Κούριερ: Οι εργαζόμενοι που «δεν μένουν σπίτι»

Είναι οι εργαζόμενοι που έρχονται αντιμέτωποι καθημερινά με τον χρόνο, τον κίνδυνο και τις ανθρώπινες συμπεριφορές. Είναι οι επαγγελματίες χάρη στους οποίους οι οικονομία συνεχίζει και τρέχει. Και είναι οι άνθρωποι που ενώ όλοι λάβαμε εντολή να «μείνουμε σπίτια μας», συνέχισαν να χτυπάνε τις πόρτες αυτών των σπιτιών.

Ο Γιώργος είναι κούριερ εδώ και 22 χρόνια κι έχει δουλέψει σχεδόν σε όλες τις μεγάλες εταιρίες ταχυμεταφορών αλλά και σε μικρότερες. «Αν ανοίξεις μια εφημερίδα και δεις τις αγγελίες για ταχυμεταφορείς, θα διαπιστώσεις ότι όλοι ψάχνουν άτομα με προϋπηρεσία και με δικό τους μηχανάκι», μου λέει για να συμπληρώσει πως «εμένα πάντως ποτέ κανείς δεν μου έχει πληρώσει την προϋπηρεσία μου, ούτε τις ζημιές στο μηχανάκι μου».

Αντίπαλος ο χρόνος

Περιγράφει την δουλειά του σαν μια διαρκή μάχη με τον χρόνο. «Κάθε πρωί “χρεώνεσαι” μια περιοχή και περίπου 120 παραδόσεις, πέραν των παραλαβών που έχεις να κάνεις και είσαι υποχρεωμένος να τις πας όλες», μου εξηγεί. «Αυτό σημαίνει πρακτικά ότι μέσα στην μέρα κάνεις 80-90 στάσεις – καθώς κάποιες παραδόσεις σε υπηρεσίες είναι μαζικές- και ότι μέσα στην ώρα πρέπει να κάνεις κατά μέσο όρο μία παράδοση ανά πέντε λεπτά για να βγει όλος αυτός ο όγκος δουλειάς», συνεχίζει.

Κι αν κάποιος πιστεύει ότι αυτό είναι το δύσκολο κομμάτι της δουλειάς, δεν ξέρει τότε και το παρακάτω. Κάθε μεταφορέας έχει καθημερινά να καταστρώσει ένα «στρατηγικό πλάνο δράσης», προκειμένου να νικήσει τον χρόνο, αυτή την ανθρώπινη επινόηση που κάνει τον Γιώργο και τους συναδέλφους του να τρέχουν και να μην φτάνουν για να εξυπηρετήσουν τις ανθρώπινες ανάγκες.

«Το δύσκολο είναι ότι πρέπει να είσαι συγκεκριμένες ώρες, σε συγκεκριμένους χώρους. Επομένως ξεκινάς τις παραδόσεις με τις δημόσιες υπηρεσίες, τα γραφεία και τα καταστήματα που έχουν συγκεκριμένο ωράριο, βάζεις ενδιάμεσα τους ιδιώτες που έχουν δηλώσει χρονικό περιθώριο παραλαβής και συνεχίζεις», λέει ο Γιώργος. Το μεγαλύτερο πρόβλημα για τους ταχυμεταφορείς είναι όμως οι απόντες. «Στους 100 παραλήπτες οι 30 θα είναι απόντες. Δεν μπορείς να κάτσεις από κάτω να περιμένεις πότε θα σου ανοίξει ο καθένας. Έχεις χρόνο αναμονής ένα λεπτό, το πολύ δύο. Τότε, αφήνεις το γνωστό σημείωμα και όταν ο παραλήπτης το βρει, θα πάρει τηλέφωνο την εταιρεία να ενημερώσει ότι είναι πλέον στον χώρο παράδοσης και αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να ξαναγυρίσεις, αλλιώς θα το παραδώσεις την επομένη μαζί με όλα τα άλλα».

«Σου έχει τύχει ποτέ να βρεις σημείωμα από κούριερ ότι ήσουν απούσα, ενώ ήσουν στο σπίτι σου», με ρωτάει; «Ναι», του απαντάω και τον ρωτάω γιατί συμβαίνει αυτό. «Κάποιες φορές, αν οι παραδόσεις της μέρας δεν βγαίνουν με τίποτα, αναγκαζόμαστε να αφήσουμε ούτως ή άλλως σημείωμα, χωρίς καν να χτυπήσουμε το κουδούνι, προκειμένου να γλιτώσουμε έστω και αυτά τα λίγα λεπτά και να μπορέσουμε να δείξουμε ότι βγάλαμε τις παραδόσεις. Μεταθέτουμε τη δουλειά για την επόμενη μέρα βέβαια, αλλά ελπίζουμε ότι θα είναι καλύτερη», μου εξηγεί και τον κατανοώ.

Μου υπενθυμίζει, άλλωστε, τον πρόσφατο ξυλοδαρμό ενός συναδέλφου του σε κατάστημα franchise μεγάλης εταιρείας του κλάδου από τον εργοδότη του, επειδή επέστρεψε στο πρακτορείο αδιακίνητα αντικείμενα, λόγω του μεγάλου φόρτου εργασίας και μάλιστα σε μια μέρα που είχαν ανοίξει οι ουρανοί.

Αντιμέτωποι με τον κίνδυνο

Η πρόσφατη κακοκαιρία «Μήδεια» που έντυσε στα λευκά ολόκληρη την χώρα, ξεσήκωσε μία θύελλα αντιδράσεων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, με χρήστες να ανεβάζουν βίντεο και φωτογραφίες διανομέων να κουβαλούν με τα χέρια τα δίκυκλά τους και πολύ χειρότερα να έχουν γλιστρήσει και να έχουν πέσει στο οδόστρωμα. Τα εργατικά σωματεία τους αντέδρασαν έντονα αναδεικνύονταν για ακόμα μια φορά το πόσο εκτεθειμένοι είναι οι διανομείς με μηχανάκι, είτε πρόκειται για κούριερ είτε για ντελιβεράδες, στον κίνδυνο του εργατικού ατυχήματος, ακόμα και στον ίδιο το θάνατο. Κάθε χρόνο άλλωστε οι συγκεκριμένοι κλάδοι μετρούν νεκρούς στην άσφαλτο.

Οι κίνδυνοι που έχεις να αντιμετωπίσεις δεν απασχολούν τις εταιρείες

«Τώρα το κατάλαβαν ότι έτσι ζούμε κι εργαζόμαστε», με ρωτάει ο Γιώργος και συμφωνεί μαζί μου πως «κάλλιο αργά παρά ποτέ». «Δεν μπορείς να διανοηθείς τι είναι να ρίχνει καρεκλοπόδαρα και να ανεβαίνεις την εθνική οδό με το μηχανάκι τρέχοντας για να προλάβεις», λέει. «Θυμάμαι είχα πάει κάποια στιγμή στο Διόνυσο για μια παράδοση και είχα παρατήσει το μηχανάκι και πήγαινα μέσα στα χιόνια με τα πόδια για ένα χιλιόμετρο. Και μου ανοίγει ο άλλος με στολή ιππασίας, γιατί την ίδια στιγμή που εγώ δεινοπαθούσα για το μεροκάματο, εκείνος έκανε… ιππασία με το άλογο του! Καταλαβαίνεις; Φτάνεις να λες ο Θεός έφτιαξε εμένα, έφτιαξε κι αυτούς», θα συμπληρώσει.

Ο Γιώργος δεν θυμάται καν πια πόσα ατυχήματα είχε στα 22 χρόνια του ως ταχυμεταφορέας. «Έχω σπάσει χέρια, πόδια, ακόμα και τη λεκάνη μου μετά από τρακάρισμα, σε περίοδο μάλιστα που δούλευα ανασφάλιστος», αρκείται να μου πει. «Οι κίνδυνοι που έχεις να αντιμετωπίσεις δεν απασχολούν όμως τις εταιρείες», συνεχίζει. «Πρώτα από όλα σε πολλές εταιρείες δεν υπάρχει καν αντικαταστάτης για το δρομολόγιό σου. Θα μείνει πίσω η δουλειά κι αύριο αντί για 100 θα έχεις 200 παραδόσεις να κάνεις. Αν χαλάσει το μηχανάκι σου, παίρνεις μέρες από την άδειά σου μέχρι να το βγάλεις από το συνεργείο», λέει.

Δέκτες κακής συμπεριφοράς

Οι ταχυδιανομείς δεν έχουν να αντιμετωπίσουν όμως μόνο τα θηρία της φύσης, αλλά και τους ανθρώπους… τα μεγαλύτερα θηρία.

«Επί το πλείστον ερχόμαστε αντιμέτωποι με πολύ κακές συμπεριφορές και εμείς πρέπει πάντα να είμαστε με το χαμόγελο στα χείλη, γιατί διαφορετικά θα πάρουν τηλέφωνο στο κατάστημα να παραπονεθούν ότι είσαι κακός υπάλληλος. Και παίρνουν τηλέφωνο, μη νομίζεις ότι δεν παίρνουν», λέει ο Γιώργος.

Το πιο ακραίο περιστατικό που του έχει τύχει, ήταν πριν λίγα χρόνια, όταν ένας ηλικιωμένος άντρας τον κλείδωσε μέσα στο σπίτι του. «Πήγα να του παραδώσω έναν φάκελο και η χρέωση παραλήπτη ήταν γύρω στα 10 ευρώ.  Μόλις του είπα ότι έπρεπε να με πληρώσει για να παραλάβει, μου λέει “εγώ δεν πληρώνω τίποτα”. Του λέω αν δεν πληρώνεις τίποτα, δεν μπορώ να σου παραδώσω και τίποτα. Μου πήρε τότε τον φάκελο από τα χέρια, μου είπε ότι δεν πρόκειται να πάω πουθενά και με κλείδωσε μέσα στο σπίτι του. Ήρθε τελικά η αστυνομία και με έβγαλε έξω», θυμάται.

«Είχα από την άλλη βέβαια πάει έναν φάκελο σε έναν ηλικιωμένο, που δεν ήξερε καν τι είναι οι κούριερ και μου είπε “ήρθες από την Καλαμάτα για να μου φέρεις τον φάκελο;” και έβγαλε να μου δώσει λεφτά. Του εξήγησα τι δουλειά κάνω και φυσικά δεν πήρα τα χρήματα που μου έδωσε. Πολλές φορές οι ηλικιωμένοι βγάζουν να σου δώσουν ένα φιλοδώρημα, αλλά ποτέ δεν το δέχομαι. Σέβονται τον κόπο σου, σου λένε να σε κεράσουνε έναν καφέ, να σου δώσουν ένα γλυκό να φας. Και πας σε κάποιον που δεν ξέρει τι έχει κι ανοίγει βαζάκια με 5λεπτα και 2λεπτα για να σε πληρώσει με αυτά», λέει.

Και μετά ήρθε η πανδημία

Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, με το ξέσπασμα της πανδημίας, ο πολύπαθος κλάδος των ταχυμεταφορών βρέθηκε στην πρώτη γραμμή του μετώπου για την εξυπηρέτηση των πολιτών αλλά και τη μη ολική κατάρρευση της οικονομίας. Μάλιστα, χωρίς κανένα σοβαρό σχέδιο και χωρίς στοιχειώδεις ρυθμίσεις από πλευράς της πολιτείας και των διοικήσεων των εταιρειών τους για την λειτουργία και την οργάνωση της δουλειάς τους, για τους όρους εργασίας τους και την προστασία της υγείας τους.

«Πως είναι δυνατόν να κλείνεις όλο τον κόσμο στα σπίτια του και να έχεις ανθρώπους που δουλεύουν στην πρώτη γραμμή με τόσο κόσμο; Τι θα γίνει αν κάποιος είναι ασυμπτωματικός και έρθει σε επαφή με 200 ανθρώπους μέσα σε μια μέρα ή έρθει σε επαφή με κρούσμα και γυρίσει το βράδυ στην οικογένειά του; Γιατί δεν κλείνεις τα πάντα – τα πάντα όμως – για έναν μήνα να τελειώνουμε;», αναρωτιέται ο Γιώργος και απαντά «γιατί ενώ κάποιοι έχουν κλειστά τα μικρομάγαζά τους, αυτοί με τα μεγάλα… μαγαζιά κερδοφορούν».

Τα δέματα που δεν είχαν περάσει από διαλογή, οι ουρές έξω από τα καταστήματα, οι μεγάλες καθυστερήσεις στις παραδόσεις, αποδεικνύουν ότι οι εταιρείες δεν μπήκαν στη διαδικασία να προσλάβουν προσωπικό

Πώς αντιμετώπισε ο κόσμος αυτή τη νέα συνθήκη; Υστερικά, θα έλεγε κανείς. «Είχα πάει να παραδώσω ένα κινητό τηλέφωνο και ο παραλήπτης κατέβηκε στην είσοδο της πολυκατοικίας με μια νάιλον σακούλα στο κεφάλι του! Φορώντας τη σακούλα και τα γάντια του έβγαλε τα χρήματα για να με πληρώσει μέσα από ένα άλλο σακουλάκι που είχε στην τσέπη. Με κοίταγε λες και είχα έμπολα! Φαντάσου πόσο τρομοκρατημένη είναι μερίδα του κόσμου», μου λέει. «Παρόλ’αυτά ήθελε να περιμένω επιτόπου να ανοίξει το κινητό, για να βεβαιωθεί ότι δεν του το έχω κλέψει», θα συμπληρώσει κουνώντας το κεφάλι του.

«Κι εκτός του υγειονομικού φόβου έχεις να αντιμετωπίσεις και την τρέλα του καταναλωτή.  Αν κάποιος θέλει να επιστρέψει ένα προϊόν που έχει παραγγείλει, πρέπει να συνεννοηθεί με την εταιρεία από όπου το έχει αγοράσει, όχι με εμένα. Εγώ δεν μπορώ να πάω ένα ανοιγμένο πακέτο πίσω στην εταιρεία μου. Έχω πάει παράδοση και μου ζήταγε η παραλήπτρια να περιμένω να δοκιμάσει το καλσόν να δει αν της κάνει! Αν είναι δυνατόν δηλαδή, να έχω πέντε λεπτά για να ολοκληρώσω την επόμενη παράδοσή και να μου λέει για το καλσόν…», θα πει ο Γιώργος.

«Η πανδημία από μόνη της και η στροφή στο ηλεκτρονικό εμπόριο άσκησε τεράστια πίεση σε ένα υπάρχον σύστημα που ήταν ήδη πιεσμένο», σημειώνει. «Δεν υπήρχε από πλευράς εργαζομένων περιθώριο για να κάνουμε κάτι περισσότερο. Τι να κάνω δηλαδή; Αντί για μία παράδοση στο πεντάλεπτο, πέντε παραδόσεις στο λεπτό; Αυτό δεν γίνεται! Μόνο αν πάρω ένα ελικόπτερο και αρχίζω να πετάω φακέλους στα μπαλκόνια!», μου λέει και με ενημερώνει ότι στο εξωτερικό υπάρχουν εταιρείες που έχουν ήδη αρχίσει να κάνουν διανομές με drones. «Τα δέματα που δεν είχαν περάσει από διαλογή στα πεζοδρόμια, οι ουρές έξω από τα καταστήματα και οι μεγάλες καθυστερήσεις στις παραδόσεις, αποδεικνύουν ότι οι εταιρείες απλά δεν μπήκαν στη διαδικασία να προσλάβουν προσωπικό», ξεκαθαρίζει.

Κάτι που να μοιάζει με την Uber αλλά και με την Wolt

Αντί αυτού οι εταιρείες επέλεξαν να λειτουργήσουν με οδηγούς ταξί, εκ περιτροπής μπλοκάκηδες και πρόχειρες αποθήκες, λένε οι άνθρωποι του χώρου. Κι ενώ τα κανάλια έδιναν ιδιαίτερη έμφαση στο έμφραγμα που προκάλεσε η Black Friday και η εορταστική περίοδος στις ταχυμεταφορές, ο κόσμος είχε αγανακτήσει για τις υπηρεσίες που είχε προπληρώσει χωρίς να εξυπηρετείται και οι εργαζόμενοι ζητούσαν προσωπικό και επέκταση των συμβάσεων τους, προέκυψε μία «φαεινή ιδέα».

«Η ανάπτυξη ενός νέου, Ειδικού Μητρώου Παροχής Υπηρεσιών Ταχυμεταφορών για ανεξάρτητα, φυσικά πρόσωπα, μπορεί να είναι μια ιδέα που θα αποσυμφορήσει την κατάσταση. Το Μητρώο αυτό θα βοηθούσε στην αντιμετώπιση του προβλήματος της υψηλής ζήτησης, ενώ παράλληλα θα δημιουργούσε και μια πηγή εσόδων για τους ανθρώπους που βρίσκονται χωρίς σταθερή εργασία, όταν επικρατούν ειδικές συνθήκες όπως σήμερα», έγραφε σε άρθρο του στην Ναυτεμπορική στις 21 Δεκεμβρίου ο Κωνσταντίνος Μασσέλος, Πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων. «Το μητρώο αυτό θα μπορούσε να ενεργοποιείται κατά περίσταση, να εγγράφεται σε αυτό κάθε φυσικό πρόσωπο με ενεργό ΑΦΜ, και μέσω μιας ειδικής πλατφόρμας να αναλαμβάνει τη διενέργεια ταχυμεταφορών για λογαριασμό ιδιωτών ή επιχειρήσεων. Στη λειτουργία του μητρώου θα μπορεί να υπάρχει ένα ανώτατο όριο στα έσοδα που θα προκύπτουν για τη δραστηριότητα του φυσικού προσώπου, πχ. έως 400€/μήνα (ή περίπου το 60% του βασικού μισθού), προκειμένου το πλαίσιο λειτουργίας του να μην θεωρηθεί ευθέως ανταγωνιστικό με τις εταιρείες ταχυμεταφορών, ενώ ως ασφαλιστικό πλαίσιο μπορεί να αξιοποιηθεί αυτό του εργοσήμου που εκδίδουν τα ΕΛΤΑ – η έκδοση του οποίου θα αυτοματοποιηθεί και θα ενσωματωθεί στην υπηρεσία/διενέργεια της ταχυμεταφοράς (25% εισφορές, 75% πληρωτέο στο πρόσωπο που διενεργεί την μεταφορά)», συνέχιζε.

Πρότεινε δηλαδή ένα αλά καρτ εργασιακό μοντέλο, κάτι μεταξύ των προτύπων της Uber και της Wolt για τις ταχυδρομήσεις – ταχυμεταφορές, που σύμφωνα με αναλυτές θα είναι ο κλάδος που θα οδηγήσει τις οικονομικές εξελίξεις του αύριο. Με το βλέμμα στην επόμενη μέρα, θα μπορούσε κάποιος να κάνει διάφορες εικασίες, λοιπόν, αναφορικά με το γιατί οι εταιρείες κούριερ παρά την αλματώδη αύξηση του κύκλου εργασιών τους και παρά την κακή εταιρική εικόνα τους απέναντι στους καταναλωτές δεν επένδυσαν σε προσωπικό.

Θα λειτουργούν μόνο εμπορικά μεγαθήρια και οι μικρομεσαίοι θα εξαφανιστούν σιγά – σιγά από τον χάρτη

Ο Γιώργος λέει ότι ο κλάδος των ταχυμεταφορών έχει ήδη αρχίσει να μετασχηματίζεται και σύντομα θα δούμε και στην Ελλάδα δίκτυα τύπου Amazon, με κεντρικές αποθήκες, και ενσωματωμένα δίκτυα διανομών. «Θα λειτουργούν μόνο εμπορικά μεγαθήρια και οι μικρομεσαίοι θα εξαφανιστούν σιγά – σιγά από τον χάρτη», λέει και πιστεύει ότι η πανδημία αποτελεί την πρόβα τζενεράλε αυτών των εξελίξεων.

Πληττόμενες (;) εταιρείες

Στο μεταξύ, ενώ οι ταχυμεταφορές έγιναν ο βραχίονας της οικονομικής δραστηριότητας ήδη από την έναρξη της πανδημίας την περασμένη άνοιξη, το αόρατο χέρι της αγοράς όχι μόνο απέτυχε να ρυθμίσει το τοπίο, αλλά επιχείρησε να μπει και βαθιά στις τσέπες των καταναλωτών.

Λίγες μέρες μετά την επιβολή του πρώτου lockdown, η ACS, συμφερόντων του απερχόμενου μετά από τρεις θητείες προέδρου του ΣΕΒ, Θεόδωρου Φέσσα, προχώρησε αιφνιδιαστικά και μονομερώς σε αύξηση έως και 22,5% των τιμολογίων της. Κατά της εταιρείας υπήρξε άμεσα ένα πλήθος καταγγελιών αλλά και σωρεία αρνητικών δημοσιευμάτων, με αποτέλεσμα ο ίδιος ο κ. Φέσσας με προσωπική δήλωσή του να πάρει πίσω τις αυξήσεις, κάνοντας μάλιστα λόγω για μεγάλη αύξηση της ζήτησης υπηρεσιών ταχυμεταφοράς που μεγαλώνει το εταιρικό κόστος.

Το πώς γίνεται αυτό φαίνεται να το κατάλαβε μόνο η κυβέρνηση Μητσοτάκη, αφού τρεις μέρες αργότερα δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης η υπ’ αριθμ. Α.1075/2020/ΦΕΚ1160Β/03.04.2020 Υπουργική Απόφαση με την οποία οι εταιρίες ταχυδιανομών εισήχθησαν στις πληττόμενες από την πανδημία επιχειρήσεις. Οι μόνες εταιρείες δηλαδή που εν μέσω πανδημίας έχουν τόση πολύ δουλειά που δεν μπορούν να την διεκπεραιώσουν, επιδοτήθηκαν με μείωση ενοικίων, διευκολύνσεις χρεών, επιμηκύνσεις δόσεων, πάγωμα φορολογικών και ασφαλιστικών υποχρεώσεων και δικαίωμα υπαγωγής εργαζομένων σε αναστολή.

Ξανά από την αρχή

Κατά τα άλλα, ο Γιώργος πριν λίγες μέρες παραιτήθηκε γιατί η εταιρεία όπου εργαζόταν του χρωστούσε 3 μισθούς.

«Εγώ δεν έχω πρόβλημα με αυτή τη δουλειά, θέλω να συνεχίσω να την κάνω. Πρόβλημα έχω με την εργοδοσία που δεν σέβεται τους υπαλλήλους της για αυτό που κάνουν», τονίζει. «Ξέρω όλη την Αθήνα όπως ξέρεις εσύ πώς είναι τα κλειδιά μέσα στην τσέπη σου. Παρόλ’ αυτά, τώρα που θα ψάξω για νέα δουλειά, στα χαρτιά θα είμαι και πάλι ανειδίκευτος», μου λέει.

Στο μεταξύ, περιμένει να πέσει λίγο το τρίτο κύμα της πανδημίας για να ξεκινήσει ξανά από την αρχή…