Τρομακτικό σκάνδαλο κακοποίησης ανύπαντρων μητέρων και μωρών με την ανοχή κράτους κι εκκλησίας στην Ιρλανδία

Δεκάδες χιλιάδες ανύπαντρες μητέρες και τα μωρά τους έζησαν εφιαλτικές στιγμές μέσα σε ιδρύματα που διευθύνονταν από το κράτος και από την καθολική εκκλησία.

Η αρμόδια επιτροπή δημοσίευσε την πολυαναμενόμενη έκθεσή της, έκτασης 2.865 σελίδων, για την ντροπιαστική κακομεταχείριση τόσων ανθρώπων – με τη συνενοχή μέρους της κοινωνίας – για μεγάλο μέρος του 20ού αιώνα.

Η πενταετής έρευνα διαπίστωσε κακοποιήσεις, στερήσεις, μισογυνισμό σε ορισμένες περιπτώσεις, συγκλονιστικά επίπεδα βρεφικής θνησιμότητας, με κατηγορίες όχι μόνο για τα θεσμικά όργανα αλλά και την ευρύτερη κουλτούρα καταπίεσης που τα συντηρούσε.

Από την έρευνα δεν προέκυψαν στοιχεία για σεξουαλική κακοποίηση αλλά αποδείχτηκαν λίγα περιστατικά σωματικής κακοποίησης και άφθονα συναισθηματικής κακοποίησης, με ορισμένους από τους επιζώντες να φέρουν τα τραύματα μέχρι σήμερα.

Πέθαναν 9.000 παιδιά

Όπως δημοσιεύει το ΑΠΕ-ΜΠΕ, εκτιμάται ότι 9.000 παιδιά, το 15% του συνόλου, πέθαναν λόγω, μεταξύ άλλων, της παραμέλησης, της κακής διατροφής και της ακραίας λιτότητας. Αντί να σώσουν τις ζωές παιδιών, που θεωρούνται «παράνομα», «μείωσαν σημαντικά τις προοπτικές επιβίωσής τους».

Η έκθεση, η οποία ερεύνησε 18 αποκαλούμενα οικοτροφεία για μητέρες και βρέφη, όπου οι έγκυες γυναίκες κρύβονταν από την κοινωνία για δεκαετίες, είναι η τελευταία έκθεση σε μια σειρά που έχουν ανατεθεί από την κυβέρνηση και αποκαλύπτουν ορισμένες από τις πιο σκοτεινές σελίδες στην ιστορία της Καθολικής Εκκλησίας.

Συγγενικά πρόσωπα κατηγορούσαν ότι τα βρέφη είχαν υποστεί κακομεταχείριση επειδή γεννήθηκαν από ανύπαντρες γυναίκες, οι οποίες, όπως τα παιδιά τους, θεωρούνταν στίγμα στην εικόνα της Ιρλανδίας ως ένα ευσεβές καθολικό κράτος.

Διαχειριζόμενα από μοναχές και το ιρλανδικό κράτος, αυτά τα ιδρύματα, που λειτουργούσαν έως το 1998, δέχονταν νεαρά κορίτσια και νεαρές γυναίκες που είχαν απορριφθεί από τις οικογένειές τους. Θεωρούμενα νόθα, τα παιδιά που γεννήθηκαν εκεί χωρίζονταν συχνά από τις μητέρες τους και στη συνέχεια δίνονταν για υιοθεσία, διακόπτοντας όλους τους δεσμούς με τις βιολογικές οικογένειές τους.

Ο πρωθυπουργός θα ζητήσει συγγνώμη

Ο πρωθυπουργός Μίχαλ Μάρτιν ανακοίνωσε ότι θα ζητήσει επίσημη «συγγνώμη» εκ μέρους του ιρλανδικού κράτους από όσους επλήγησαν από το σκάνδαλο, θα παράσχει οικονομική στήριξη και θα εισαγάγει νόμους για την υποστήριξη της εκταφής και, όπου είναι δυνατόν, του εντοπισμού λειψάνων, ανέφερε η κυβέρνηση σε ανακοίνωσή της.

Η έκθεση περιγράφει ένα «σκοτεινό και ντροπιαστικό κεφάλαιο στην πρόσφατη ιστορία της Ιρλανδίας», είπε ο πρωθυπουργός και επισήμανε την «κουλτούρα του μισογυνισμού» που γνωρίζει η χώρα για «αρκετές δεκαετίες». Υπογράμμισε ιδιαίτερα τη «σοβαρή και συστηματική διάκριση κατά των γυναικών, ιδίως εκείνων που γέννησαν εκτός γάμου».

«Είχαμε μια εντελώς παραμορφωμένη στάση απέναντι στη σεξουαλικότητα και την ιδιωτικότητα», μια «δυσλειτουργία» για την οποία «οι νέες μητέρες και οι γιοι και οι κόρες τους» σε αυτά τα ιδρύματα «αναγκάστηκαν να πληρώσουν ένα φοβερό τίμημα», πρόσθεσε ο Μάρτιν.

«Η έκθεση καθιστά ξεκάθαρο ότι εδώ και δεκαετίες, η Ιρλανδία είχε μια ασφυκτική, καταπιεστική και βάναυση κουλτούρα μισογυνισμού, όπου ένας διάχυτος στιγματισμός ανύπαντρων μητέρων και των παιδιών έκλεψε από αυτούς τους ανθρώπους την ελευθεροβουλία τους και μερικές φορές το μέλλον τους», δήλωσε ο υπουργός αρμόδιος για θέματα παιδικής ηλικίας, Ρόντερικ Ο’ Γκόρμαν.

«Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς το μέγεθος της τραγωδίας και του αβάσταχτου πόνου πίσω από αυτόν τον αριθμό των 9.000 παιδιών και βρεφών», πρόσθεσε ο Ο’ Γκόρμαν.

Η έρευνα

Η επιτροπή συγκροτήθηκε για να ρίξει φως στο υψηλό επίπεδο της παιδικής θνησιμότητας σε αυτά τα πρώην ιδρύματα για το διάστημα μεταξύ του 1922 και του 1998. Ο αριθμός των 9.000 θανάτων αντιπροσωπεύει το 15% των 57.000 παιδιών που πέρασαν από αυτά τα ιδρύματα κατά την περίοδο που ερεύνησε η εξεταστική επιτροπή. «Όλη η κοινωνία ήταν συνένοχη», δήλωσε ο επικεφαλής της κυβέρνησης.

Η έρευνα άρχισε πριν από έξι χρόνια μετά την αποκάλυψη στοιχείων που εντόπισε σε έναν μαζικό τάφο στο Τουάμ, στη δυτική Ιρλανδία, η ιστορικός Κάθριν Κόρλες, η οποία είπε ότι την στοίχειωναν παιδικές αναμνήσεις από κοκαλιάρικα παιδιά που διέμεναν σε ένα από τα οικοτροφεία.

Βρέθηκαν οστά από 802 παιδιά, τα οποία όπως δηλώνει η ιστορικός ήταν νεογέννητα έως τριών ετών, που θάφτηκαν μεταξύ του 1925 και του 1961 στο οικοτροφείο εκεί, σύμφωνα με ενδιάμεση έκθεση του 2017.

Η φήμη της Εκκλησίας στην Ιρλανδία έχει κηλιδωθεί από σειρά σκανδάλων για παιδόφιλους ιερείς, κακοποιήσεις σε πτωχοκομεία, αναγκαστικές υιοθεσίες βρεφών και άλλα οδυνηρά θέματα.

Ο Πάπας Φραγκίσκος ζήτησε «συγχώρεση» για τον ρόλο της Εκκλησίας στα σκάνδαλα κατά τη διάρκεια της πρώτης παπικής επίσκεψης στη χώρα το 2018, μετά από σχεδόν τέσσερις δεκαετίες.

Περίπου 56.000 γυναίκες και 57.000 παιδιά έμειναν ή γεννήθηκαν σε τέτοιες δομές από το 1922 μέχρι το 1998, όταν έκλεισε και η τελευταία. Άλλες χώρες είχαν παρόμοια ιδρύματα, αλλά οι κατά κεφαλήν αριθμοί στην Ιρλανδία ήταν πιθανώς οι υψηλότεροι στον κόσμο, σύμφωνα με την επιτροπή.

Η κυβέρνηση έχει υποσχεθεί να θεσπίσει ένα σύστημα αποκατάστασης για αποζημίωση των επιζώντων και να αλλάξει την μέχρι τώρα πρακτική άρνησης των υιοθετημένων ατόμων στο νόμιμο δικαίωμα τους να έχουν πρόσβαση πληροφορίες και τα αρχεία που τα αφορούν.

Σοκαριστικές αποκαλύψεις

Ερευνητές βρήκαν ανθρώπινα λείψανα και σε ανασκαφή στο οικοτροφείο του Sean Ross στην Κομητεία Τιπερέρι. Εκεί τα βρέφη βρέθηκαν σε φέρετρα. «Όλα τα άτομα ήταν κάτω του ενός έτους» διαπιστώνει η έκθεση.

Τοπικές και εθνικές αρχές κατέγραψαν τα ποσοστά θνησιμότητας, τα οποία κορυφώθηκαν τη δεκαετία του 1940, σε επίσημες δημοσιεύσεις.

Η επιτροπή επιρρίπτει την ευθύνη κυρίως στους πατέρες των παιδιών και τις οικογένειες των γυναικών, που δεν ήθελαν τα παιδιά εκτός γάμου, στη μισαλλοδοξία και το βαθύ συντηρητισμό του κράτος και των εκκλησιών.

Όπως υπογραμμίζεται, οι μητέρες μπορεί να μην υποχρεώθηκαν να καταφύγουν στις δομές, αλλά πολλές φορές δεν είχαν άλλη επιλογή. Αλλά τα σπίτια υποτίθεται πως πρόσφεραν καταφύγιο, όταν δεν το έκαναν οι οικογένειες των γυναικών.