ΛΑΡΚΟ – Ψυχή από μέταλλο: Ταξικός αγώνας, αποφασιστικότητα, ενότητα και αλληλεγγύη
Είναι παρήγορο που ο χρόνος και ο αγώνας διαμορφώνει συνειδήσεις ικανές να φέρουν τα πάνω κάτω.
Από μέταλλο και τα χέρια. Τα πόδια από μέταλλο κι αυτά. Από μέταλλο ελάσιμο η καρδιά. Το μυαλό γεμάτο πάθος για τη ζωή τους και η συνείδησή τους από ταξικό γρανίτη.
Του Κώστα Τσάμη για την Κατιούσα
Είναι χαρακτηριστικά, δεν υπάρχει αμφιβολία, του βιομηχανικού προλεταριάτου. Το δόρυ του εργατικού κινήματος.
Τέτοιες μέρες πριν από 40 περίπου χρόνια είχε λήξει νικηφόρα η μεγάλη σε όλη της την έκταση απεργία στη Λάρκο.
Είχε ξεκινήσει μέσα στο καταχείμωνο, στις 27 Γενάρη, και τέλειωσε μέσα στην άνοιξη, στις 10 Μάη του 1977.
110 μέρες ατσάλινης ενότητας, 110 μέρες αγωνιστικής αποφασιστικότητας. 110 μέρες ταξικής αλληλεγγύης.
Χίλιοι διακόσιοι εργάτες της ΛΑΡΚΟ στο πόδι για τόσες μέρες. Στο πόδι και οι περισσότεροι κάτοικοι της Λάρυμνας. Πολλοί μα πάρα πολλοί που ενίσχυαν των αγώνα των εργατών. Ένας όμορφος αγώνας για τη ζωή.
Κι άλλοι εργάτες στην απεργία στο Νέο Κόκκινο της Θήβας. Του Μποδοσάκη μεταλλείο κι αυτό. Διακόσιοι πενήντα τον αριθμό. Μεταλλωρύχοι.
Κι άλλοι εργάτες από τον Πετζετάκη να δουλεύουν μια μέρα και το μεροκάματό τους να το δίνουν στους απεργούς της ΛΑΡΚΟ. «Σήμερα δουλεύουμε για τους εργάτες στη ΛΑΡΚΟ» έγραφαν σε σύνθημά τους έξω από το εργοστάσιο.
Μεγάλη μορφή στο κίνημα αλληλεγγύης ο δήμαρχος Καισαριανής ο Παναγιώτης Μακρής.
Η απεργία ξεκίνησε, όπως όλες οι απεργίες, από φλέγον υλικό που ήταν διάσπαρτο όλα αυτά τα χρόνια στο εργοστάσιο της ΛΑΡΚΟ και στη μεταχουντική περίοδο.
Συλλογικές διαδικασίες μέσα από το Σωματείο. Γενικές συνελεύσεις. Καθολική συμμετοχή στην απεργία στην οποία «εδώ και ο θεός απεργεί».
Στο εργοστάσιο της ΛΑΡΚΟ περίσσευαν το σιδηρονικέλιο, το κάρβουνο, η κακιά σκουριά, το κοβάλτιο, το αρσενικό και η άγρια εκμετάλλευση της εργατικής δύναμης από έναν ωμό καπιταλιστή που άκουγε στο προσωνύμιο Μπέης ή Μποδοσάκης.
Δεν περίσσευαν οι ζωές των εργατών. Στο εργοστάσιο μέχρι το 1992 υπήρξαν 34 θανατηφόρα δυστυχήματα. Κάποιοι απ’ αυτούς εξαϋλώθηκαν στους φούρνους.
Ο φόβος για τη ζωή των εργατών ήταν και παραμένει μια καθημερινότητα. Δεν τελειώνει αυτή η αγωνία ακόμα και σήμερα.
Περίσσευαν η κακοπληρωσιά και οι άθλιες συνθήκες εργασίας που με επιείκεια θα χαρακτηριζόταν κόλαση. Δεν υπήρχε ρεπό. Μόνο σκάντζα.
Μαύρο θάνατο βγάζαν οι καμινάδες. Η σκόνη έμπαινε ακόμη και σε αδιάβροχα ρολόγια. Στα σπίτια οι σκεπές, οι αυλές, οι βεράντες ένα πόντο σκόνη. Μαύρη, κατράμι. Ούτε λουλούδια δεν φύτρωναν.
Περίσσευε «στο βασίλειο του Μποδοσάκη» η με κάθε τρόπο επιβολή του «μεγάλου αφεντικού» σε ότι ζωντανό κυκλοφορούσε στην περιοχή ή άψυχο ήταν στην εμβέλειά του. Τα μεταλλεία τα στέγνωσε…
Τους κατοίκους τους είχε σε μόνιμη σχέση εξάρτησης…
Η απεργία των μεταλλεργατών της ΛΑΡΚΟ ξεκίνησε τρία χρόνια μετά την κατάρρευση της Χούντας. Στο πολιτικό στερέωμα κυριαρχούσε ο Καραμανλής και οι πολιτικές της λιτότητας επιβάλλονταν με κάθε πρόσφορο μέσο. Μηδέ εξαιρουμένου του αλήστου μνήμης υπουργού Εργασίας Λάσκαρη ο οποίος είχε καταργήσει δια νόμου την πάλη των τάξεων… Φιλόδοξη άποψη η οποία προσέκρουσε όμως.
Με οικονομικά αιτήματα στην αρχή, καθώς η Σύμβαση Εργασίας είχε λήξη τον Δεκέμβρη του 1976. Αυξήσεις στα πενιχρά μεροκάματα (373 δραχμές ήταν τότε) και βεβαίως οι συνθήκες εργασίας.
Με μεθοδικότητα και επιμονή το Σωματείο έθεσε προς τον Μποδοσάκη το αίτημα για αύξηση 20% στο βασικό μεροκάματο.
Ο Μπέης στην αρχή πίστευε ότι με μπαχτσίσι και ολίγη από τρομοκρατία θα ξεμπέρδευε. Κακώς υπολογισμός από την μεριά του όμως. Όσο προχωρούσε η απεργία τόσο δυνάμωναν οι εργάτες. Από τους 1.200 μόνο οι 24 ήταν απεργοσπάστες.
Σημαντικά στοιχεία σ’ αυτόν τον ανυποχώρητο αγώνα ήταν η εμπιστοσύνη που έδειξαν οι εργάτες στο ταξικό συλλογικό τους όργανο και η αμέριστη αλληλεγγύη που δέχθηκαν από την Ελλάδα και το εξωτερικό. (Να σημειώσουμε ότι πάγια τακτική του μεγαλοκαπιταλιστή Μποδοσάκη όταν ξεσπούσε απεργία στα εργοστάσιά του, ήταν ο χρηματισμός των διοικήσεων. Από εδώ προέκυπτε και η έλλειψη εμπιστοσύνης προς το Σωματείο). Η διάσταση που πήρε σε όλο τον εργατόκοσμο καθώς έδειχνε το δρόμο για τον αγώνα που μπορεί να φέρει αποτελέσματα. Πρότυπο αγώνα ως προς τη μορφή και το περιεχόμενο. Σε ότι αφορά το δεύτερο ο αγώνας ξεκίνησε με οικονομικά αιτήματα στη συνέχειά του όμως πήρε ταξικά χαρακτηριστικά.
Η συσσωρευμένη οργή που υπήρχε στους εργάτες, στους κατοίκους της Λάρυμνας και στα αρβανιτοχώρια (Μαλεσίνα, Μαρτίνο κ.ά.) έβαλε στο στόχαστρο την εργοδοσία. Τον Μποδοσάκη ως συλλογικό καπιταλιστή. Η εξέλιξη αυτή δεν θα ερχόταν από μόνη της αν στον προσανατολισμό της απεργίας δεν συνέβαλαν αμετανόητοι οργανωμένοι κομμουνιστές. Αυτή ήταν η επιτυχία του ΚΚΕ. Ένωσε με ταξικούς όρους όλους τους εργάτες. Η μαγιά που φθάνει έως σήμερα.
Κάθε μέρα που συνεχιζόταν η απεργία η εταιρεία έχανε τόσα όσα ήταν οι αυξήσεις των εργατών για ένα χρόνο. Ο Αθανασιάδης ήταν αμετακίνητος. Τα στύλωσε.
Πέρα από την καθαρή ταξική συνείδηση που έχουν οι καπιταλιστές (πράγμα που δεν έχει το σύνολο της εργατικής τάξης) στόχος τους ήταν να σπάσει την απεργία, να ταπεινώσει τους σκλάβους που τόλμησαν να σηκώσουν κεφάλι «στο μεγάλο αφεντικό», να εμπεδώσουν την καραμανλική οικονομική πολιτική και το κυριότερο να καθυποτάξει τους εργάτες. Αν το έκαναν αυτό στη ΛΑΡΚΟ τότε θα ήταν πιο εύκολο για τους όλους τους άλλους.
Σε βοήθεια του Μποδοσάκη έτρεξε με την αποστολή κατασταλτικών δυνάμεων από την Αθήνα ο γνωστός για τον αυταρχισμό του Καραμανλής. Κατάφεραν να κάνουν τη Λάρυμνα και το Μαρτίνο πολιορκημένες πόλεις.
Ατελείωτο κυνηγητό προς τους εργάτες και τους κατοίκους. Συλλήψεις εργατών, των γυναικών τους και των παιδιών τους. Με πείσμα αντιμετώπισαν την άγρια καταστολή. Σημαντική παρουσία των γυναικών σ’ αυτόν τον αγώνα.
Οργανωμένες προσπάθειες χρηματισμού του προέδρου του Σωματείου από μπιστικούς του Μποδοσάκη.
Απολύσεις εννοείται. Έχει αξία να δούμε την επιστολή της εταιρείας προς τους απολυμένους. Καθαρευουσιάνικο ύφος και ουσία, έμπλεη απειλών και εκβιασμών.
«Δηλούμεν προς υμάς ότι θεωρούμεν την μεταξύ μας υπηρεσιακήν σχέσιν ως οριστικώς και ανεκκλήτως λυθείσαν αποκλειστική υμίν υπαιτιότητι συνεπεία της συμμετοχής σας εις την από 27.1.1977 αρξαμένην και συνεχιζομένην απεργίας ευθύς εξαρχής παράνομην» και ο εκβιασμός έπεται «προσκαλούμεν υμάς… να μας αποδώσητε την χρήσιν της κατοικίας».
Πρακτικά τι πήραν οι εργάτες της ΛΑΡΚΟ στον ανυποχώρητο αγώνα τους.
Επαναπρόσληψη όλων των απολυμένων και θεωρήθηκε ως ουδέποτε απολυθέντες.
Σε όλο γενικά το προσωπικό συμπεριλαμβανομένων και των μαθητευόμενων χορηγήθηκε αύξηση 47 δραχμές στο καταβαλλόμενο μεροκάματο, αύξηση ανθυγιεινού επιδόματος κατά 2 δραχμές τη μέρα, αύξηση 2 δραχμές τη μέρα του επιδόματος συζύγου και χορήγηση τρίτης τριετίας κατά 4%.
Αποζημίωση 15.000 δραχμές σε κάθε απεργό για τις χαμένες ώρες δουλειάς!
Από τότε η απεργία στη ΛΑΡΚΟ ήταν η κορωνίδα ταξικού αγώνα για την εργατική τάξη. Μόνο η απεργία των Χαλυβουργών την ξεπέρασε σε διάρκεια.
Όλα τα ποιοτικά στοιχεία που υπήρχαν στην πρώτη τα βρήκαμε ατόφια σε αυτή των Χαλυβουργών.
Ταξικός αγώνας, αποφασιστικότητα, ενότητα και αλληλεγγύη.
***
Το σιδηρονικέλιο είναι το κύριο προιόν που παράγεται από την εταιρεία. Εξάγεται το σύνολο της παραγωγής και αποτιμάται πάντα σε σκληρό συνάλλαγμα.
Η λεπτομερής επεξεργασία του γίνεται στο εξωτερικό καθώς από αυτήν βγαίνει το νικέλιο και το κοβάλτιο. Το πρώτο ανήκει στην κατηγορία των πολύτιμων μετάλλων δεν οξειδώνεται και αποτελεί χρηματιστηριακό προϊόν ενώ το δεύτερο είναι ραδιενεργό υλικό.
Τα προϊόντα αυτά χρησιμοποιούνται στην αμυντική βιομηχανία, ναυπηγική, κατασκευές, οικιακές συσκευές και αλλού. Μπορεί να μεταποιηθεί και να παράγει χάλυβα που να τροφοδοτεί τις χαλυβουργίες.
Το σημαντικότερο ίσως είναι η παραγωγή ανοξείδωτου χάλυβα με την προσθήκη χρωμίου.
Οι χώρες που παράγουν σιδηρονικέλιο στον κόσμο είναι λίγες. Η χώρα μας είναι η μοναδική στη δυτική Ευρώπη με δικά της κοιτάσματα και δικό της εργοστάσιο παραγωγής νικελίου.
Το νικέλιο της ΛΑΡΚΟ φτιάχνει την καλύτερη ποιότητα αναξείδωτου χάλυβα στον κόσμο.
Το πρόβλημα είναι ότι η παραγωγή υπεραξίας επιτυγχάνεται στο τελικό προϊόν που δεν παράγεται στην Ελλάδα, η οποία, ω του θαύματος, ενθυλακώνεται από τα διεθνή μονοπώλια τύπου Grupp Thyssen κ.ά.
Οι καπιταλιστές στην Ελλάδα μπορούν να κάνουν διευθετήσεις έως εκείνο το σημείο που ορίζουν τα φυσικά σύνορα της χώρας. Από κει και μετά αρχίζει ο ανελέητος ανταγωνισμός των μονοπωλίων που επιβάλλουν το τι θα παραχθεί σε ποια ποσότητα και με τι υποπροιόντα, με μοναδικό κριτήριο τη μεγιστοποίηση του κέρδους.
Σε αυτό το φόντο τα γερμανικά και όχι μόνο αυτά, μονοπώλια δεν επιτρέπουν να καθετοποιηθεί η μονάδα της ΛΑΡΚΟ ώστε να παράγει ανοξείδωτο χάλυβα ή το κοβάλτιο ή οτιδήποτε άλλο σε συνεργασία με οποιαδήποτε παραγωγική μονάδα εντός ή εκτός χώρας. Εξ αυτού του γεγονότος απορρίφθηκε από την τότε πολιτική ηγεσία η πολύ συμφέρουσα πρόταση της Σοβιετικής Ένωσης για κατασκευή εργοστασίου παραγωγής ανοξείδωτου χάλυβα η οποία στο τέλος θα μας άφηνε και το εργοστάσιο. Αλλά η πρόταση ήταν κόκκινη και ως εκ τούτου απορριπτέα!
Φθάσαμε στο επίδικο που δεν είναι άλλο από την παραγωγή προϊόντων με βάση τις ανάγκες της κοινωνίας μας.
Ένας αμύθητος πλούτος που προκύπτει από όλα τα μεταλλεύματα ή ορυκτά που υπάρχουν στη χώρα μας γίνεται βορά από όλο το γνωστό κηφηναριό των καπιταλιστών.
Το ίδιο συμβαίνει με τον βωξίτη στον Παρνασσό, με τον χρυσό στην Χαλκιδική, με τον λιγνίτη, με τους υδρογονάνθρακες, με με με με…
Στη συλλογική συνείδηση αρκετών εργατών που δουλεύουν στις μεταλλευτικές βιομηχανίες υπάρχει όλο το πλαίσιο που συνιστά την παραγωγική διαδικασία στον συγκεκριμένο τομέα.
Ο μεταλλευτικός και ορυκτός πλούτος της χώρας είναι τόσος και τέτοιος που είναι ικανός να λύσει προβλήματα που σήμερα φαντάζουν άλυτα. Ένα από αυτά είναι ο βραχνάς της ανεργίας ή η ικανοποίηση βασικών αναγκών της κοινωνίας μας.
Είναι παρήγορο που ο χρόνος και ο αγώνας διαμορφώνει συνειδήσεις ικανές να φέρουν τα πάνω κάτω.
Σημείωση: Στοιχεία, πληροφορίες, το κλίμα που υπήρχε δόθηκαν από τον Χρήστο Οικονόμου πρόεδρο του Σωματείου την εποχή της μεγάλης απεργίας. Ο ίδιος σήμερα είναι επικεφαλής της Λαϊκής Συσπείρωσης στο Δήμο Στυλίδας. Στοιχεία επίσης αντλήθηκαν από το αρχείο του Ριζοσπάστη της εποχής.
