Τον περασμένο μήνα, κατά τη διάρκεια μιας τριήμερης επίσκεψης, ο Πρόεδρος της Αιγύπτου Αμπντέλ Φατάχ αλ-Σίσι έλαβε το υψηλότερο τίτλο της Γαλλίας, το μετάλλιο της Λεγεώνας της Τιμής, στο προεδρικό μέγαρο στο Παρίσι. Λίγες μέρες νωρίτερα, σε κοινή συνέντευξη με τον Σίσι, ο Μακρόν δέχθηκε πιεστικές ερωτήσεις από δημοσιογράφους για την εξαγωγή γαλλικών οπλικών συστημάτων στην Αίγυπτο, με δεδομένο ότι σύμφωνα με στοιχεία οργανώσεων και πλήθος δημοσιευμάτων η κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη χώρα της Βορείου Αφρικής είναι σοκαριστική.
Ο Γάλλος Πρόεδρος δήλωσε κατηγορηματικά ότι τόσο οι εξαγωγές όσο και η συνεργασία στον τομέα της ασφάλειας δεν εξαρτώνται από την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, επισημαίνοντας τη σημασία του στρατιωτικού καθεστώτος στο Κάιρο ως συμμάχου στον αγώνα κατά της «τρομοκρατίας». Η Γαλλία είναι ο κορυφαίος προμηθευτής όπλων της Αιγύπτου και υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι ορισμένα από αυτά τα όπλα χρησιμοποιούνται στην άμεση καταστολή των αντιφρονούντων. Ορισμένες από αυτές τις συμφωνίες χρηματοδοτούνται ακόμη και από δάνεια της γαλλικής κυβέρνησης.
Η φωτογραφία της απονομής του μεταλλίου της Λεγεώνας της Τιμής που διέρρευσε από το γραφείο της αιγυπτιακής προεδρίας. Credit: Egyptian Presidency/AFP.
Σύμφωνα με δημοσίευμα του OpenDemocracy, μετά την επίσκεψη Σίσι στο Παρίσι, ο Ιταλός δημοσιογράφος και συγγραφέας Corrado Augias επέστρεψε το μετάλλιο της Λεγεώνας της Τιμής ως ένδειξη διαμαρτυρίας για την απονομή του βραβείου στον Αιγύπτιο δικτάτορα. Μέρες αργότερα, στις 19 Δεκεμβρίου, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υιοθέτησε ψήφισμα που καταδίκαζε τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Αίγυπτο. Το ψήφισμα προέτρεπε τα κράτη-μέλη της ΕΕ να επιβάλουν στοχευμένες κυρώσεις κατά του καθεστώτος, ζητώντας επίσης τον τερματισμό συμφωνιών για εξοπλιστικά προγράμματα και συστήματα παρακολούθησης που χρησιμοποιούνται για τη βίαιη καταστολή διαδηλωτών στη χώρα. Η υποστήριξη της Δύσης σε αυταρχικά καθεστώτα δεν είναι κάτι καινούργιο και αποτελεί αναπόσπαστο μέρος μιας μακράς και γεμάτης εγκλήματα ιστορίας αποικιοκρατικής και μετα-αποικιοκρατικής βίας και εμπλοκής στο εσωτερικό πολλών κρατών.
Ο Σαρκοζί και ο Καντάφι 15 χρόνια πριν
Δεκαπέντε χρόνια νωρίτερα, στις 27 Οκτωβρίου του 2005, η αστυνομία στο παρισινό προάστιο Κλισύ-σου-Μπουά, ερεύνησε μια καταγγελία για διάρρηξη σε ένα εργοτάξιο. Τρεις νεαροί μετανάστες που βρίσκονταν κοντά και θεωρήθηκαν ύποπτοι από την αστυνομία, θέλοντας να διαφύγουν της σύλληψης, κρύφτηκαν σε έναν κοντινό σταθμό ηλεκτρικής ενέργειας. Οι δύο έπαθαν ηλεκτροπληξία και πέθαναν, ο τρίτος γλίτωσε με βαριά εγκαύματα. Αυτό το περιστατικό πυροδότησε ταραχές και κινητοποιήσεις τριών εβδομάδων στα προάστια του Παρισιού κατά της αστυνομίας, τα οποία στη συνέχεια εξαπλώθηκαν σε ολόκληρη τη χώρα.
Η απάντηση του τότε υπουργού Εσωτερικών Νικολά Σαρκοζί, ο οποίος δύο χρόνια αργότερα θα εκλεγόταν πρόεδρος, ήταν σκληρή. Δήλωσε αμέσως ότι θα εφαρμόσει «πολιτική μηδενικής ανοχής» και χαρακτήρισε τους πολίτες που κινητοποιήθηκαν «αλήτες» και «σκουπίδια», ρίχνοντας λάδι στη φωτιά. Η δήλωση αυτή ωστόσο τον έκανε δημοφιλή στους υπερσυντηρητικούς κύκλους του UMP, με τον ίδιο να συνεχίζει να υιοθετεί διχαστική ρητορική και να μιλά με τρόπο υποτιμητικό και ρατσιστικό για τους Μουσουλμάνους. Είναι ο ίδιος άνθρωπος, το ίδιο πολιτικό πρόσωπο, που τον Οκτώβριο του 2020 κατηγορήθηκε για διαφθορά και παράνομη χρηματοδότηση των πολιτικών του εκστρατειών από τον δικτάτορα της Λιβύης Μουαμάρ Καντάφι. Η δικαστική «περιπέτεια» του Γάλλου πρώην προέδρου συνεχίζεται, με τον ίδιο να αρνείται οποιοδήποτε κατηγορία.
«Βusiness as usual»
Στις 10 Δεκεμβρίου του 2020, κι ενώ ο Σίσι βρισκόταν στο Παρίσι, Ιταλοί εισαγγελείς προχωρούσαν σε έρευνα απέναντι σε τέσσερα μέλη των μυστικών υπηρεσιών της Αιγύπτου για την απαγωγή και τη δολοφονία ενός Ιταλού διδακτορικού φοιτητή. Ο Giulio Regeni, που σπούδαζε στο Πανεπιστήμιο του Cambridge, έκανε επιτόπια έρευνα στο Κάιρο για τα εργατικά συνδικάτα στην Αίγυπτο, όταν απήχθη στις 25 Ιανουαρίου 2016. Κρίθηκε ύποπτος για συμμετοχή σε αντικυβερνητικές ενέργειες, κρατήθηκε σε μια βίλα και βασανίστηκε για μέρες. Όπως δήλωσε εκ των υστέρων ένας από τους μάρτυρες, πρώην αξιωματικός που συμμετείχε στα βασανιστήρια, «στο δωμάτιο υπήρχαν μεταλλικές αλυσίδες που χρησιμοποιούνταν για να τον κρατούν δεμένο. Το πάνω μισό του σώματός του ήταν γυμνό και υπήρχαν πολλά σημάδια βασανισμών. Ο νεαρός μιλούσε στη γλώσσα του και βρισκόταν σε παραλήρημα».
Κινητοποίηση στη Ρώμη για τη δολοφονία του Giulio Regeni. Credit: Massimo Percossi / ANSA.
Η αιτία θανάτου του Regeni ήταν ένα βίαιο χτύπημα στο κεφάλι, την 1η Φεβρουαρίου του 2016. Όταν το σώμα του βρέθηκε δύο ημέρες αργότερα, είχε παντού καψίματα από τσιγάρα και σπασμένα δόντια. Το αιγυπτιακό καθεστώς αρνήθηκε τη συμμετοχή των τεσσάρων ανδρών των μυστικών υπηρεσιών στη δολοφονία του, με τις ιταλικές κυβερνήσεις να συνεχίζουν να συνάπτουν συμφωνίες για εμπόριο όπλων με το αιγυπτιακό καθεστώς και να επενδύουν δισεκατομμύρια ευρώ στην εκμετάλλευση κοιτασμάτων φυσικού αερίου στην Αίγυπτο.
Χιλιάδες δολοφονίες και βασανισμοί
Τον Απρίλιο του 2017 ένα βίντεο που διέρρευσε έδειχνε ότι ο αιγυπτιακός στρατός συμμετείχε σε δολοφονίες ανθρώπων στο Βόρειο Σινά, συμπεριλαμβανομένης της εκτέλεσης ενός άοπλου άνδρα και ενός 17χρονου αγοριού. Η ηγεσία του στρατού αρνήθηκε αυτούς τους ισχυρισμούς και τα ντοκουμέντα, δηλώνοντας ότι οι δολοφονημένοι ήταν «τρομοκράτες». Αυτό το περιστατικό είναι μέρος μιας μεγαλύτερης αλυσίδας δολοφονιών, σύμφωνα με τη Διεθνή Αμνηστία. Άλλες επίσης οργανώσεις, όπως ο Αραβικός Οργανισμός Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, σημειώνουν με έρευνές τους ότι από το πραξικόπημα του Σίσι το 2013 μέχρι σήμερα 3.185 πολίτες δολοφονήθηκαν από τις δυνάμεις ασφαλείας της χώρας, με 766 να δολοφονούνται σε κέντρα κράτησης. Μόνο τον Οκτώβριο και τον Νοέμβριο του 2020, το καθεστώς της Σίσι εκτέλεσε 57 άτομα, συμπεριλαμβανομένων 15 ανδρών που καταδικάστηκαν για «υποκίνηση πολιτικής βίας».
Ο ΟΗΕ κάλεσε την αιγυπτιακή ηγεσία να σταματήσει τις εκτελέσεις και τους βασανισμούς, χωρίς μέχρι τώρα κάποιο αποτέλεσμα. Την ίδια στιγμή, Γαλλία, Ρωσία και ΗΠΑ συναγωνίζονται για το ποιος θα είναι ο μεγαλύτερος προμηθευτής όπλων του καθεστώτος Σίσι, υπογράφοντας συμφωνίες που τροφοδοτούν μια αλυσίδα μίσους και κρατικών δολοφονιών.
Ο Σίσι με τον Τραμπ κατά τη διάρκεια της Συνόδου των G-7 στο Μπιαρίτζ της Γαλλίας, στα τέλη Αυγούστου 2019. Ο απερχόμενος Αμερικανός πρόεδρος είχε χαρακτηρίσει τον Σίσι «αγαπημένο του δικτάτορα». Credit: Carlos Barria/Reuters.
Τα κέρδη της βιομηχανίας εις βάρος της δημοκρατίας και των ελευθεριών
Στις 14 Ιανουαρίου του 2020 ο Αμερικανοαιγύπτιος Μουσταφά Κάσεμ πέθανε σε αιγυπτιακή φυλακή μετά από παρατεταμένη απεργία πείνας. Ο Κάσεμ συνελήφθη τον Αύγουστο του 2013 και κρατήθηκε για πέντε χρόνια, πριν καταδικαστεί το 2018, σε μια «στημένη» δίκη, μαζί με 700 άλλους πολίτες για υπονόμευση του καθεστώτος.
Στις 8 Ιανουαρίου του 2018, ο Καλέντ Χασάν, ένας άλλος Αμερικανοαιγύπτιος πολίτης, απήχθη από τις μυστικές υπηρεσίες στην Αλεξάνδρεια, κρατήθηκε και βασανίστηκε σε μυστική τοποθεσία για πάνω από τέσσερις μήνες. Ο Χασάν δήλωσε στο Human Rights Watch ότι βασανίστηκε και βιάστηκε δύο φορές, ενώ ήταν υπό κράτηση. Η σύλληψή του δεν αναγνωρίστηκε ποτέ και η οικογένειά του τον συνάντησε μόνο όταν εμφανίστηκε μπροστά στον στρατιωτικό εισαγγελέα τον Μάιο του 2018.
Οι παραπάνω υποθέσεις αποδεικνύουν τη συστηματική πολιτική βασανιστηρίων από τις μυστικές υπηρεσίες της Αιγύπτου, αλλά και τη σύνδεση μεταξύ στρατιωτικών συμφωνιών δισεκατομμυρίων, άσκησης οικονομικής και κοινωνικής βίας και τις συνεχείς στερήσεις για ένα τεράστιο κομμάτι του πληθυσμού στην Αίγυπτο. Η λίστα των δολοφονιών είναι μεγάλη και οι ευθύνες των πολιτικών ηγεσιών σε ΕΕ και ΗΠΑ τεράστιες. Οποιαδήποτε αντίσταση στο καθεστώς Σίσι αναπαράγει έναν κύκλο βίας, τη στιγμή που δεν υπάρχει στον ορίζοντα καμία πολιτική δύναμη ή προσωπικότητα ικανή να παρουσιάσει μια βιώσιμη και πειστική εναλλακτική απέναντι στη σημερινή κατάσταση.
