Γιατί οι εφαρμογές γνωριμιών αρχίζουν να ξενερώνουν τους χρήστες;

Είναι μια αλήθεια που αναγνωρίζεται παγκοσμίως από τα πρόσφατα στατιστικά δεδομένα: το lockdown προκάλεσε έκρηξη στις εφαρμογές γνωριμιών. Και τώρα που ο κόσμος ανοίγει επιτέλους και πάλι, οι «ελεύθεροι» τρέχουν προς αυτές τις εφαρμογές με ακόμα μεγαλύτερους αριθμούς. Το Hinge ανέφερε αύξηση των λήψεων (downloads) κατά 63% από το 2019 μέχρι σήμερα και τριπλασιασμό των εσόδων το 2020, ενώ μόνο τον Μάιο του 2021 περισσότεροι από 6,5 εκατομμύρια άνθρωποι κατέβασαν το Tinder.

Ωστόσο φαίνται ότι οι χρήστες δεν είναι ιδιαίτερα ικανοποιημένοι, καθώς δεν καταφέρνουν να βρουν τον άνθρωπο που αναζητάνε. Η χρήση των εφαρμογών καταλήγει σε μεγάλο βαθμό να είναι ένας αέναος κύκλος «σάρωσης», ταιριάσματος, αρχικού ενδιαφέροντος και σχεδόν αναπόφευκτης απογοήτευσης. Όποιος/α έχει περάσει αρκετό χρόνο σε αυτές τις εφαρμογές δεν θα εκπλαγεί αν ακούσει ότι το Tinder και το Grindr κατατάσσονται στην πρώτη 10άδα των εφαρμογών που είναι πιο πιθανό να αφήσουν τους χρήστες τους απογοητευμένους.

Οι μεγάλες εφαρμογές γνωριμιών διαθέτουν αλγόριθμους αντιστοίχισης στη βάση συνδυασμού των προτιμήσεων των χρηστών, ώστε να διαμορφώνεται το κατάλληλο φιλτράρισμα. Αυτό σημαίνει ότι μια εφαρμογή αναζητά μοτίβα σε αυτούς στους οποίους οι χρήστες έχουν πει ναι ή όχι, και στη συνέχεια προσπαθεί να υπολογίσει πόσο μοιάζουν με άλλους χρήστες για να κάνει προβλέψεις σχετικά με το ποιος τελικά θα συμπαθήσει ποιον ή ποιος θα νιώσει άμεση έλξη από ποιον. Αντίστοιχα λειτουργεί και το TikTok για τα βίντεο ή άλλα social media, όπως το Facebook, το Twitter ή το Instagram.

«Οι αλγόριθμοι μπορούν να δουλέψουν μόνο με ό,τι τους δίνεις εσύ» τονίζει η Σαμάνθα Τζόελ του Πανεπιστημίου Western στον Καναδά στο βρετανικό Wired, η έρευνα της οποίας επικεντρώνεται στον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι παίρνουν αποφάσεις για τις ερωτικές τους σχέσεις. «Κάποια πράγματα είναι εξαιρετικά προβλέψιμα, κάποια άλλα όχι – και απλώς δεν έχουμε βρει τη σωστή ισορροπία για να προβλέψουμε την έλξη των ανθρώπων. Οι προτιμήσεις μας και το εάν μας αρέσει και μας έλκει κάποιος άνθρωπος δεν είναι αποτέλεσμα μιας οριζόντιας και διαφανούςδιαδικασίας. Οι άνθρωποι μπορεί να ντρέπονται για κάτι που τους ελκύει ή ακόμη και να αγνοούν εντελώς ότι υπάρχει αυτή η προτίμηση, ακόμη και αν διαμορφώνει τη συμπεριφορά τους» προσθέτει η Τζόελ.

Πως προέκυψαν οι ψηφιακοί διάδοχοι του «προξενιού»;

Το αρχικό ψηφιακό πρόγραμμα εύρεσης ερωτικών συντρόφων προέκυψε από το Χάρβαρντ το 1965. Ένας φοιτητής μαθηματικών, ο Jeff Tarr, προσέλαβε έναν επεξεργαστή της IBM που ζύγιζε όσο ένας μικρός ελέφαντας για να επεξεργαστεί τις απαντήσεις σε ένα κουίζ γνωριμιών που είχε διανείμει στους συμφοιτητές του. Σχεδόν έξι δεκαετίες μετά, τα πράγματα φαίνονται πολύ πιο εξελιγμένα. Η εταιρεία αξιολόγησης γνωριμιών OkCupid προσφέρει στους χρήστες ένα ποσοστό συμβατότητας, ενώ τα ψυχομετρικά τεστ του eHarmony ισχυρίζονται ότι ζευγαρώνουν ανθρώπους βάσει «32 χαρακτηριστικών», όπως η εξωστρέφεια, ο αλτρουισμός και η προσαρμοστικότητα. Την Τζοέλ, όμως, δεν την πείθουν αυτές οι βελτιώσεις στην ψηφιακή εμπειρία και συμβατότητα, τονίζοντας ότι δεν έχει υπάρχει μέχρι τώρα κάποια βελτίωση.

Ο Βρετανός σχεδιαστής παιχνιδιών Ben Berman το θέτει ακόμα πιο ωμά. «Υπάρχει κάτι πολύ λάθος με τον τρόπο λειτουργίας των εφαρμογών γνωριμίας» σημείωνει. Το 2018 ο ίδιος είχε συνεργαστεί με τη Mozilla για να δημιουργήσει ένα παιχνίδι με τίτλο Monster Match, το οποίο ήλπιζε ότι θα καθησύχαζε τους ανθρώπους που τα πηγαίνουν άσχημα στις εφαρμογές γνωριμιών ότι αυτό δεν ήταν δικό τους λάθος. Οι παίκτες δημιουργούν ένα προφίλ τεράτων κινουμένων σχεδίων και αρχίζουν να κάνουν «swiping» σε άλλα τέρατα κινουμένων σχεδίων. Ωστόσο, όπως ο υπογραμίζει ο Berman, είναι ανησυχητικό το γεγονός ότι αποκαλύπτει αυτό το είδος αντιστοίχισης μπορεί τόσο να στηριχθεί όσο και να ενισχύσει την προκατάληψη καιτην περιθωριοποίηση προφίλ χρηστών που ανήκουν σε φυλετικές και σεξουαλικάμειονοτικές ομάδες.

Ο Berman πιστεύει επίσης ότι υπάρχει κάτι θεμελιωδώς μη ρομαντικό στον περιορισμό των επιλογών που είναι ενσωματωμέες στο φιλτράρισμα. Οι εφαρμογές «κλειδώνουν» τις προτιμήσεις από νωρίς, κάτι που έχει στατιστική λογική, αλλά δεν οδηγεί απαραίτητα σε τυχαία αποτελέσματα. Όταν οι εφαρμογές γνωριμιών συμπεριφέρονται έτσι, οι χρήστες απλά βλέπουν όλο και περισσότερα άτομα του ίδιου τύπου. Και όπως εξηγεί η Τζοέλ, αυτό το είδος της απομάκρυνσης της επιθυμίας είναι το αντίθετο από το πώς τείνει να λειτουργεί η έλξη κατά τη διάρκεια της ζωής μας: δεν ξέρουμε πάντα τι μας αρέσει μέχρι να το βάλουμε μπροστά μας.
Μπορούν να βελτιωθούν οι εφαρμογές;

Η Τζοέλ αναρωτιέται αν οι προγραμματιστές θα έπρεπε στην πραγματικότητα να κάνουν το αντίθετο. « Ο μεγάλος αριθμός των επιλογών πολλές φορές αποτελεί εμπόδιο. Το να έχουμε ατελείωτες πιθανές αντιστοιχίες μπορεί να οδηγεί τον χρήστη σε αδιέξοδο, να τον εγκλωβίζει, να τον κάνει να ‘κοσκινίζει’ δεκάδες διαφορετικά προφίλ που δεν σου δίνουν τις πληροφορίες που πραγματικά χρειάζεται. Ίσως πρέπει να αξιοποιηθούν άλλα εργαλεία, τα οποία οι άνθρωποι αξιολογούν στη ζωή τους, όπως κάποια φωνητικά χαρακτηριστικά προφίλ ή ακόμη και έναν εικονικό χώρο στον οποίο θα μπορούσαν να αλληλεπιδρούν οι χρήστες ως άβαταρ».

Ο Berman δεν τρέφει πολλές ελπίδες για να βγάλει τους εργένηδες από το διαδίκτυο και να τους βάλει σε πάρκα ή μπαρ για να γνωριστούν. «Είναι εξαιρετικά δύσκολο να πεις σε κάποιον στο 2021 ‘κάνε αυτό το κάνεις με το κινητό στο φυσικό χώρο΄». Η συμβουλή του προς τους απογοητευμένους χρήστες εφαρμογών είναι απλή. «Δημιουργήστε έναν νέο λογαριασμό», προτείνει. «Οι άνθρωποι έχουν τα καλύτερα ποσοστά ‘ματσαρίσματος’ κατά την πρώτη εβδομάδα ή κατά τη διάρκεια δύο εβδομάδων χρήσης μιας νέας εφαρμογής».

Με πολύ λίγα δεδομένα για να περιορίσει το πεδίο, η εφαρμογή είναι αναγκασμένη να σας δείξει πιθανά ταίριασμα σχεδόν τυχαία, όπως θα έκανε κανονικά το σύμπαν – και παρόλο που είναι χρήσιμες για να σας συστήσει σε ανθρώπους που διαφορετικά δεν θα είχατε συναντήσει ποτέ, κανένας αλγόριθμος της εφαρμογής δεν έχει αποδειχθεί ποτέ ότι έχει ποιοτικό πλεονέκτημα σε σχέση με την τύχη και το αναπάντεχο.

Η αγάπη, όπως το θέτει η Τζόελ, είναι «μια χαοτική διαδικασία» και δεν μπορεί κανείς να το διορθώσει αυτό, όπως δεν μπορεί να παρακάμψει κανείς το πρόβλημα της ανθρώπινης θνησιμότητας. Αλλά ακόμη και αν οι εφαρμογές γνωριμιών δεν έχουν γίνει καλύτερες στο να κάνουν ταιριάσματα τους τελευταίους 18 μήνες, πιστεύω ότι οι χρήστες μπορεί να το έχουν κάνει. Οι άνθρωποι ανταλλάσσουν πλέον φωνητικές σημειώσεις και κάνουν βιντεοκλήσεις πριν από μια συνάντηση, ομαλοποιώντας μορφές επικοινωνίας που μπορούν να αποτελέσουν καλύτερο οδηγό για τη δημιουργία έλξης. Το Zoom, άλλωστε, μέσα στην καραντίνα άνοιξε το δρόμο για νέου τύπου διαδικτυακές επαφές, που μπορούν να καταλήξουν ακόμα και σε ερωτικές γνωριμίες.