2013. 12 Αυγούστου. 14:40. Πλατεία Λαϊκής Αγοράς του Άργους. Μπροστά στο περίπτερο.
Είναι η στιγμή όπου σταματάει η ζωή για την Ασπασία, ένα τότε 17χρονο κορίτσι γεμάτο όνειρα, που ήθελε να γίνει εγκληματολόγος, ένα παιδί που άνθιζε μέρα τη μέρα και είδε με τα μάτια της τον ίδιο της τον πατέρα να την πυροβολεί, που φώναξε “βοήθεια μαμά” και την πυροβόλησε και δεύτερη φορά και της προκάλεσε τη μεγαλύτερη ζημιά. Ο 47χρονος πατέρας πυροβόλησε το παιδί του σε κοινή θέα μόνο και μόνο για να εκδικηθεί την πρώην σύζυγό του, την Σπυριδούλα Φατούρου.
«Ξέρει ότι την πυροβόλησε ο πατέρας της, θυμάται τα πάντα, δεν έχει κανένα πρόβλημα με τη μνήμη της. Για πριν το συμβάν θυμάται τα πάντα. Για το συμβάν δεν της έχει γίνει ευθέως ερώτηση για το αν ξέρει γιατί είναι πια έτσι, είναι λίγο επικίνδυνο να μπούμε σε αυτή τη διαδικασία. Σε ερώτηση όμως για το αν της λείπουν κάποια δικά της πρόσωπα, φίλοι και συγγενείς, απαντούσε καταφατικά, όταν ρωτήθηκε όμως για τον πατέρα της είπε κατηγορηματικά όχι».
Η Ασπασία ή αλλιώς Άσπα για τις φίλες της είναι ίσως το πιο χαρακτηριστικό ζωντανό θύμα ενδοοικογενειακής βίας στην χώρα μας.
Η μητέρα της που εδώ κι εννιά χρόνια δεν έχει αφήσει ούτε μισή μέρα το παιδί μιλά στα Μικροπράγματα της LiFO τόσο για το παιδί της όσο και συνολικά για το φαινόμενο της ενδοοικογενειακής βίας.
—Τι πιστεύετε ότι έφτασε τον πρώην σύζυγο σας να σηκώσει το όπλο απέναντι στην Ασπασία;
Έχω καταλήξει πως επρόκειτο για έναν υποκριτή ηθικολόγο. Δηλαδή πίστεψε ότι εγώ ευθύνομαι για την διάλυση της οικογένειας, δεν μπόρεσε να δεχτεί το καθεστώς του “χωρισμένου” και κατ’ αυτόν καταστράφηκε το οικογενειακό ιδεώδες. Εφόσον λοιπόν τα έκανα όλα αυτά (κατά τον ίδιο πάντα) κι εφόσον εγώ προσπάθησα να προχωρήσω την προσωπική μου ζωή, τότε έκανε την πιο… φυσιολογική κίνηση! Να σκοτώσει την Άσπα για να μάθω εγώ. Αυτή ήταν η τιμωρία μου. Έτσι με εκδικήθηκε, το παραδέχεται ευθέως και στο σημείωμα του, αυτό που βρέθηκε 2,5 ώρες αφού πυροβόλησε το παιδί μου και αυτοκτόνησε.
Και να πω μια αλήθεια: Μη νομίζεις ότι στην αρχή ήμουν τόσο δυναμική όσο σου φαίνομαι τώρα. Οι άνθρωποι είμαστε σαν τα σκυλιά. Εσύ ξέρεις πολύ καλά από σκυλιά. Τα έχεις δει που χαμηλώνουν το κεφάλι και βάζουν την ουρά στα σκέλια; Που τρέμουν και μετά κάνουν εκδήλωση λατρείας στον ίδιο που τα έδερνε; Έτσι έκανα κι εγώ όταν μου πρωτοσήκωνε χέρι ο μπαμπάς της Ασπασίας. Δεν θα ξεχάσω ποτέ, κάποια στιγμή που με χτύπησε που πήγα εγώ κ του ζήτησα συγνώμη γιατί δεν άντεχα να είμαστε μαλωμένοι. Θεέ μου, τι λάθη.
—Νομίζετε ότι με κάποιο τρόπο θα μπορούσε να είχε σταματήσει; Να μην την είχε πυροβολήσει;
Πέρασα πολλές ώρες σκεπτόμενη για το τι θα μπορούσα εγώ να κάνω για να μην είχε γίνει όλο αυτό. Πέρασα μέρες που έψαχνα να βρω το δικό μου λάθος. Λάθος όμως είναι πάντα η υποταγή,
Ό,τι σκέψη είχα για να αποτρέψω το μεγαλύτερο κακό που μπορεί να πάθει μια μάνα, ήταν ουσιαστικά πράξη υποταγής. Από την στιγμή που μέσα στο μυαλό του το είχε πάρει απόφαση, τίποτε δεν θα το άλλαζε. Ποτέ δεν φαντάστηκα ότι θα έκανε τέτοιο κακό στο παιδί, είχα πάντα την ψευδαίσθηση ότι θα του αρκώ εγώ.
Ποτέ δεν φταίει το θύμα, ούτε πολύ ούτε λίγο. Ποτέ δεν φταίει ο αποδέκτης της βίας. Πάντα και αποκλειστικά φταίει ο θύτης, εξολοκλήρου.
—Η Ασπασία είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα ενδοοικογενειακής βίας. Τι έπρεπε να είχε κάνει η Πολιτεία για να μην φτάσουμε ως εδώ;
Τώρα αγγίζουμε ένα θέμα που καίει πολύ. Τολμώ να πω ότι η πολιτεία είναι σχεδόν αδιάφορη, σίγουρα πάντως δεν είναι επαρκής. Φαίνεται από την πρώτη στιγμή, τη στιγμή που μια γυναίκα πάει να καταγγείλει μια πράξη βίας από τον σύζυγό της, στις περισσότερες περιπτώσεις και λυπάμαι πολύ που το λέω αυτό, οι αστυνομικοί την κοιτούν με ύφος τύπου: “τι του έκανες”. Έχουν μια περίεργη αίσθηση για το ποιο είναι το θύμα και ποιος ο θύτης και τι σημαίνει αυτό. Και δεν το περιορίζω στις καταγγελίες μόνο από γυναίκες και γενικότερα θύματα ενδοοικογενειακής βίας, ακόμη και στις κακοποιήσεις ζώων συμβαίνει το ίδιο. Υποεκτιμούν καταστάσεις και είναι λες και δεν είναι διακριτά τα όρια μεταξύ αυτού που ασκεί τη βία και μεταξύ αυτού που τη δέχεται.
Γενικότερα δεν υπάρχει επαρκής παιδεία όσον αφορά συνολικά την βία. Οι νόμοι που υπάρχουν ούτε κι αυτοί μπορούν να παρέχουν την προστασία που απαιτείται, δεν είναι αυστηροί όσο πρέπει. Ακόμη όμως κι αυτοί που υπάρχουν ουκ ολίγες φορές μένουν στα χαρτιά. Είναι ενδεικτικό ότι μπορεί ο καθένας να προμηθευτεί όπλο και να πυροβολήσει να σκοτώσει για πλάκα, όπως ο πατέρας της Άσπας. Τα κυνηγετικά όπλα επίσης είναι ένα ζήτημα που ένα στα τρία σπίτια στην ελληνική επαρχία διαθέτουν κι από ένα χωρίς κανέναν σοβαρό έλεγχο του χειριστή τους. Μοιάζει σαν η πολιτεία να αδιαφορεί χαρακτηριστικά γι’ αυτά τα ζητήματα και να μην μπορεί να το κρύψει. Κι αν κάποιος ενδιαφέρεται στ’ αλήθεια ας ακούσει τα ουρλιαχτά της Άσπας.
«Ζήτησα τρεις φορές να μιλήσω στο κ. Κικίλια όταν ήταν υπουργός Υγείας και δεν με δέχτηκε. Δεν δέχτηκε μια επιζήσασα δολοφονικής επίθεσης από τον πατέρα της. Ένα παιδί…»
—Η Ασπασία αυτή τη στιγμή σε τι κατάσταση είναι και τι περιμένετε;
Ζει αλλά και δεν ζει. Δεν μπορεί να μιλήσει, δεν κινείται, δεν αυτοεξυπηρετείται. Δεν μπορεί να πει ούτε νερό μόνη της. Αυτό το παιδί αν δεν το ταϊσω θα μείνει νηστικό, αν δεν το ποτίσω θα μείνει διψασμένο, αν δεν το γυρίσω θα ανοίξει. Είναι πλήρως εξαρτώμενη. Αντιλαμβάνεται πλήρως, δηλαδή καταλαβαίνει τα πάντα, δεν έχει επ’ ουδενί μειωμένη αντίληψη. Κλαίει, γελάει, πονάει, στεναχωριέται, νιώθει κανονικά.
Το απίστευτο σύμφωνα με τα ιατρικά πρωτόκολλα είναι ότι δεν θα έπρεπε καν να ζει. Την αναφέρουν ως ένα θαύμα. Η Ασπασία είναι το παιδί που αρνείται να πεθάνει. Είναι το παιδί που πέθανε και αναστήθηκε πολλές φορές. Έμεινε στην εντατική για 7 μήνες και μέσα στην εντατική πέθαινε κι άλλες φορές από βαριές ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις. Κι όμως έζησε, κι όμως ζει. Αυτό το παιδί είχε από πάντα τόση θέληση για ζωή, τόσο πείσμα να τα καταφέρνει. Από πάντα. Κάθε φορά που καταφέρνει κάτι, είναι κάτι καινούργιο για τους γιατρούς. Στην ουσία αυτοί ακολουθούν την Άσπα, κι όχι η Άσπα εκείνους.
Τώρα όσον αφορά εμένα… Τι άλλο θα μπορούσα να περιμένω παρά ένα θαύμα; Ναι, αυτό περιμένω, το θαύμα. Από την άλλη, είμαι συνειδητοποιημένη, ξέρω πολύ καλά τι έχει το παιδί μου. Ξέρω ότι καταστράφηκε ολοσχερώς. Παλεύω μαζί της κι όπου φτάσουμε. Δεν μπορώ να σου κρύψω ότι τρέμω τη στιγμή που θα πάθω κάτι εγώ, αυτό φοβάμαι πιο πολύ. Αν χαθώ εγώ, το παιδί μου χάθηκε.
—Η Πολιτεία έχει ειδική μέριμνα για παιδιά σαν την Ασπασία; Τι προβλέψεις θα έπρεπε να είχε;
Η Ασπασία δεν έχει απλώς μια αναπηρία. Υπάγεται στους βαριά πάσχοντες. Είναι μια πολύ μια γκάμα ασθενών που χρήζει ιδιαίτερης αντιμετώπισης. Δεν υφίσταται βέβαια τίποτα από αυτά. Ας σου δώσω ένα παράδειγμα: Είσαι πολύ πεινασμένη, σχεδόν πεθαίνεις από την πείνα κι έρχομαι εγώ και σου δίνω ένα ψίχουλο. Αυτό ακριβώς κάνει το κράτος. Κι όταν τολμήσεις να πεις κάτι σε λέω κι αχάριστη. Ο πολιτισμός ενός κράτους φαίνεται στο τρόπο που αντιμετωπίζουν τα ζώα και τους ανάπηρους. Νομίζω πως αυτό τα λέει όλα. Ό,τι κάνουν είναι για να ρίξουν στάχτη στα μάτια. Στην ουσία προτιμούν ας πούμε, την Άσπα, νεκρή… Θεωρούν ότι και τα ψίχουλα που της δίνουν δεν τα αξίζει, μιας και δεν προσφέρει κάτι στο κράτος.
Όταν λοιπόν, η Άσπα παίρνει 730 ευρώ το μήνα και τα έξοδα της αγγίζουν τα 4.000, μάντεψε… Μόνο η ιδιωτική πρωτοβουλία μπορεί να μας σώσει. Υπάρχουν κάποιοι απλοί άνθρωποι, συμπολίτες μας, οι οποίοι την θυμούνται ακόμη και βοηθούν από το υστέρημά τους. Και κάπως έτσι καλύπτω κάποιες ανάγκες, κάποιες όχι όλες.
—Πώς είναι η καθημερινότητά σας;
Η καθημερινότητα είναι πολύ δύσκολη, τόσο σωματικά όσο και ψυχολογικά. Η σιωπή πολλές φορές είναι εκκωφαντική. Η ρουτίνα, μπορεί να σου τρελάνει το μυαλό. Κάπου εκεί αποφάσισα να πάρω ένα σκυλάκι. Σκεπτόμενη πως θα προσφέρει χαρά αλλά και κίνητρο για την Άσπα. Και πίστεψέ με, έκανα μακράν την καλύτερη κίνηση. Κι ενώ οι 24 ώρες πολλές φορές είναι λίγες γιατί αυτά που κάνω είναι πάρα πολλά, βρήκα το χρόνο να έχω στο σπίτι μου την ίδια την χαρά! Την λατρεμένη μας Qween.
Είναι από τα όρη της Κρήτης. Ημίαιμος κρητικός ιχνηλάτης με λύκο και είναι αλήθεια ότι τα σκυλιά δεν τα διαλέγεις μα σε διαλέγουν. Ήρθε λοιπόν κ έβαλε στο σπίτι ότι έλειπε… την ζωντάνια! Πάντα ήθελα, μα ποτέ δεν κατάφερα να έχω καθώς ο πατέρας της Ασπασίας δεν ήθελε κανένα ζώο. Κάποτε είχε δημιουργήσει σοκ σε ένα καναρίνι που είχα. Σταμάτησε να κελαηδά γιατί κάθε φορά το φόβιζε. Η κτηνίατρος μου είπε τότε ότι από το σοκ δεν πρόκειται να κελαηδήσει πάλι κ αυτό με την σειρά του θα του φέρει την κατάθλιψη και μετά το τέλος. Όπως και έγινε… Καταλαβαίνεις λοιπόν το συσχετισμό και γιατί επέμεινα τόσο. Στα μικρά φαίνονται οι άνθρωποι και τα πρώτα τους και πιο εύκολα θύματα θα είναι πάντα τα ζώα.
—Τι πρέπει να κάνει η Πολιτεία κατά τη γνώμη σας συνολικά για την ενδοοικογενειακή βία;
Το Α για εμένα είναι η Παιδεία και επειδή ξέρω ότι στα σπίτια δεν μπορείς να μπεις από την πόρτα, σίγουρα όμως μπορείς να μπεις από το σχολείο. Και πρέπει να μπει. Μόνο έτσι υπάρχει ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο για όλους μας, για σπίτια που δεν θα τρέμεις να μπεις μέσα και που θα ξέρεις έστω πως όταν απευθυνθείς στην Ελληνική Αστυνομία ο αστυνομικός που θα βρεθεί μπροστά σου θα κάνει τα πάντα για να σε σώσει, όχι για να επιμερίσει την ευθύνη του ξύλου που έφαγες ή των απειλών και του εκφοβισμού που δέχεσαι. Η βία, η αγάπη για τα ζώα, η αγάπη για τον πλησίον, ο αυτοσεβασμός. Ωστόσο, φοβάμαι ότι δεν πρόκειται όμως να αλλάξει κάτι, δυστυχώς. Και όχι δεν είμαι απαισιόδοξη, αντιθέτως, απλά είμαι ρεαλίστρια.
Το Ω είναι οι αυστηροί νόμοι, πραγματικά αυστηροί, όχι που κάνουν διπλή ανθρωποκτονία και αποφυλακίζονται νωρίτερα από όσο ενηλικιώνεται ένα παιδί. Και αυτοί οι νόμοι να μην μεταβάλλονται ανάλογα με τα συμφέροντα του εκάστοτε. Να είναι μη μεταβλητοί.
Βλέπω λοιπόν ότι η ενδοοικογενειακή βία έχει γίνει μάστιγα και τρομάζω όσο και αν το περίμενα. Όχι ότι δεν υπήρχε παλιά, αλλά τώρα το ξέρουμε. Εκείνο που με τρομάζει περισσότερο όμως, είναι το γεγονός ότι έχει αρχίσει εν μέρει, το άκουσμα της είδησης, να μας βρίσκει ήρεμους. Σαν να έχει αρχίσει ο εγκέφαλος να συνηθίζει το αφύσικο, το παράλογο, το αποτρόπαιο, αυτό είναι το πιο τραγικό. Πρέπει να παρθούν ριζοσπαστικές αποφάσεις.
Η πολιτεία βέβαια θα μπορούσε να δει πώς συσχετίζεται η ενδοοικογενειακή βία με τη βία απέναντι στα ζώα και να είχε προλάβει κακοποιήσεις (ή ακόμη και δολοφονίες) γυναικών, παιδιών και φυσικά ακόμη περισσότερων ζώων. Η βία απέναντι στα ζώα δείχνει το χαρακτήρα του θύτη. Επιβάλλεται με το έτσι θέλω και αφαιρεί πολλές φορές την ζωή από ένα πλάσμα αδύναμο. Προσπαθεί δηλαδή να αποδείξει ότι είναι κάποιος μόνο που αψηφά και αδιαφορεί για το γεγονός ότι η σύγκριση είναι παντελώς άνιση. Του αρκεί να νιώθει ο ίδιος ότι υπερέχει. Από την στιγμή που δουλεύει έτσι το μυαλό ενός ανθρώπου είναι μαθηματικά βέβαιο ότι θα πράξει αντίστοιχα και σε άνθρωπο.
—Γιατί νιώθετε τόσο θυμό για την Πολιτεία;
Η Ασπασία είναι όπως είπες χαρακτηριστικό παράδειγμα ενδοοικογενειακής βίας κι απόπειρα ανθρωποκτονίας συγχρόνως. Πες μου εσύ, ποιος από τους ιθύνοντες, ακόμη και για να ρίξουν στάχτη στα μάτια, την κάλεσαν για να της πουν κάτι… να της σφίξουν το ακίνητο μεν χέρι της, αλλά γεμάτο αισθητικότητα. Πες μου εσύ, αν συμβεί κάτι και χρειαστεί νοσηλεία, που θα την πάω; Σε ποιο νοσοκομείο; Με τι προσωπικό; Ούτε γάντια δεν έχουν. Πώς θα καταφέρω να της προσφέρω μια αξιοπρεπή διαβίωση;
Το κράτος έχει φταίξει που βρίσκεται η Ασπασία σε αυτή την κατάσταση, λόγω της ανικανότητας του. Λόγω της αδιαφορίας του, τότε και τώρα. Ζήτησα τρεις φορές να μιλήσω στο κ. Κικίλια όταν ήταν υπουργός Υγείας και δεν με δέχτηκε. Δεν δέχτηκε μια επιζήσασα δολοφονικής επίθεσης από τον πατέρα της. Ένα παιδί….
Να συζητήσουμε και να του εξηγήσω ότι η κόρη μου, εξακολουθεί να έχει αξιοπρέπεια κι ότι πρέπει να το σεβαστούν. Δε ήθελα να ζητιανέψω. Δεν ήθελα δανεικά. Είναι υποχρεωμένοι να την βοηθήσουν. Είναι Ελληνίδα πολίτης. Ήταν άριστη μαθήτρια, ήθελε να γίνει εγκληματολόγος, υπέροχη κόρη με αρχές κι αξίες. Αυτό σημαίνει πως θα γινόταν κ θα εξελισσόταν σε έναν γεμάτο άνθρωπο, που θα είχε μόνο να προσφέρει. Τι έκανε το κράτος για εκείνη; Ούτε καν να την δει δεν ήθελε.
—Υπάρχει κάτι που θα θέλατε να πείτε και δε σας ρώτησα;
Είναι πολλά που θέλω να πω. Να φωνάξω…. Ο χρόνος περνάει κι εγώ νιώθω πιο άχρηστη από ποτέ. Θέλω να προσφέρω στην κόρη μου απλά καθημερινά πράγματα και δεν μπορώ. Αυτό με αρρωσταίνει. Είναι νέα, θέλει να ζήσει, δεν υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που να έχουν κερδίσει τον θάνατο όσο η Άσπα μου. Χαίρεται όταν κάνει πράγματα καινούργια. Ξέχασα να σου πω ότι είναι τέτοια η δύναμη ενός ζώου που εκτός του ότι η Άσπα γελάει, όταν εγώ τσακώνομαι με την Qween, όταν κάποιος κινείται προς την Άσπα, εκείνη μπαίνει στην μέση για να την προστατέψει. Είναι κάτι που δεν το επιδίωξα, το κάνει από μόνη της. Είναι φοβερό. Την γλείφει κ η Άσπα προσπαθεί να κουνήσει τα χέρια της!
