Μετά από δεκαέξι χρόνια εξουσίας, το γερμανικό συντηρητικό κόμμα – η Χριστιανοδημοκρατική Ένωση (CDU) – καταποντίζεται στις δημοσκοπήσεις. Υπολείπεται του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος (SPD), το οποίο βιώνει μια εκπληκτική επιστροφή. Ο Όλαφ Σολτς, ο υποψήφιος του SPD για την καγκελαρία, αποκτά μια ευκαιρία που μάλλον ούτε ο ίδιος ούτε οι πιο αφοσιωμένοι υποστηρικτές του δεν θα περίμεναν. Ο λόγος αυτής της ευκαιρίας, ωστόσο, ίσως να είναι λιγότερο η δημοτικότητά του και περισσότερο η επικοινωνιακή στρατηγική του κόμματος και η εντυπωσιακή αντιδημοτικότητα των μεγαλύτερων αντιπάλων του – του Άρμιν Λάσετ του CDU και της Ανναλένα Μπέρμποκ των Πρασίνων.
Ο δημόσιος διάλογος κατά τη διάρκεια τις προεκλογικής εκστρατείας επικεντρώθηκε στις προοπτικές αυτών των υποψηφίων και στη δυνατότητα σχηματισμού μετεκλογικών συνασπισμών μεταξύ των κυριότερων κομμάτων του Κοινοβουλίου: του CDU, του SPD, των Πρασίνων, του Ελεύθερου Δημοκρατικού Κόμματος (FDP) και της Αριστεράς (Die Linke). Αλλά αυτή η συζήτηση απέφυγε τον «ελέφαντα στο δωμάτιο». Τα διαφορετικά προγράμματα των κομμάτων αντικατοπτρίζουν μια σύγκρουση σχετικά με την κατανομή του πλούτου σε καιρούς εκτίναξης του δημόσιου χρέους και βιομηχανικού μετασχηματισμού μεγάλης κλίμακας, όπου διακυβεύονται πολλά: ποιος θα πληρώσει το κόστος της πανδημίας; Θα γίνουμε μάρτυρες μιας ακόμη περιόδου λιτότητας στην ΕΕ; Και η «πράσινη και ψηφιακή μετάβαση» θα είναι μια δίκαιη μετάβαση, που θα διασφαλίζει ότι κανείς δεν θα μείνει πίσω; Ερωτήματα που δεν έχουν ακόμη απάντηση.
Το μείζον ζήτημα της φορολογίας και η αναδιανομή εισοδήματος
Στο ζήτημα της φορολογίας, που αποτελεί ένα από τα κεντρικά θέματα της προεκλογικής εκστρατείας, το FDP και το CDU αποκλείουν κατηγορηματικά οποιαδήποτε αύξηση της άμεσης και έμμεσης φορολογίας. Αντιθέτως, και τα δύο κόμματα επιδιώκουν τη μείωση της φορολογίας των επιχειρήσεων, με το FDP να απαιτεί επίσης φορολογικές μειώσεις για τα υψηλότερα εισοδήματα. Σύμφωνα με το ινστιτούτο οικονομικών ερευνών ZEW, τα σχέδια του FDP και του CDU για τους φόρους και τις μεταβιβάσεις θα δημιουργούσαν μια τρύπα στα δημόσια ταμεία ύψους 87 δισ. ευρώ και33 δισ. ευρώ αντίστοιχα. Όπως λένε οι οικονομολόγοι, δεν υπάρχει δωρεάν γεύμα: κάποιος θα πρέπει να πληρώσει τον λογαριασμό. Προκειμένου να χρηματοδοτηθούν οι μειώσεις φόρων για τις επιχειρήσεις και τους πλούσιους, τα κόμματα αυτά θα πρέπει να περικόψουν τις δημόσιες υπηρεσίες και τις κοινωνικές δαπάνες. Με άλλα λόγια, το πολιτικό τους πρόγραμμα συνεπάγεται μια αναδιανομή του πλούτου από κάτω προς τα πάνω.
Αντίθετα, το SPD, οι Πράσινοι και η Αριστερά υποστηρίζουν αυξήσεις φόρων για τα υψηλότερα εισοδήματα, επιπλέον ενός φόρου πλούτου, ενώ απαιτούν μειώσεις φόρων για τα χαμηλά και μεσαία εισοδήματα. Αυτά τα τρία κόμματα θα μπορούσαν να βρουν μια συμφωνία για την υιοθέτηση μιας κατάλληλης φορολογίας για τις ψηφιακές επιχειρήσεις και ενός φόρου χρηματοπιστωτικών συναλλαγών. Τα μέτρα αυτά θα επέτρεπαν στην κυβέρνηση να εισπράξει δισεκατομμύρια σε πρόσθετα φορολογικά έσοδα, τα οποία θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για τη διαχείριση των συνεπειών της πανδημίας και για τη χρηματοδότηση μιας κοινωνικής και οικολογικής μετάβασης. Ένας προοδευτικός κεντροαριστερός συνασπισμός θα σήμαινε επομένως μια αναδιανομή του πλούτου από πάνω προς τα κάτω προς όφελος της μεγάλης πλειοψηφίας των εργαζομένων.
Τι θα πρέπει να αναμένουμε μετά τις εκλογές για χρέος και πανδημία;
Μετά τις εκλογές στη Γερμανία, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα επαναφέρει τη συζήτηση για τους κανόνες της ΕΕ για το χρέος. Η μακρά δεκαετία των πολιτικών λιτότητας υπήρξε βαθιά ραυματική για την ΕΕ, διασπώντας την ενότητά της, με τη Γαλλία και την Ιταλία αναζητούν τώρα έναν εταίρο για τη μεταρρύθμιση των κανόνων του Συμφώνου Σταθερότητας, παρέχοντας μεγαλύτερη ευελιξία και επιτρέποντας στα κράτη-μέλη να ενισχύσουν τις δημόσιες επενδύσεις. Είναι πιθανό να βρουν σύμμαχο σε μια γερμανική κυβέρνηση που αποτελείται από έναν συνασπισμό μεταξύ του SPD, των Πρασίνων και της Αριστεράς. Όλα αυτά τα κόμματα έχουν δεσμευτεί στα προγράμματά τους να γυρίσουν την πλάτη στους κανόνες της ΕΕ για το χρέος και να προωθήσουν τις δημόσιες επενδύσεις. Από την άλλη πλευρά, το FDP και το CDU έχουν επιβεβαιώσει τον όρκο τους για την άνευ όρων τήρηση των κανόνων της ΕΕ για το χρέος. Τα κόμματα αυτά θέλουν να επιστρέψουν στην επιβολή της δημοσιονομικής πειθαρχίας το συντομότερο δυνατό, παρά τις δραματικές οικονομικές και κοινωνικές συνέπειες της πανδημίας.
Το αποτέλεσμα των εκλογών στη Γερμανία θα καθορίσει πολλά και στο εσωτερικό της χώρας και στην ΕΕ και την Ευρωζώνη συνολικά. Ο συνασπισμός Σοσιαλιστών, Πράσινων και Αριστεράς στις περιφερειακές κυβερνήσεις του Βερολίνου, της Βρέμης και της Θουριγγίας δείχνει πως υπάρχει δρόμος και ότι τα αποτελέσματα μιας τέτοιας τριμερούς συμμαχίας είναι πολύ θετικά. Το παράδειγμα μπορεί να ακολουθηθεί και σε ομοσπονδιακό επίπεδο για να αλλάξει συνολικά πορεία η ΕΕ και να επηρεαστούν προς αυτή την κατεύθυνση και άλλα κράτη-μέλη της Ένωσης.
