Η στήλη του δημοσιογράφου Πέτρου Κατσάκου φιλοξενεί αυτήν την εβδομάδα την «κραυγή των ψαριών».
Στις 16 Δεκεμβρίου του 2022, το Άκουα Ντομ, ένα γιγάντιο ενυδρείο στο λόμπι του ξενοδοχείου Ράντισον Μπλού στο Βερολίνο της Γερμανίας, σπάει και γίνεται χίλια κομμάτια απελευθερώνοντας τόνους νερού. Η δεξαμενή ύψους 16 μέτρων, που κατασκευάστηκε το 2003 και κόστισε σχεδόν 13 εκατομμύρια ευρώ, ήταν το μεγαλύτερο κυλινδρικό ενυδρείο στον κόσμο και κρατούσε φυλακισμένα στο εσωτερικό του περίπου 1500 ψάρια, εκατό διαφορετικών τροπικών ειδών.
Όταν η δήμαρχος του Βερολίνου πήγε στο ξενοδοχείο για να δει τις ζημιές, περιέγραψε την έκρηξη της δεξαμενής σαν ένα μικρό τσουνάμι και εξέφρασε την ανακούφισή της για το γεγονός πως κανένας άνθρωπος δεν τραυματίστηκε σοβαρά. Δεν έκανε, όμως, κανένα σχόλιο για τις ζωές που χάθηκαν καθώς στην συνείδηση των περισσοτέρων οι ζωές των ψαριών αλλά και γενικότερα των θαλάσσιων ειδών δεν μετράνε. Είναι οι ζωές αυτών που δεν έχουν φωνή και οι κραυγές τους δεν μπορούν να ακουστούν παρότι τα ψάρια όχι μόνο νιώθουν πόνο αλλά δυστυχώς για αυτά τυγχάνουν και μιας συμπεριφοράς που θα τιμωρούνταν με πρόστιμα αν ήταν άλλα ζώα στη θέση τους.
Τα θαλάσσια πλάσματα όσο και αν δεν το συνειδητοποιούμε βρίσκονται αντιμέτωπα με την πιο βάναυση και δολοφονική συμπεριφορά του ανθρώπινου είδους σε βαθμό μάλιστα που δύσκολα μπορεί κανείς να ανοίξει μια συζήτηση για τα δικαιώματά τους στην ζωή και στην αναπαραγωγή. Αρκεί κανείς να αναλογιστεί πως το 80% των ψαριών και των θαλάσσιων ζώων έχει χαθεί εξαιτίας της ανθρώπινης επέμβασης τα τελευταία 100 χρόνια. Αλλά ποιος να νοιαστεί; Έτσι κι αλλιώς ψάρια είναι.
Κραυγές που δεν ακούγονται
Τόσο τα ψάρια όσο και τα υπόλοιπα θαλάσσια ζώα είναι επιστημονικώς αποδεδειγμένο ότι αισθάνονται τον πόνο και η ευαισθησία τους σε αυτόν, παρότι τα περισσότερα δεν αντιδρούν με ήχο και δεν ουρλιάζουν όταν υποφέρουν, είναι απόλυτα συγκρίσιμη με αυτή των θηλαστικών. Το νευρικό τους σύστημα διαθέτει υποδοχείς παρόμοιους με αυτούς των αμφίβιων, των πτηνών και των θηλαστικών και τα ψάρια όχι μόνο αισθάνονται τον πόνο αλλά επιπλέον νιώθουν άγχος και φόβο. Μελέτες έχουν δείξει πως οι καρδιακοί τους παλμοί αυξάνονται και επηρεάζεται τόσο η αναπνευστική τους δραστηριότητα όσο και η γενικότερη συμπεριφορά τους όχι μόνο την στιγμή του κινδύνου αλλά και για πολλές ώρες μετά από ένα τραυματικό συμβάν που τους προκάλεσε φόβο και στρες.
Τα ψάρια δεν είναι κάποιοι ανόητοι οργανισμοί που βρίσκονται στον πλανήτη μονάχα για να καλύπτουν τις διατροφικές ανάγκες και συνήθειας του ανθρώπου. Τα ψάρια έχουν πολύπλοκες κοινωνικές ζωές, φροντίζουν τα παιδιά τους και κάποια είδη έχουν τον ίδιο σύντροφο για όλη τους τη ζωή. Ορισμένα θαλάσσια ζώα χρησιμοποιούν και εργαλεία, όπως για παράδειγμα πέτρες προκειμένου να σπάσουν το κέλυφος των κυδωνιών. Τα ψάρια μπορούν και επικοινωνούν μεταξύ τους είτε μέσω ηλεκτρικών σημάτων είτε μέσω κάποιων ήχων που παράγουν. Τα ψάρια όσο ακραίο και αν ακούγεται στην λογική του κυρίαρχου είδους δεν είναι εδώ για εμάς αλλά βρίσκονται εδώ μαζί με εμάς και αν τελικά μια μέρα εκλείψουν τότε μάλλον θα είναι πια αργά για συζητήσεις περί δικαιωμάτων και προστασίας. Το ψάρεμα, η υπαραλίευση, η ρύπανση των θαλασσών, η καταστροφή των βυθών αλλά και η επιλογή των ιχθυοκαλλιεργειών είναι οι ψηφίδες μιας ολοκληρωτικής καταστροφής με την οποία μπορεί να βρεθούμε σύντομα αντιμέτωποι μιας και ο άνθρωπος έμαθε να αντιλαμβάνεται τα θαλάσσια ζώα ως κάποια βουβά και κατώτερα είδη που αντιμετωπίζονται ως αντικείμενα παρά ως συναισθανόμενα όντα.
Κατασπαράζουμε το μέλλον μας
Ψάρια που γδέρνονται και τρώγονται ζωντανά σπαρταρώντας μέσα σε πιάτα, αστακοί που βράζονται ζωντανοί, θηλυκές γαρίδες που τους κόβουν με ψαλίδι τα μάτια για να αυξηθεί η αναπαραγωγική τους ικανότητα, καρχαρίες που ακρωτηριάζονται και πετάγονται ξανά στην θάλασσα για να πεθάνουν μετά από ασφυξία, θαλάσσια ζώα που ζουν και πεθαίνουν καταδικασμένα σε ισόβιο εγκλεισμό σε δεξαμενές και ενυδρεία. Θαλάσσια ζώα που κακοποιούνται και βασανίζονται χωρίς το ανθρώπινο είδος να αισθάνεται τον παραμικρό ενδοιασμό και την παραμικρή ενοχή. Θαλάσσια ζώα που αντιμετωπίζονται ως κατώτερες μορφές ζωής χωρίς δικαιώματα καθώς δεν τους αναγνωρίζονται αισθήσεις και συναισθήματα.
Σήμερα η θαλάσσια ζωή του πλανήτη απειλείται με αφανισμό καθώς η συνέχιση αυτής της ακατάσχετης απόσπασης ζωής από τον ωκεανό όχι απλά δεν είναι βιώσιμη, αλλά είναι και θανατηφόρα, τόσο για τη φύση όσο και για τον άνθρωπο.
Κάθε χρόνο ένα τρισεκατομμύριο θαλάσσια ζώα χάνουν τη ζωή τους από το ανθρώπινο είδος. Με αυτόν τον ρυθμό, υπολογίζεται ότι μέχρι το 2050, οι ωκεανοί που κάποτε έσφυζαν από ζωή θα είναι οριστικά νεκροί. Το τέλος της ζωής των θαλασσών θα σημάνει και το τέλος της ανθρωπότητας.
Η θάλασσα που κάποτε αποτέλεσε την κοιτίδα της ζωής μπορεί κάποια στιγμή να φέρει με ανθρώπινη ευθύνη και το τέλος της ζωής στον πλανήτη.
Οπότε το ερώτημα δεν είναι αν τα χταπόδια είναι τόσο έξυπνα για να τα τρώμε αλλά αν οι άνθρωποι είναι τόσο ηλίθιοι ώστε να τρώνε το μέλλον τους.
Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα ΑΥΓΗ στις 11/2/2023
