Οι Σκωτσέζοι στην κάλπη με το βλέμμα στην ανεξαρτησία

Οι Σκωτσέζοι προσέρχονται στις κάλπες στις 6 Μαΐου για να ψηφίσουν για το κοινοβούλιο στις πρώτες βουλευτικές εκλογές μετά το Brexit. Σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, το Εθνικό Κόμμα της Σκωτίας (SNP) της πρωθυπουργού Νίκολα Στέρτζον αναμένεται να κερδίσει τις περισσότερες έδρες, ωστόσο το ερώτημα είναι εάν θα συγκεντρώσει την απαραίτητη πλειοψηφία και το εύρος εδρών που χρειάζεται ώστε να μπορέσει να ζητήσει ένα νέο δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία της Σκωτίας.

Πριν από σχεδόν επτά χρόνια, οι Σκωτσέζοι απέρριψαν την ανεξαρτησία σε δημοψήφισμα με διαφορά 10 μονάδων. Ωστόσο αυτό συνέβη πριν η Μεγάλη Βρετανία ψηφίσει υπέρ της αποχώρησης από την Ευρωπαϊκή Ένωση το 2016, ενάντια στην επιθυμία της συντριπτικά μεγάλης πλειοψηφίας των πολιτών στη Σκωτία.

Πολλοί Σκωτσέζοι αισθάνθηκαν εξαπατημένοι στο δημοψήφισμα του 2014, επειδή η πλειοψηφία στήριξε την παραμονή στη Μεγάλη Βρετανία επειδή ακριβώς ήθελαν η Σκωτία να παραμείνει στην ΕΕ. Το πολιτικό χάος που ακολούθησε μετά το Brexit ενίσχυσε περαιτέρω τις αποσχιστικές τάσεις, με το αποτέλεσμα των εκλογών της Πέμπτης να παρακολουθείται στενά σε τέσσερις- κυρίως- πόλεις.

Η εικόνα στο Εδιμβούργο

Το ζήτημα της πανδημίας του κορονοϊού κυριάρχησε στην προεκλογική εκστρατεία, με την ανεξαρτησία να βρίσκεται στο παρασκήνιο. Ένας από τους λόγους που το SNP βρίσκεται τόσο ψηλά στις δημοσκοπήσεις είναι η αποτελεσματική, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, στρατηγική αντιμετώπισης της πανδημίας της πρωθυπουργού Νίκολα Στέρτζον, η οποία είχε ως αποτέλεσμα η Σκωτία να καταγράψει λιγότερους θανάτους ανά κάτοικο σε σύγκριση με τον μέσο όρο της Μεγάλης Βρετανίας. Η Στέρτζον συγκρίνεται συχνά με τον Μπόρις Τζόνσον, ο οποίος ήταν ιδιαίτερα αντιπαθής στους Σκωτσέζους και πριν από τον κορονοϊό.

Πολλοί Σκωτσέζοι πιστεύουν ότι η Στέρτζον θα είχε χειριστεί ακόμη καλύτερα την πανδημία χωρίς την ανάμειξη της βρετανικής κυβέρνησης στα «πόδια» της. Μετά το Brexit η υποστήριξη για την ανεξαρτησία της Σκωτίας έχει αυξηθεί ιδιαίτερα μεταξύ των γυναικών, σε μεγάλο βαθμό λόγω της πολύ υψηλότερης αποδοχής της Στέρτζον από τις γυναίκες σε σχέση με τον προκάτοχό της Άλεξ Σάλμοντ.

Με τους μισούς περίπου Σκωτσέζους να τάσσονται σήμερα υπέρ της αποχώρησης από τη Μεγάλη Βρετανία, η Στέρτζον άδραξε την ευκαιρία προτείνοντας τον Μάρτιο σχέδιο νόμου για τη διεξαγωγή δεύτερου δημοψηφίσματος. Όπως ήταν αναμενόμενο, η κίνησή της επικρίθηκε από τα αντιπολιτευόμενα ενωτικά κόμματα, τα οποία την κατηγόρησαν ότι πολιτικοποιεί την πανδημία για να αντλήσει υποστήριξη για τον αποσχιστικό της αγώνα.

Aνησυχία στο Λονδίνο

Για τους Άγγλους οι εκλογές αφορούν την ανεξαρτησία της Σκωτίας. Μια απόλυτη πλειοψηφία του SNP είναι σχεδόν σίγουρη και θα ενθαρρύνει την κεντροαριστερή Στέρτζον να απαιτήσει ένα νέο δημοψήφισμα. Αυτό θα την θέσει σε τροχιά σύγκρουσης με τον Τζόνσον, ο οποίος είναι κάθετα αρνητικός στο ενδεχόμενο ενός νέου δημοψηφίσματος.

Ο Βρετανός πρωθυπουργός έχει πολλά να διακινδυνεύσει με τις εκλογές της Σκωτίας. Ο προκάτοχός του Ντέιβιντ Κάμερον πήρε ένα τεράστιο ρίσκο αρχικά με το δημοψήφισμα του 2014 και στη συνέχεια με το δημοψήφισμα για το Brexit.  Η πολιτική καριέρα του Κάμερον καταστράφηκε έκτοτε και ο Τζόνσον ανησυχεί ότι ένα δημοψήφισμα στη Σκωτία θα του προκαλέσει μεγάλη, ίσως ανεπανόρθωτη ζημιά. Ένα υψηλό ποσοστό νίκης για τη Στέρτζον θα κάνει αδύνατη από την πλευρά του την άρνηση του αιτήματος για δημοψήφισμα, τη στιγμή επίσης που η πλειοψηφία των Σκωτσέζων επιθυμεί κάτι τέτοιο. Το μόνο ενδεχομένως που σώζει τον Τζόνσον είναι πως και ο επικεφαλής του Εργατικού Κόμματος, Κιρ Στάρμερ, είναι αντίθετος σε ένα δημοψήφισμα στη Σκωτία.

Το Μπέλφαστ κρυφοκοιτά

Η Βόρεια Ιρλανδία ψήφισε επίσης κατά της αποχώρησης από την ΕΕ – αν και με μικρότερη διαφορά από τη Σκωτία – με την λαϊκή στήριξη για την επανένωση με την Ιρλανδία να αυξάνεται λόγω της δυσαρέσκειας για τις οικονομικές επιπτώσεις του Brexit και των δημογραφικών τάσεων που ευνοούν τους καθολικούς ρεπουμπλικάνους έναντι των προτεσταντών ενωτικών. Αν οι Σκωτσέζοι κάνουν σύντομα άλλο ένα δημοψήφισμα, οι Βορειοϊρλανδοί θα είναι οι επόμενοι στη σειρά.

Νέος μπελάς για τις Βρυξέλλες;

Αν η Σκωτία τελικά καταφύγει σε δημοψήφισμα, ένας από τους κύριους λόγους θα είναι για να μπορέσει να επανενταχθεί στην ΕΕ. Η ανάκτηση της ιδιότητας του κράτους-μέλους, ωστόσο, δεν θα ήταν μια γρήγορη κι εύκολη διαδικασία, παρά το γεγονός ότι η Σκωτία αποτελούσε μέρος της ΕΕ, ως έδαφος της Μεγάλης Βρετανίας, για περισσότερα από 40 χρόνια.

Αυτό συμβαίνει επειδή θα χρειαζόταν η συγκατάθεση και των 27 κρατών-μελών της ΕΕ, με την Ισπανία να είναι εκείνο το κράτος που θα μπορούσε ενδεχομένως να ασκήσει βέτο για να αποφύγει να δημιουργήσει προηγούμενο για την περίπτωση της Καταλονίας. Σε περίπτωση επίσης που οι Σκωτσέζοι διοργανώσουν δημοψήφισμα χωρίς την άδεια του Λονδίνου, όπως έκαναν οι Καταλανοί το 2017 που ενήργησαν χωρίς να έχουν το «πράσινο φως» από την κυβέρνηση της Μαδρίτης, το Εδιμβούργο μπορεί να βρεθεί σε θέση να διαπραγματευτεί έναν συμβιβασμό και με το Λονδίνο και με τις Βρυξέλλες, εξέλιξη που δεν θα έδινε ελπίδες στους Καταλανούς αυτονομιστές, αλλά παράλληλα δεν θα συνιστούσε και οριστική λύση στο ζήτημα της Σκωτίας, μεταθέτοντας το πρόβλημα για το μέλλον.

Οδεύουμε προς Scexit;

Είτε προκηρυχθεί σύντομα δημοψήφισμα είτε όχι, το αποτέλεσμα των εκλογών της Πέμπτης αναμένεται να «ανάψει» τη συζήτηση για την ανεξαρτησία της Σκωτίας, με το ζήτημα να μπαίνει για τα καλά στην κεντρική πολιτική ατζέντα της Μεγάλης Βρετανία τα επόμενα χρόνια. Το εάν θα προχωρήσει και σε ποιο πλαίσιο, είναι δύσκολο να προβλεφθεί, όπως δύσκολο βέβαια εάν όχι αδιανόητο ήταν να προβλεφθεί το Brexit.