή κεφαλαίου, εν προκειμένω το ψυχολογικό κεφάλαιο», όπως γράφει εύστοχα η Eva Illouz.

Τα social media, που πρόκειται φυσικά και επιχειρηματικούς κολοσσούς, που εργαλειοποιούν τα ανθρώπινα συναισθήματα χρησιμοποιώντας μη ανθρωποκεντρικά μοντέλα για να πλουτίσουν.

Η επίδρασή τους στον ψυχισμό του ατόμου και την κοινωνία, είναι μεγάλη.  Με την χθεσινή κατάρρευση του Facebook, φαίνεται ότι χρήστες βρέθηκαν αντιμέτωποι με το σύνδρομο FoMO (Fear Of Missing Out) ή, στα ελληνικά, «φόβος μη μείνεις εκτός από όσα συμβαίνουν», αντιπροσωπεύει την τάση που έχουν δημιουργήσει τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και κυρίως το Facebook τα τελευταία χρόνια.

Η τάση αυτή, ενισχύθηκε ιδιαίτερα με το Instagram όπου όλοι προβάλλουν τις τέλειες κι αψεγάδιαστες ζωές τους χρησιμοποιώντας φίλτρα. Ο φόβος της περιθωριοποίησης (FoMO-Fear of missing out) είναι μια ψυχολογική κατάσταση που οδηγεί ολοένα και περισσότερους ανθρώπους στον κόσμο να ασχολούνται μανιωδώς με τα social media.

Το σύνδρομο χαρακτηρίζει μια «διάχυτη συνήθεια ότι οι άλλοι μπορεί να ζουν μια ικανοποιητική εμπειρία από την οποία το άτομο είναι απών». Πρόκειται για ένα είδος κοινωνικού άγχους, που χαρακτηρίζεται από «την επιθυμία του ατόμου να παραμένει συνεχώς συνδεδεμένο με το τι κάνουν οι άλλοι».

Ουσιαστικά, το FoMO διαιωνίζει τον φόβο του να έχει λάβει κάποιος τη λάθος απόφαση για το πώς θα περνά το χρόνο του, καθώς βλέποντας πολλές αναρτήσεις στα social media αρχίζει να πιστεύει πως «τα πράγματα θα μπορούσαν να είναι διαφορετικά».

Από τη σκοπιά των ψυχολογικών αναγκών, το FoMO προκύπτει από τα χαμηλά επίπεδα ψυχολογικής ικανοποίησης των ανθρωπίνων αναγκών. Η θεωρία της αυτοδιάθεσης υποστηρίζει ότι η σχετικότητα ή η συνεκτικότητα με τους άλλους ανθρώπους γύρω μας είναι μια ισχυρή ψυχολογική ανάγκη που επηρεάζει την ψυχική υγεία των ανθρώπων. Μια μελέτη από τον Andrew Przybylski διαπίστωσε ότι η κατάσταση FoMO ήταν πιο συχνή σε όσους είχαν ανικανοποίητες ψυχολογικές ανάγκες, όπως το να θέλουν να είναι αρεστοί και να γίνονται σεβαστοί.

Οι επιχειρηματικοί κολοσσοί, φαίνεται ότι να εξακολουθούν να πλουτίζουν από την εργαλειοποίηση του ανθρώπινου συναισθήματος, με τον καπιταλισμό να διαχειρίζεται «κάθε μορφή κεφαλαίου, εν προκειμένω το ψυχολογικό»…