Απόλυτη αποτυχία των ΗΠΑ στο Αφγανιστάν: Οι Ταλιμπάν έτοιμοι να ελέγξουν τη χώρα

Το Αφγανιστάν βρίσκεται στο χείλος μιας σχεδόν αδιανόητης καταστροφής. Η απόσυρση των αμερικανικών δυνάμεων, η οποία έχει προγραμματιστεί από τον πρόεδρο Τζο Μπάιντεν να ολοκληρωθεί έως τις 11 Σεπτεμβρίου, απειλεί να επισπεύσει την αποσύνθεση της πιο φιλοδυτικής κυβέρνησης στη νοτιοδυτική Ασία.

Εάν συμβεί αυτό, τα πιο πιθανά αποτελέσματα θα είναι η εγκαθίδρυση ενός θεοκρατικού καθεστώτος στην Καμπούλ, η κατάρρευση μεγάλων περιοχών της χώρας σε έναν εμφύλιο πόλεμο και οι προσπάθειες εκατομμυρίων προσφύγων να εγκαταλείψουν τη χώρα.

Οι Ταλιμπάν προελαύνουν σε όλη τη χώρα

Ενώ η κυβέρνηση του Αφγανιστάν έχει αφήσει ένα πολύ μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας απογοητευμένο και δυσαρεστημένο, οι Ταλιμπάν κάθε άλλο παρά δημοφιλείς είναι μεταξύ των Αφγανών.

Ωστόσο είναι πλέον διαδεδομένη η αντίληψη ότι οι Ταλιμπάν είναι έτοιμοι να αναλάβουν την εξουσία, βαθαίνοντας περαιτέρω την εικόνα διάλυσης που παρουσιάζει η χώρα. Δεκάδες περιοχές έπεσαν στα χέρια των Ταλιμπάν στα τέλη Ιουνίου και στις αρχές Ιουλίου, με τις αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες να εκτιμούν ότι θα χρειαστούν δύο ή τρία χρόνια για να περιέλθει η χώρα στον απόλυτο έλεγχο των Ταλιμπάν.

Πλήρης εγκατάλειψη του αφγανικού λαού

Την ευθύνη για την τραγική αυτή κατάσταση φέρουν οι ΗΠΑ. Ο κύριος όγκος των ξένων δυνάμεων αποσύρθηκε από το Αφγανιστάν στα τέλη του 2014. Στη συνέχεια οι ΗΠΑ διαδραμάτισαν πολύ μικρότερο, αλλά απολύτως κρίσιμο ρόλο στην υποστήριξη της αφγανικής κυβέρνησης.

Οι αμερικανικές ηγεσίες το έκαναν αυτό με δύο τρόπους: με την παροχή αεροπορικής ισχύος για τη συμπλήρωση των χερσαίων επιχειρήσεων που διεξήγαγε ο αφγανικός στρατός και με την παροχή πληροφοριών που αποδείχθηκαν αρχικά κρίσιμες για την αντιμετώπιση των Ταλιμπάν και των ισλαμιστικών δικτύων. Για την κοινωνική και οικονομική πραγματικότητα, ούτε λόγος, καθώς καμία αμερικανική ή αφγανική ηγεσία δεν ενδιαφέρθηκε ποτέ για τις συλλογικές κοινωνικές διεκδικήσεις, την εργασία και την καθημερινότητα των Αφγανών πολιτών.

Η συμφωνία του Τραμπ με τους Ταλιμπάν

Όλα αυτά ναυάγησαν επί των ημερών της κυβέρνηση Τραμπ, η οποία παρέκαμψε την αφγανική κυβέρνηση και υπέγραψε συμφωνία με τους Ταλιμπάν στις 29 Φεβρουαρίου 2020. Αυτή η συμφωνία ονομάστηκε «Συμφωνία για την επίτευξη ειρήνης στο Αφγανιστάν», στην πραγματικότητα ωστόσο ήταν απλώς μια συμφωνία εξόδου από τη χώρα για τις ΗΠΑ. Η συμφωνία αυτή διέλυσε κάθε προοπτική ουσιαστικών διαπραγματεύσεων μεταξύ της αφγανικής κυβέρνησης και των Ταλιμπάν, δίνοντας στους δεύτερους όλα όσα πραγματικά ήθελαν στην αρχή αυτού που υποτίθεται ότι ήταν μια «ειρηνευτική διαδικασία».

Οι Ταλιμπάν από την πλευρά τους κλιμάκωσαν τις επιθέσεις τους κατά των δυνάμεων της αφγανικής κυβέρνησης, κατά των πολιτών και των μέσων ενημέρωσης, έχοντας επίσης την τεχνογνωσία να διεισδύσουν στα sοcial media και να αναπτύξουν έναν σκληρό πόλεμο προπαγάνδας και στρατολόγησης.

Η απόφαση του Μπάιντεν να υιοθετήσει την προσέγγιση του Τραμπ ως δική του ισοδυναμούσε με «μαχαιριά στην καρδιά» για όσους Αφγανούς ήλπιζαν ότι η νέα αμερικανική κυβέρνηση θα έδειχνε περισσότερη ευαισθησία και αλληλεγγύη από την προηγούμενη.

Η παρέμβαση του Πακιστάν αποτελεί «κλειδί» στις εξελίξεις

Ενώ η άμεση ευθύνη για την σημερινή πανωλεθρία ανήκει στις διοικήσεις Τραμπ και Μπάιντεν, αλλά και στη διοίκηση Ομπάμα, οι ευθύνες του Πακιστάν είναι σημαντικές. Η πακιστανική κυβέρνηση είχε εξ αρχής αναλάβει το πολιτικό «μασάζ» των Ταλιμπάν και συνέχισε την υποστήριξή τους σιωπηρά από το 2001 και μετά.

Οι κίνδυνοι που προκάλεσε αυτή η στήριξη ήταν προφανείς. Σε ένα τηλεγράφημα που διέρρευσε τον Νοέμβριο του 2009, ο πρεσβευτής των ΗΠΑ στο Αφγανιστάν, αντιστράτηγος εν αποστρατεία Karl Eikenberry, έγραφε: «Περισσότερα στρατεύματα δεν θα τερματίσουν την εξέγερση όσο παραμένουν τα καταφύγια των Ταλιμάν στο έδαφος του Πακιστάν. Το Πακιστάν θα παραμείνει η μεγαλύτερη πηγή αστάθειας στο Αφγανιστάν όσο παραμένουν τα συνοριακά καταφύγια, με την πακιστανική ηγεσία να θεωρεί ότι τα στρατηγικά του συμφέροντα εξυπηρετούνται καλύτερα από έναν αδύναμο γείτονα. […] Μέχρι να αντιμετωπιστεί πλήρως αυτό το πρόβλημα των καταφυγίων, τα οφέλη από την αποστολή πρόσθετων δυνάμεων μπορεί να είναι παροδικά».

Παρά τις σχετικές προειδοποιήσεις, οι πρόεδροι των ΗΠΑ απέφυγαν να το αντιμετωπίσουν άμεσα. Αντίθετα, επέτρεψαν να φουντώσει το πρόβλημα. Οι πακιστανικές δυνάμεις έχουν τη δυνατότητα να πλήξουν καίριους στόχους των Ταλιμπάν, ωστόσο μια τέτοια ενέργεια δεν θα είχε παρά προσωρινά αποτελέσματα.

Η 20ετης παρουσία των αμερικανικών δυνάμεων στο Αφγανιστάν κρίνεται απόλυτα αποτυχημένη σε όλα τα επίπεδα, βυθίζοντας τη χώρα σε ένα απέραντο αδιέξοδο.