Στις δύο πλευρές της διαχωριστικής γραμμής της Κύπρου οι πολίτες βρίσκονται σε κατάσταση εγρήγορσης. Μια ατμόσφαιρα ασυνήθιστης εγρήγορσης κυριαρχεί σε σχέση με τα λιμνάζοντα πολιτικά νερά δεκαετιών. Οι Ελληνοκύπριοι είναι εξοργισμένοι με το βαθύ κράτος διαφθοράς που τους κυβερνά και φωνάζουν «φτάνει πλέον». Οι δε Τουρκοκύπριοι στον Βορρά, αισθανόμενοι την πίεση της διχοτόμησης και την απειλή απορρόφησης από την Τουρκία, αντιδρούν και επιζητούν μια φυσιολογική θέση στον κόσμο.
Οι Τουρκοκύπριοι δίνουν στην κάλπη αγώνα επιβίωσης, οι δε Ελληνοκύπριοι ξεσηκώνονται εναντίον της πολιτικής διαφθοράς των χρυσών διαβατηρίων. Φαινομενικά όσα συμβαίνουν έχουν διαφορετική αφετηρία. Για πρώτη φορά όμως πολλοί Κύπριοι στον Νότο και τον Βορρά αρχίζουν να συνειδητοποιούν ότι η διαφθορά και ο πολιτικός διαχωρισμός που τους καθηλώνουν στην αβεβαιότητα για χρόνια δεν είναι παρά οι ίδιες όψεις του ιδίου νομίσματος. Για δεκαετίες διεφθαρμένοι πολιτικοί εμπορεύονται το Κυπριακό χαλιναγωγώντας την κοινή γνώμη και φράζοντας κάθε θετική κίνηση για την επίλυση.
Απλώς γιατί με τον τρόπο αυτό διαιωνίζουν την εξουσία τους για να λαφυραγωγούν ανενόχλητοι, οχυρωμένοι πίσω από ρητορικές εξάρσεις πατριωτισμού και συνθήματα. Πότε πουλώντας «χρυσά» διαβατήρια και πότε διακινώντας δισ. ευρώ ασαφούς προέλευσης και κατάληξης.
Ενα ισχυρό ρεύμα Τουρκοκυπρίων όμως έχει κλείσει τα αυτιά του σε αυτήν του χειρίστου είδους πατριδοκαπηλία που ευδοκιμεί στον Βορρά και τον Νότο του νησιού. Ηδη από τον α’ γύρο (11/10) ο Ακιντζί εξασφάλισε ισχυρή ώθηση με 30% των ψήφων. Παράλληλα ο τρίτος υποψήφιος Τουφάν Ερχουρμάν, που έλαβε το 21,5% των ψήφων, και το αριστερό Ρεπουμπλικανικό Κόμμα που ηγείται έδωσαν ομόφωνη στήριξη στον Ακιντζί. Με τον τρόπο αυτό η προοδευτική Τουρκοκυπριακή Κοινότητα εκφράζει τη θέλησή της να διατηρηθεί ως μια αυθύπαρκτη πολιτική οντότητα, με διακριτή ταυτότητα, τόσο έναντι της πλειοψηφούσας Κοινότητας των Ελληνοκυπρίων όσο και της Τουρκίας των 80 εκατομμυρίων ανθρώπων.
Στα social media οι Ελληνοκύπριοι ανεξαρτήτως ιδεολογίας βάλλουν χωρίς ενδοιασμούς πλέον εναντίον του πολιτικού κατεστημένου. Για σχεδόν 3 χρόνια το λεγόμενο «επενδυτικό πρόγραμμα έναντι πολιτογραφήσεων» της κυβέρνησης Ν. Αναστασιάδη άντλησε 9 δισ. ευρώ από πέραν των 5.000 επωφελουμένων και συγγενών τους. Το επτασφράγιστο «αρχείο» έχει διαρρηχθεί και όσα βγήκαν στο φως -σε χαρτιά και βίντεο- εκπλήσσουν πολλούς – όχι πλέον λίγους υποψιασμένους που ασκούσαν δημόσια κριτική.
Σε πρώτο ρόλο μαφιόζου, ο μέχρι την Πέμπτη (15/10) δεύτερος τη τάξει της Κυπριακής Δημοκρατίας, πρόεδρος της Βουλής Δημήτρης Συλλούρης, από τους πλέον στενούς πολιτικούς φίλους του Ν. Αναστασιάδη. Μαζί και ο βουλευτής του ΑΚΕΛ, Χ. Τζιβάννης, μεγαλοεπιχειρηματίας ανάπτυξης γης που εξαναγκάστηκε και αυτός σε παραίτηση. Οι Κύπριοι πολίτες που κατοικούν στον Νότο βλέπουν ξανά -ανάλογο σοκ είχαν υποστεί και το 2013, ακόμα και προηγουμένως- να καταρρέει ο μύθος και να προβάλει το πιο άθλιο πρόσωπο της διαφθοράς. Μαζί κατέρρευσε και η συντονισμένη προσπάθεια του Προεδρικού να επιβάλει το μικρό κύκλωμα ιδιοτελών συμφερόντων σε όλη την κοινωνία, υπερασπιζόμενος προσωπικά, μαζί με τους υπουργούς του, την εγκυρότητα και τη χρησιμότητα των «χρυσών» διαβατηρίων προς όφελος των…πολλών.
Το «Al Jazeera» και οι αποκαλύψεις του αποδείχτηκαν αρκετές για να επιβεβαιώσουν -ακόμα και στον κάθε καλόπιστο πολίτη- την έκταση και το βάθος της διαφθοράς, αφήνοντας ανοιχτούς λογαριασμούς για όσους έκδηλα εμπλέκονται και ανήκουν στον στενό πολιτικό κύκλο της εξουσίας: πολιτευτές συμμάχους του προέδρου Αναστασιάδη, τον Αρχιεπίσκοπο, την επέκταση της διαφθοράς στα άλλα κόμματα και μέλη της Βουλής, μεγαλοδικηγόρους και «άσημους» αχυράνθρωπους, άλλες «ιερές αγελάδες του γνωστού κυπριακού οικονομικού κατεστημένου. Το σκληρό κέλυφος θωράκισης που είχε ο πρόεδρος Ν. Αναστασιάδης, από πολλά τοπικά ΜΜΕ -ιδίως τα τηλεοπτικά κανάλια- επίσης κατέρρευσε στην off the record απαίτησή του μπροστά σε δημοσιογράφους: «Να μην ακούσω για το «Al Jazeera» γιατί θα σας πάρει ο δαίμονας…».
Η ύστατη προσπάθεια
Τη Δευτέρα 19 Οκτωβρίου, επομένη των εκλογών στην Τουρκοκυπριακή Κοινότητα, η πιθανή επανεκλογή του Μ. Ακιντζί θα πυροδοτήσει νέο κύκλο διπλωματικών ζυμώσεων για την επίλυση του Κυπριακού. Ο πρόεδρος Ν. Αναστασιάδης, περιστοιχιζόμενος από μια στενή ομάδα εμπίστων του στο Προεδρικό, βρίσκεται κάτω από μεγάλη διεθνή πίεση να ανταποκριθεί.
Για τρία χρόνια έκανε ό,τι περνούσε από το χέρι του για να δυσκολέψει την επανάληψη της διαδικασίας του ΟΗΕ και τον συνομιλητή του Μ. Ακιντζί. Συστηματικά ροκάνιζε τον χρόνο και συγκαλυμμένα τη δικοινοτική συνεργασία, που είναι το οξυγόνο του Μ. Ακιντζί απέναντι στον Ερσίν Τατάρ και τους εθνικιστές. Ομως ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, φαίνεται να είναι πολύ αποφασισμένος να μη δώσει περιθώρια διαφυγής σε όποια πλευρά επιχειρήσει να καταστρέψει την ύστατη προσπάθεια μέχρι το τέλος του 2020 να σφραγίσει μια στρατηγική συμφωνία επίλυσης. Αυτό δεν αφορά βέβαια μόνο τους τακτικισμούς που μπορεί να κάνει στο τραπέζι της Διάσκεψης των «5+1» ο Ν. Αναστασιάδης, αλλά και την Τουρκία που συντηρεί την πίεση μέσω της απειλής ανοίγματος των Βαρωσίων, για να καθορίσει τους όρους της διαπραγμάτευσης: πρώτα ξεκαθάρισμα της πολιτικής ισότητας, μετά κάθε άλλη συζήτηση.
Ο πρόεδρος Αναστασιάδης δεν διαθέτει αυτή τη στιγμή συγκροτημένη διαπραγματευτική ομάδα, όπως στο παρελθόν. Το πιο ικανό στέλεχός της ήταν ο δεινός Αλέκος Μαρκίδης, που απεβίωσε. Ο πρώην πρόεδρος Γ. Βασιλείου διατυπώνει δημόσια έντονο προβληματισμό για την κατάσταση που έφερε τα πράγματα ο Ν. Αναστασιάδης. Το ΑΚΕΛ έχει αποσύρει τον έμπειρο Τουμάζο Τσελεπή λόγω σοβαρών διαφωνιών.
Ο πρώην ΥΠΕΞ, Ιωάννης Κασουλίδης, τηρεί ευδιάκριτες αποστάσεις από το Προεδρικό ασκώντας δημόσια κριτική στους χειρισμούς κυρίως του διαδόχου του Ν. Χριστοδουλίδη. Ακόμα ο διαπραγματευτής πρέσβης Α. Μαυρογιάννης είναι στη Νέα Υόρκη. Το πολιτικό προσωπικό, που ήταν σε τεχνικές επιτροπές ή ομάδες εργασίας και θα μπορούσε να βοηθήσει σε επιμέρους καίρια ζητήματα, στην πλειονότητά του διαμαρτύρεται για τον πλήρη παραγκωνισμό του. Μόνο μια στροφή πολιτικής 180 μοιρών του ίδιου του Ν. Αναστασιάδη θα μπορούσε να πείσει ότι σκέφτεται κάτι διαφορετικό από όσα κάνει στην πράξη εδώ και τρία χρόνια. Τέτοια στροφή δεν επιβεβαιώνεται…
*Το άρθρο της Εφημερίδας των Συντακτών αναδημοσιεύεται στην εφημερίδα «Πολίτης» της Κύπρου
