Ιστορίες χωρίς φωνή: “Το εμπόριο της εξαφάνισης”

Αυτήν την εβδομάδα, στη στήλη του δημοσιογράφου Πέτρου Κατσάκου “Ιστορίες χωρίς φωνή” διαβάζουμε για το παράνομο εμπόριο ζώων που απειλούνται με εξαφάνιση.

Το 2019 τα βλέμματα πολλών οικολογικών και φιλοζωικών οργανώσεων ήταν στραμμένα στην Ταϊλάνδη. Εκεί όπου δικαζόταν ο εγκέφαλος ενός μεγάλου διεθνούς κυκλώματος εμπορίας άγριας ζωής, κατηγορούμενος για λαθρεμπόριο κεράτων ρινόκερου. Προς απογοήτευση όλων τότε, το κατηγορητήριο κατέρρευσε σαν χάρτινος πύργος όταν όλοι οι μάρτυρες κατηγορίας ανακάλεσαν τις μαρτυρίες τους και ο Μπαχ Μάι αφέθηκε τελικά ελεύθερος. Ωστόσο, το γραφείο του Γενικού Εισαγγελέα της Μπανγκόκ δεν το έβαλε κάτω. Άσκησε έφεση κατά της απόφασης και τον Σεπτέμβριο του 2022 το Ανώτατο Δικαστήριο της Ταϊλάνδης καταδίκασε τον Μπαχ σε πέντε χρόνια φυλάκιση.

Απόφαση παγκοσμίου ενδιαφέροντος αν αναλογιστεί κανείς ότι τα εγκλήματα κατά των άγριων ζώων αποτελούν σήμερα το τρίτο μεγαλύτερο είδος παράνομου εμπορίου μετά τα ναρκωτικά και την εμπορία ανθρώπων. Ένα εμπόριο με ζώα που δολοφονούνται για μέρη του σώματός τους. Ζώα που απειλούνται με εξαφάνιση από τον πλανήτη για τα δόντια, τα κέρατά, τα οστά ή το δέρμα τους.

Ακριβότερο και από χρυσάφι

Ένα από τα ζώα που η ύπαρξή του κινδυνεύει με εξαφάνιση είναι ο ρινόκερος και η απειλή για την επιβίωσή του προέρχεται από το παράνομο εμπόριο και την τεράστια ζήτηση από χώρες όπως το Βιετνάμ και η Κίνα για το κέρατό του. Η τιμή στη μαύρη αγορά φτάνει τα 65.000 δολάρια το κιλό και είναι υψηλότερη ακόμη και από την τιμή του χρυσού. Η ζήτηση αυτή τροφοδοτείται από προλήψεις που θέλουν το κέρατο του ρινόκερου να είναι αποτελεσματικό γιατρικό ακόμα και για τον καρκίνο αγνοώντας βέβαια ότι το μέρος αυτό του ζώου αποτελείται από κερατίνη, την ίδια δηλαδή ουσία που είναι φτιαγμένα τα μαλλιά και τα νύχια του ανθρώπου.

Παρά την απαγόρευση εμπορίας η ζήτηση και τα κέρδη είναι τόσο υψηλά που εκτεταμένα εγκληματικά δίκτυα έχουν εξαπλωθεί και δρουν σε πολλές περιοχές της Αφρικής. Στην πραγματικότητα πρόκειται για παραστρατιωτικές και μισθοφορικές ομάδες που εποχικά χρησιμοποιούνται στο κυνήγι του ρινόκερου έχοντας στην διάθεσή τους προηγμένο τεχνολογικό εξοπλισμό, όπως ραντάρ, για να εντοπίζουν τα θύματά τους, να τα σκοτώσουν, να αφαιρέσουν το κέρατό τους και μέσα λίγες μόνο ώρας να το μεταφέρουν από την Αφρική στη μαύρη αγορά της Νοτιοανατολικής Ασίας. Μέχρι πριν από λίγα χρόνια τόσο οι μαύροι όσο και οι λευκοί ρινόκεροι θεωρούνταν από τα ασφαλέστερα από άποψη πληθυσμού θηλαστικά της Αφρικής. Η σύνδεση, όμως, του κέρατος των ζώων με την παραδοσιακή ιατρική στην Κίνα αλλά και σε άλλες χώρες της Ασίας ήταν η αρχή του τέλους για την ασφάλειά τους. Τα τελευταία χρόνια η γενοκτονία αυτή του μεγάλου θηλαστικού έχει πάρει εκρηκτικές διαστάσεις καθιστώντας τον ρινόκερο ως ένα από τα είδη που απειλούνται με εξαφάνιση.

Από το ελεφαντόδοντο στους ιπποπόταμους

Του ρινόκερου βέβαια είχε προηγηθεί η μαζική δολοφονία ελεφάντων για το ελεφαντόδοντο το διεθνές εμπόριο του οποίου απαγορεύθηκε το 1989, όταν και ο αριθμός των αφρικανικών ελεφάντων μειώθηκε πάνω από 50%. Παρά την απαγόρευση, η ζήτηση που υπάρχει σε παράνομες αγορές της Κίνας συνεχίζει να χρηματοδοτεί τους λαθροθήρες που αν και σε μικρότερο βαθμό συνεχίζουν το εγκληματικό τους έργο στην αφρικανική ήπειρο. Οι περιορισμοί στην εμπορία ελεφαντόδοντου έχει στρέψει τα τελευταία χρόνια την λαθροθηρία στους ευάλωτους ιπποπόταμους τα δόντια των οποίων έχουν μπει και αυτά στο στόχαστρο καθώς χρησιμοποιούνται συχνά για διακοσμητικά γλυπτά.

Το ανησυχητικό για την περίπτωση του ιπποπόταμου είναι πως τα μέρη του σώματός του μπορούν να διακινούνται νόμιμα στο πλαίσιο της Σύμβασης για το Διεθνές Εμπόριο Απειλούμενων Ειδών αρκεί να διαθέτουν άδεια εξαγωγής. Έχει υπολογιστεί ότι από το 1975, όταν ξεκίνησαν οι καταγραφές, έως το 2017, 770.000 κιλά δοντιών ιπποπόταμου διακινήθηκαν νόμιμα σε όλο τον πλανήτη. Αποτέλεσμα αυτής της μορφής εμπορίου ήταν ο παγκόσμιος πληθυσμός του κοινού ιπποπόταμου να έχει μειωθεί τις τελευταίες δεκαετίες κατά 30% με τους ειδικούς σε θέματα άγριας ζωής να προειδοποιούν ότι το νόμιμο και παράνομο εμπόριο δοντιών ιπποπόταμου σύντομα θα φέρει το είδος μπροστά στο φάσμα του αφανισμού όπως ακριβώς έχει συμβεί με τους ρινόκερους και τους ελέφαντες. Οι ιπποπόταμοι έχουν χαμηλό ρυθμό γεννήσεων, παράγοντας μόνο έναν απόγονο κάθε δύο χρόνια, οπότε η μείωση του μεγέθους του πληθυσμού μπορεί να έχει μακροπρόθεσμες επιπτώσεις.

Η γενοκτονία των παγκολίνων

Εκτός από τους ελέφαντες, τους ρινόκερους και τους ιπποπόταμους ένα ακόμη ζώο κινδυνεύει με εξαφάνιση καθώς το παράνομο εμπόριο παγκολίνου – ενός νυκτόβιου θηλαστικού γνωστού για τις φολίδες του που χρησιμοποιούνται στην παραδοσιακή κινεζική ιατρική – έχει αυξηθεί με αλματώδεις ρυθμούς τα τελευταία χρόνια. Σχεδόν 900.000 παγκολίνοι πουλήθηκαν παρανόμως στη νοτιοανατολική Ασία τις δυο τελευταίες δεκαετίες. Το μικρό αυτό θηλαστικό, που κατηγορήθηκε για τη μετάδοση του κορονοϊού έχει γίνει στόχος λαθροκυνηγών εξαιτίας των φολίδων αλλά και για τη σάρκα του που θεωρείται λιχουδιά. Το παράνομο κυνήγι παγκολίνου είναι ιδιαίτερα διαδεδομένο στη νοτιοανατολική Ασία και πλέον επεκτείνεται στην Αφρική. Το 2016 η Διεθνής Σύμβαση για το εμπόριο των άγριων ειδών που απειλούνται με εξαφάνιση απαγόρευσε αυστηρά την πώληση των παγκολίνων.

Info: Σύμφωνα με τους ειδικούς, το παράνομο εμπόριο απειλούμενων ειδών αντιπροσωπεύει μια αγορά 8 ως 10 δισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως με την λαθροθηρία να έχει αυξηθεί σε βαθμό που θέτει σε κίνδυνο την ύπαρξη σημαντικού αριθμού ζώων που ζουν στην αφρικανική σαβάνα και την ασιατική ζούγκλα.

ΑΥΓΗ 24/2/2023