Στην ελευθεροτυπία, δεν απαγγέλλονται κατηγορίες

του Πρόδρομου Θεοδουλίδη

Ξεκινώντας από τα βασικά, όλοι οι πολίτες πρέπει να έχουν πρόσβαση σε ακριβείς και επαληθευμένες πληροφορίες, ενώ ένα ελεύθερο, αδέσμευτο και ανεξάρτητο μέσο είναι απαραίτητο για τη δημοκρατία. Η ελευθερία της έκφρασης, η ελευθερία των Μέσων Ενημέρωσης και ο πλουραλισμός κατοχυρώνονται στο Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ, καθώς και στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα.

Σύμφωνα με τον δείκτη ελευθεροτυπίας των δύο τελευταίων ετών, του 2020 και του 2021, η Ευρώπη παραμένει η ήπειρος που διασφαλίζει περισσότερο την ελευθερία του Τύπου. Οι χώρες της ΕΕ χαρακτηρίζονται, σύμφωνα με την κατάταξη ως «καλές» ή «αρκετά καλές». Η Φινλανδία, η Δανία, η Σουηδία και η Ολλανδία συνεχίζουν να καταγράφουν τις καλύτερες βαθμολογίες. Από την άλλη, η Ελλάδα βρίσκεται ανάμεσα στις χώρες ουραγούς της κατάταξης, καταλαμβάνοντας την τέταρτη θέση από το τέλος, πάνω δηλαδή από τη Μάλτα, την Ουγγαρία και τη Βουλγαρία.

Αν και η ΕΕ είναι το ασφαλέστερο μέρος εργασίας για δημοσιογράφους εντούτοις το ζήτημα της παρενόχλησης και των απειλών προς αυτούς πολλαπλασιάζεται. Τα φαινόμενα αυτά είναι εύλογο να επηρεάζουν το δημοσιογραφικό λειτούργημα και σε συνδυασμό φυσικά, με τις συνέπειες των οικονομικών κρίσεων αλλά και τις τεχνολογικές εξελίξεις στην αρχιτεκτονική των Μέσων παγκοσμίως, να βάλουν κατά της παραδοσιακής λειτουργίας του.

Τις τελευταίες ημέρες στη χώρα μας γινόμαστε μάρτυρες της δίωξης δημοσιογράφων, από την ίδια την ελληνική κυβέρνηση. Δημοσιογράφων που πιστεύουν στην ανάγκη ύπαρξης της ερευνητικής δημοσιογραφίας, που την αντιλαμβάνονται ως σπουδαία νόρμα για το δημοκρατικό μας πολίτευμα και τη λειτουργία της κοινωνίας και εργάζονται άοκνα και εντατικά για αυτήν. Για αυτό τους το «ελάττωμα» κατηγορούνται σήμερα.

Η υπόθεση είναι γνωστή, το σκάνδαλο της Novartis στην ελληνική του εκδοχή. Στην κυριολεξία πρόκειται για ελληνική εκδοχή, καθώς εδώ και μόνον εδώ, το σκάνδαλο έγινε σκευωρία, ενώ οι θύτες μετατρέπονται σε θύματα. Η εκδικητική δίωξη των δημοσιογράφων που συνέβαλαν στην αποκάλυψή του είναι μία άκρως προβληματική κατάσταση αλλά και σοβαρότατη απειλή για την κοινωνία. Και είναι επιπλέον άκρως επικίνδυνη επειδή, δεν έχει την πολιτική της βάση μόνο στους συγκεκριμένους δημοσιογράφους, αλλά στρέφεται εναντίον κάθε αντιπολιτευόμενης φωνής. Ενδεχόμενα στο μέλλον να ακολουθήσουν κι άλλες διώξεις που εκφράζουν «ενοχλητικές» απόψεις κατά την κυβερνητική οπτική.

Αναρωτιέται λοιπόν κανείς, τι θα ήταν πιο δημοκρατικό, πιο έντιμο και πιο ζωτικό για τη δημόσια ζωή του τόπου μας, από αυτό που έπραξαν κατά συνείδηση οι δημοσιογράφοι αυτοί. Διαπιστώνοντας παράλληλα κανείς, πόσο επαίσχυντη, αντιδεοντολογική και σκιερή είναι η τακτική που υιοθέτησε η  κυβέρνηση της ΝΔ.

Στις 08.09.2010, ο Διευθυντής της ιστορικής εφημερίδας Η Καθημερινή, Αλέξης Παπαχελάς σε άρθρο του με τίτλο Σκάνδαλα, ΜΜΕ και δημοσιογραφία ανέφερε συγκεκριμένα πως «Κατηγορούμε εδώ και χρόνια την ελληνική Δικαιοσύνη ότι δεν μπόρεσε ποτέ να ξεδιαλύνει πλήρως ένα μεγάλο σκάνδαλο, όπως π.χ. την υπόθεση της Siemens. Οφείλουμε, όμως, να παρα-δεχθούμε πως εξίσου θεαματική ήταν η αποτυχία της ελληνικής δημοσιογραφίας στο να αποκαλύψει με απτά και «δεμένα» στοιχεία σημαντικά σκάνδαλα».

Το άρθρο αυτό κατέληγε πως «Είναι όμως σημαντικό να αλλάξουμε και εμείς, τα μέσα ενημέρωσης, ακολουθώντας τον δρόμο που έχουν ακολουθήσει εδώ και καιρό ξένα ΜΜΕ. Για να γίνει αυτό, όμως, πρέπει να γίνουμε πολύ πιο μεθοδικοί στις έρευνές μας, να ξεχωρίσουμε την υστερική καταγγελία από την ερευνητική δημοσιογραφία και να εκπαιδεύσουμε μια νέα γενιά ρεπόρτερ σε αυτό το τόσο σπανίζον είδος».

Αυτά βέβαια, αποτελούσαν πιθανότατα και την εκδοτική γραμμή της εφημερίδας σε μια εποχή που ακόμα η κοινωνία η ίδια, δεν αναζητούσε τους υπευθύνους της οικονομικής της χρεοκοπίας. Σήμερα και μετά τα όσα βίωσε ο ελληνικός λαός, τα δυσθεώρητα και άδικα βάρη που του φόρτωσαν αλλά και τις υπεράνθρωπες θυσίες που υπέστη για να ατενίσει με αισιοδοξία το μέλλον, δικαιούμαστε ως κοινωνία και κράτος να αναπνεύσουμε καθαρό αέρα.

Μάλιστα, μπροστά σε αυτήν την κυνική και ζοφερή κατάσταση για την ελληνική δημοσιογραφία που συγκρίνεται μόνο με χώρες όπως η Βουλγαρία, μπροστά στο κύμα συμπαράστασης που έχει εκδηλωθεί υπέρ των δημοσιογράφων αλλά και την προίκα αυτού του είδους δημοσιογραφίας που πρέπει να ακολουθηθεί ως πρότυπο, είναι χρήσιμο να πάρουν όλοι θέση. Δημοσιογράφοι, πολιτικό σύστημα και κοινωνία των πολιτών να εκφραστούν ελεύθερα και να εργαστούν για το κοινό καλό. Την ελευθεροτυπία.

Η δίωξη όσων με την ερευνητική τους δημοσιογραφική πένα συνέβαλαν στην αποκάλυψη και ανάδειξη του σκανδάλου της Novartis στη χώρα μας συνιστά μια νέα και ιστορική δημοκρατική εκτροπή. Ως τέτοια πρέπει να τη λάβουμε υπόψη.

Η ΝΔ απολαμβάνει ένα ιδιότυπο καθεστώς ασυλίας από την αρχή της διακυβέρνησής της κι από το σύνολο σχεδόν των ΜΜΕ. Αυτό δεν αμφισβητείται από κανέναν. Χωρίς την αίσθηση πως κυβερνά τη χώρα για λογαριασμό όλων των Ελλήνων και με ρεβανσιστική λογική κυνηγά κάθε ελεύθερη φωνή, καθώς την αντιλαμβάνεται ως επιθετική για τα συμφέροντά της. Αλλά και χωρίς δισταγμό βάζει μπροστά τη Δικαιοσύνη για να διώξει επί της ουσίας, νομικά την ελευθεροτυπία. Είναι εκτεθειμένη ηθικά και πολιτικά, είναι κυβέρνηση που δεν εργάζεται για την κοινωνική δικαιοσύνη και το συμφέρον της δημοκρατίας μας.

Το έργο της αποκαλυπτικής δημοσιογραφίας είναι να αναζητά την αλήθεια και όταν τη βρίσκει να τη δημοσιοποιεί ανεμπόδιστα. Αυτός είναι ο προορισμός της μέσα στις Δημοκρατίες και θα πρέπει να παραμείνει αδιατάρακτος. Αν η ΝΔ παραδειγματίζεται από τα όσα ακολουθεί στην Τουρκία, ο Τ. Ερντογάν, ας διδαχθεί από τις αξιόπιστες φωνές έγκριτων δημοσιογράφων όπως του Ραγκίπ Ντουράν που ομολογούν πως ο Τούρκος Πρόεδρος έμαθε στη γειτονική χώρα την αξία της ανεξάρτητης δημοσιογραφίας.

Η χειραγώγηση των δημοκρατικών θεσμών της χώρας από τη ΝΔ είναι εις βάρος της ελληνικής κοινωνίας και στοχεύει στην καταπάτηση των δικαιωμάτων της πλειοψηφίας των πολιτών. Είναι ό,τι πιο ανορθόδοξο αντιστρατεύονται οι δημοκρατικές αρχές στον κόσμο. Είναι επίσης, δηλωτικό με εμφατικό τρόπο πως η κυβέρνηση έχει χάσει παντελώς το δημοκρατικό και κοινωνικό της προσανατολισμό. Είναι σίγουρα, η αρχή του τέλους της.

*Ο Πρόδρομος Θεοδουλίδης είναι Επικοινωνιολόγος και Πολιτικός Αναλυτής.