Ελένη Ζαφειρίου, η πιο γλυκιά «μάνα» του ελληνικού κινηματογράφου

Γεννημένη το 1916, μη ανγνωρισμένη από τους γονείς της, μικρό παιδάκι ακόμα, την περιμάζεψε μια ηθοποιός, περιοδεύοντος «μπουλουκιού» στη Λάρισα, η Κυριακούλα Ζαφειρίου , η οποία είχε και ένα δικό της γιο.

Γράφει ο Ηρακλής Κακαβάνης στο Ατέχνως:

Η ψυχομάνα της την υιοθέτησε και την έκανε μέλος του «μπουλουκιού». Έτσι, εντεκάχρονη ακόμα, το 1927, η Ελένη Ζαφειρίου , έγινε μέλος του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών, καθώς τότε ακόμα δεν είχε υπήρχε ο θεσμός των σπουδών σε σχολή και της «Αδείας Ασκήσεως Επαγγέλματος Ηθοποιού» ως προϋπόθεσης για την εγγραφή στο ΣΕΗ.

Η ψυχομάνα της, της στάθηκε αληθινή μάνα, και σ’ αυτήν αναφέρεται το μόνο βιβλίο της Ελένης Ζαφειρίου «Τι να σου πρωτοθυμηθώ, βρε μάνα» (εκδόσεις «Πανός»). «Η μάνα μου ήταν μια ξένη γυναίκα που με μεγάλωσε. Με πόνεσε πιο πολύ κι από το παιδί της, που έπαιζε κι αυτός στα μπουλούκια, για να με μεταφέρει στην Αθήνα και να με σπουδάσει. Τη θυμάμαι με στοργή, αγάπη και πόνο», έγραψε στο βιβλίο της η Ε. Ζαφειρίου .

«…Βρέθηκε, η μάνα μου στη Λάρισα, με τον θίασο του γιου της, την εποχή που γίνεται το παζάρι. Έμενε σ’ ένα ξενοδοχείο, που τα παράθυρά του έβλεπαν στην πλατεία του παζαριού. Καθώς ντυνόταν για να πάει στο θέατρο για πρόβα, άκουγε ένα κλάμα μικρού παιδιού πολύ δυνατό και την ενοχλούσε. Κατέβηκε απ’ το ξενοδοχείο και περνώντας μέσα από το παζάρι, πέφτει απάνω στο παιδάκι, που εξακολουθούσε να κλαίει σκούζοντας. Σταμάτησε, είδε έναν άντρα καθισμένο χάμω σταυροπόδι να πουλάει κάτι. Τον τριγύριζαν δύο αγόρια, και το μικρότερο γκρινιάρικο κοριτσάκι, που εξακολουθούσε να κλαίει. Τίνος είναι αυτό το κοριτσάκι που κλαίει έτσι τόσες ώρες; ρώτησε τον άνδρα που κάθονταν χάμω σταυροπόδι. «Δικό μου είναι πανάθεμά το. Από το πρωί δεν έχει σταματεμό. Μπας και ξέρω τι να του κάνω; Έτσι μούρχεται να το στραγγαλίξω!» «Καλά, και πού είναι η μάνα του,» τον ρωτάει; «Δεν έχει μάνα, απόθανε μόλις το γέννησε και με άφησε με τρεις διαόλους». Χωρίς πολλές κουβέντες και μεγάλες σκέψεις του λέει: «Δώσε μου εμένα το κοριτσάκι σου και θα πάμε στο συμβολαιογράφο να κάνουμε ένα συμφωνητικό ότι μου το δίνεις για ψυχοπαίδι». Χωρίς άλλες κουβέντες, έτσι έγινε»….

Η Ελένη Ζαφειρίου σπούδασε στη Σχολή του Εθνικού Θεάτρου, στο οποίο έπαιζε από το 1936 έως το 1943, αλλά και στα χρόνια 1955 – 1978, μικρούς και δεύτερους ρόλους σε κλασικά έργα αλλά και στο αρχαίο δράμα. Στα μεσοδιαστήματα, αυτή η ικανή, σεμνή, αφοσιωμένη «εργάτρια» της θεατρικής τέχνης δούλεψε και σε ιδιωτικούς θιάσους (Χατζίκου, Μανωλίδου – Παππά, Μερκούρη, Λαμπέτη – Χορν, κ.α.). Από τη δεκαετία του 1950 και εντεύθεν έπαιξε σε 150 περίπου ταινίες, διαπρέποντας ιδιαίτερα σε δραματικούς ρόλους φτωχών και χαροκαμένων μανάδων (Πρωτοεμφανίστηκε στην ταινία «Πικρό Ψωμί» του Γρηγόρη Γρηγορίου, το 1951 ). Ο καημός για την πραγματική της μάνα που δε γνώρισε και η ανθρωπιά της ψυχομάνας της έγιναν το μεγάλο «σχολειό» της για τους ρόλους των μανάδων που υποδύθηκε, αλλά και πικραμένων, μοναχικών, φτωχών, ανύπαντρων γυναικών σε θεατρικά έργα. Σπουδαία και χαρακτηριστική του πικραμένου και θλιμμένου ψυχισμού της ήταν η ερμηνεία της στη Ρεβέκκα, τη νόθα, μοναχική, ανύπαντρη υπηρέτρια στους ιψενικούς «Βρικόλακες».

Η Ελένη Ζαφειρίου ήταν τόσο αληθινή στις κινηματογραφικές μάνες και παραμάνες που έπλασε, που «σημαδεύτηκε» ως η «μάνα» του ελληνικού κινηματογράφου.

Η τελευταία θεατρική της εμφάνιση, δίπλα στον Θύμιο Καρακατσάνη, έγινε το 1992, στο έργο του Γιώργου Αρμένη «Βασικά με λεν Θανάση».

Στην τηλεόραση χαρακτηριστικός παρέμεινε ο ρόλος της «Καμπουρίτσας», που ερμήνευσε στη σειρά «Ο Χριστός ξανασταυρώνεται» τη δεκαετία του ’70.

Η Ελένη Ζαφειρίου πέθανε στις 2 Σεπτεμβρίου του 2004.