Κομισιόν: Στήριξη σε φαρμακοβιομηχανίες, όχι στην άρση πατέντας των εμβολίων

Η Ευρωπαϊκή Ένωση αποτελεί πλέον το κύριο εμπόδιο σε μια παγκόσμια συμφωνία για την απελευθέρωση από τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας στα εμβόλια, τα φάρμακα και τα τεστ κατά του κορονοϊού.

Η προσωρινή άρση της πατέντας και των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας στο πλαίσιο του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ) θα αποτελούσε ένα κρίσιμο πρώτο βήμα για την ενίσχυση της παραγωγής των εμβολίων κατά του κορονοϊού ώστε αυτά να φτάσουν σε δισεκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο.

Η Ινδία και η Νότια Αφρική πρότειναν το μέτρο στον ΠΟΕ τον περασμένο Οκτώβριο και έκτοτε έχει συγκεντρώσει την υποστήριξη περισσότερων από 100 χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος, καθώς και ενός παγκόσμιου κινήματος της κοινωνίας των πολιτών που υποστηρίζεται από την Oxfam International, τον διευθυντή του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας Tedros Adhanom Ghebreyesus, ακόμη και τον Πάπα. Μετά την αρχική αντίθεση, οι ΗΠΑ υποστηρίζουν τώρα μια προσωρινή αναστολή των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας, αν και μόνο για τα εμβόλια και όχι για τα φάρμακα.

Λόμπι για λογαριασμό των φαρμακευτικών

«Η ΕΕ μοιάζει όλο και περισσότερο να αποτελεί το μεγαλύτερο εμπόδιο προς αυτή την κατεύθυνση» σύμφωνα με το openDemoracy. Κι αυτό, δυστυχώς, φαίνεται πως είναι αλήθεια. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το οποίο αποτελεί το μόνο ευρωπαϊκό θεσμό που τα μέλη του εκλέγονται απευθείας από τους πολίτες κινείται στην κατεύθυνση της άρσης της πατέντας. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή όμως και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αντιδρούν προς το παρόν πεισματικά στην άρση, με την Επιτροπή να υποβάλλει ένα εναλλακτικό -υποτίθεται- σχέδιο στον ΠΟΕ που περιλαμβάνει άτοπες προτάσεις, όπως όρια στους εξαγωγικούς περιορισμούς και εθελοντική αδειοδότηση των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας.

Την περασμένη Τετάρτη οι ευρωβουλευτές ψήφισαν υπέρ της άρσης της πατέντας, με πρωτοβουλία των ευρωομάδων σοσιαλιστών, αριστεράς και  των πράσινων. Η πρόταση εγκρίθηκε με 355 ψήφους υπέρ, 263 κατά και 71 αποχές.

Ωστόσο το σχέδιο της Επιτροπής αποκλείει σταθερά κάθε προσπάθεια αναστολής του μονοπωλίου στα εμβόλια και τα φάρμακα που κατέχουν οι μεγάλες φαρμακευτικές εταιρείες, παρά το γεγονός ότι η ΕΕ και τα κράτη-μέλη της έχουν δαπανήσει περίπου 3 δισ. ευρώ δημόσιου χρήματος για τη στήριξη της παραγωγής εμβολίων. Αυτή η θέση έρχεται σε ευθεία αντίθεση με το κείμενο της συμφωνίας της Επιτροπής του Ιουνίου του 2020 σχετικά με την κοινή προμήθεια εμβολίων, το οποίο αναφέρει ότι «η Επιτροπή θα προωθήσει ένα εμβόλιο COVID-19 ως παγκόσμιο δημόσιο αγαθό» και ότι «θα συμπεριλάβει την πρόσβαση των χωρών με χαμηλό και μεσαίο εισόδημα σε αυτά τα εμβόλια», με δεδομένο ότι τα εμβόλια έχουν «αναπτυχθεί με δημόσια υποστήριξη».

Γιατί η Επιτροπή υιοθετεί αυτή τη στάση;

Η πρώην πρόεδρος της Ιρλανδίας, Mary Robinson, όπως κι άλλοι πρώην αξιωματούχοι και πολιτικοί στην Ευρώπη τονίζουν ότι  η απροθυμία της ΕΕ οφείλεται στο γεγονός ότι η φαρμακοβιομηχανία είναι ισχυρή και δεν θέλουν οι πολιτικές ηγεσίες να «χαλάσουν τις ισορροπίες» και τις σχέσεις τους με αυτές.

Ευρωπαίοι Επίτροποι και αρχηγοί κρατών-μελών υποστηρίζουν ότι «δεν είναι τώρα η κατάλληλη στιγμή» για την άρση της πατέντας. Είναι σαφές ότι η Επιτροπή και το Συμβούλιο δίνουν προτεραιότητα στα συμφέροντα της φαρμακοβιομηχανίας έναντι της διασφάλισης της δημόσιας υγείας, θέτοντας σε κίνδυνο τις ζωές δισεκατομμυρίων πολιτών σε όλο τον κόσμο. Οι «Big Pharma», όπως η Pfizer BioNtech και η AstraZeneca, φαίνεται πως ορίζουν το παιχνίδι.

Αυτό αποδεικνύει επίσης και η πρόσφατη μελέτη του Corporate Europe Observatory, σύμφωνα με την οποία οι μεγάλες φαρμακευτικές δαπανούν τουλάχιστον 36 εκατ. ευρώ ετησίως για να κάνουν λόμπι στην ΕΕ. Η βιομηχανία απασχολεί 290 λομπίστες που προωθούν τα συμφέροντά της στις Βρυξέλλες, χωρίς να περιλαμβάνονται οι λομπίστες σε εταιρείες συμβούλων.

Από τον Μάρτιο του 2020, Ευρωπαίοι Επίτροποι έχουν συναντηθεί με μέλη της φαρμακοβιομηχανίας 161 φορές για θέματα όπως η παραγωγή και η διανομή εμβολίων. Σε αυτό το χρονικό διάστημα, κατάφεραν να στριμώξουν μόλις μία (!) συνάντηση με μια ΜΚΟ για το ίδιο θέμα.

Περισσότερο από ένα χρόνο μετά την έναρξη της πανδημίας, βασικές πληροφορίες εξακολουθούν να παραμένουν μυστικές, συμπεριλαμβανομένων των ολοκληρωμένων συμβάσεων για τα εμβόλια, του τρόπου με τον οποίο έγιναν οι διαπραγματεύσεις και της ανάλυσης του τρόπου με τον οποίο δαπανήθηκαν τα σχεδόν 3 δισ. ευρώ από τα χρήματα των φορολογουμένων για την παραγωγή των εμβολίων και την έρευνα για τα φάρμακα και τις θεραπείες. Πάνω από 350 έγγραφα που ζητήθηκαν φέτος τον Μάρτιο από το Corporate Europe Observatory παραμένουν εκτός του δημόσιου τομέα – αόρατα δηλαδή και μη προσβάσιμα στους πολίτες.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι κορυφαίοι αξιωματούχοι της ΕΕ και ορισμένες κυβερνήσεις κρατών-μελών θα συνεχίσουν να κάνουν ό,τι μπορούν για να εκτροχιάσουν τη συζήτηση γύρω από την άρση της πατέντας και την αναγνώριση των εμβολίου ως παγκόσμιου, δημόσιου αγαθού. Η στάση της πλειοψηφίας των Ευρωβουλευτών αποτελεί αναμφίβολα μια κίνηση προς τη σωστή κατεύθυνση, ωστόσο παραμένει αμφίβολο κατά πόσο θα επηρεάσει τους υπόλοιπους ευρωπαϊκούς θεσμούς και της ευρωπαϊκής πρωτεύουσες που κινούνται στην αντίθετη κατεύθυνση.