Περού: Μπορεί ο Καστίγιο να τα βάλει με το διεφθαρμένο πολιτικό κατεστημένο;

Οι Περουβιανοί, οι οποίοι έχουν ταλαιπωρηθεί από την πολυετή πολιτική δυσλειτουργία και κακοδιαχείριση, έχοντας επίσης έναν από τους υψηλότερους αριθμούς νεκρών από κορονοϊό με βάση τον πληθυσμό, έκαναν μια ριζοσπαστική επιλογή για το νέο πρόεδρο.

Μετά από περίπου δύο ημέρες αβεβαιότητας, τα αποτελέσματα της δεύτερης ψηφοφορίας της Κυριακής φέρνουν τον Πέδρο Καστίγιο, έναν μαρξιστή πρώην δάσκαλο που κυκλοφορεί με άλογο και κουβαλά παντού μαζί του ένα υπερμεγέθες μολύβι, να κερδίζει την Κέικο Φουτζιμόρι, την κόρη του πρώην δικτάτορα της χώρας.

Ποιος είναι ο Καστίγιο;

Ελάχιστα γνωστός στους περισσότερους Περουβιανούς μέχρι πριν από λίγους μήνες, ο Καστίγιο σόκαρε το πολιτικό κατεστημένο περνώντας στον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών με ποσοστό λίγο κάτω από το 19% των ψήφων. Τώρα κέρδισε την κορυφαία θέση νικώντας την Φουτζιμόρι, μια βαθιά διχαστική αλλά εξαιρετικά ισχυρή αντίπαλο, που έχασε την τρίτη της υποψηφιότητα για την προεδρία.

Η νίκη του Καστίγιο είναι μια αντεπίθεση κατά της κυρίαρχης πολιτικής ελίτ. Τον περασμένο Νοέμβριο ξέσπασαν μαζικές διαδηλώσεις στους δρόμους της πρωτεύουσας Λίμα όταν το πολιτικό σύστημα έφτασε σε ένα πρωτοφανές αδιέξοδο, με 3 προέδρους να εναλλάσσονται στα καθήκοντά τους μέσα σε μόλις λίγες μέρες λόγω σωρείας σκανδάλων διαφθοράς.

Με περίπου τους μισούς Περουβιανούς νομοθέτες να βρίσκονται υπό έρευνα για εγκλήματα από ξέπλυμα χρήματος έως ανθρωποκτονία, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι η συμμετοχή ήταν πολύ χαμηλότερη από τον ιστορικό μέσο όρο του Περού για τις προεδρικές εκλογές και ότι η (ισχνή) πλειοψηφία των ψηφοφόρων εμπιστεύτηκε ένα αουτσάιντερ όπως ο Καστίγιο για να ορθώσει το ανάστημά του στον διεφθαρμένο πολιτικό βάλτο της χώρας.

Ο Καστίγιο παρουσιάζει τον εαυτό του ως άνθρωπο του λαού. Η “υπογραφή” του είναι ένα καουμπόικο καπέλο και η ιππασία είναι μέρος της ρουστίκ γοητείας του. Το γιγαντιαίο μολύβι, εν τω μεταξύ, συμβολίζει την εστίαση του κόμματός του στην εκπαίδευση των φτωχών της υπαίθρου. Ταυτόχρονα είναι πραγματιστής: για να διευρύνει την απήχησή του πέρα από την ύπαιθρο, στο παρελθόν ήταν πρόθυμος να συνάψει συμφωνίες με φορείς τόσο διαφορετικούς – με πρώην μέλη του αντάρτικου κινήματος «Φωτεινό Μονοπάτι» από τη μία πλευρά και μέλη του κόμματος της Φουτζιμόρι από την άλλη.

Ποια είναι τα σχέδια του νέου προέδρου για το Περού;

Ο Καστίγιο έχει φιλόδοξες πολιτικές προτάσεις, τις οποίες οι υποστηρικτές του λένε ότι επιθυμούν οι περισσότεροι Περουβιανοί: να ξαναγράψει το Σύνταγμα, να δαπανήσει το 10% του ΑΕΠ για την εκπαίδευση και την υγεία και να αναδιανείμει τα κέρδη από την εξόρυξη φυσικών πόρων για τη χρηματοδότηση κοινωνικών προγραμμάτων. Ίσως σε ένα νεύμα προς τους πιο μετριοπαθείς ψηφοφόρους, έχει ήδη αποσύρει προηγούμενες εκκλήσεις για διάλυση του Κογκρέσου εάν οι νομοθέτες δεν συμφωνήσουν να μεταρρυθμίσουν τον καταστατικό χάρτη και να εθνικοποιήσουν στρατηγικές βιομηχανίες.

Η ατζέντα του Καστίγιο θα αντιμετωπίσει σκληρά εμπόδια σε ένα εξαιρετικά κατακερματισμένο και δυσλειτουργικό Κογκρέσο. Το κόμμα του διαθέτει μόνο 37 από τις 130 έδρες στο κοινοβούλιο, το οποίο κυριαρχείται από μικρότερους δεξιούς σχηματισμούς που είναι πιο πιθανό να συνάψουν συμφωνίες με την Φουτζιμόρι. Επιπλέον ο πήχης για την παραπομπή ενός Περουβιανού προέδρου έχει τεθεί τόσο χαμηλά, που αν ο Καστίγιο πιέσει πολύ τους νομοθέτες, τα δύο τρίτα αυτών θα μπορούσαν να ψηφίσουν για την αποπομπή του με την -γνωστή στα κοινοβουλευτικά δρώμενα της χώρας- αόριστη κατηγορία της «ηθικής ανικανότητας».

Αντιμέτωπος με την υγειονομική και οικονομική κρίση

Την περασμένη εβδομάδα η κυβέρνηση αναθεώρησε προς τα πάνω τον επίσημο αριθμό των θανάτων από κορονοϊό, σχεδόν τριπλασιάζοντας τον προηγούμενο αριθμό. Σχεδόν το 28% των Περουβιανών ζει σε συνθήκες απόλυτης φτώχειας, ποσοστό σχεδόν διπλάσιο από το αντίστοιχο ποσοστό πριν από το ξέσπασμα της πανδημίας.

Έπειτα από μια άκρως πολωτική εκλογική αναμέτρηση η μισή χώρα θα είναι εναντίον σε ό,τι θέλει να κάνει ο Καστίγιο, ενώ η άλλη μισή θα είναι πρόθυμη να βγει στους δρόμους αν το πολιτικό κατεστημένο σταθεί εμπόδιο στις αλλαγές που θέλει να φέρει ο νέος πρόεδρος.

Χωρίς μια σαρωτική λαϊκή εντολή ή ισχυρή στήριξη στο κοινοβούλιο, δεν υπάρχουν πολλά που μπορεί να κάνει ο Καστίγιο για να αντισταθεί σε μια εδραιωμένη και διεφθαρμένη ελίτ. Η απογοήτευση των Περουβιανών για τη δυσλειτουργία έφερε τον Καστίγιο στην εξουσία, ωστόσο το εάν θα καταφέρει να φέρει κρίσιμες αλλαγές είναι ένα εξαιρετικά δύσκολο και σύνθετο στοίχημα.