«Η Συνωμοσία του Καΐρου»: Μία τολμηρή ταινία για τις σχέσεις διαφθοράς κλήρου και πολιτικών

Στο ύφος του βιβλίου Το Όνομα του Ρόδου, ο Ταρίκ Σαλέχ («Κάιρο Εμπιστευτικό») σκηνοθετεί μία ταινία μυστηρίου, ένα κορυφαίο πολιτικό θρίλερ τοποθετημένο στο ιστορικό τέμενος Αλ-Αζχάρ του Καΐρου. Η ταινία αποτελεί την επίσημη πρόταση της Σουδίας για τα Όσκαρ και ένα τολμηρά αντικληρικό σενάριο διαφθοράς και υποκρισίας, που βραβεύτηκε στο Φεστιβάλ Καννών.

Το σενάριο

O Άνταμ κερδίζει μια θέση στο Πανεπιστήμιο Αλ-Αζχάρ, το επίκεντρο της εξουσίας του σουνιτικού Ισλάμ. Λίγο μετά την άφιξή του στο Κάιρο, ο θρησκευτικός ηγέτης του πανεπιστημίου -ο Μεγάλος Ιμάμης- καταρρέει και πεθαίνει μπροστά στους μαθητές του. Το γεγονός αυτό σηματοδοτεί την αρχή μιας μάχης με σκοπό την απόκτηση της θέσης του, ενώ ο Άνταμ γίνεται σύντομα πιόνι στην αδίστακτη διαμάχη επικράτησης μεταξύ της θρησκευτικής και της πολιτικής ελίτ της Αιγύπτου.

Σημείωμα του σκηνοθέτη

«Δεν ήταν δυνατό να γυριστεί ‘Η Συνωμοσία του Καΐρου στην Αίγυπτο’. Δεν έχω καταφέρει να επιστρέψω εκεί από το 2015 όταν, τρεις μέρες πριν ξεκινήσουν τα γυρίσματα της ταινίας μου ‘Κάιρο Εμπιστευτικό’, η αιγυπτιακή υπηρεσία ασφαλείας μάς διέταξε να φύγουμε από τη χώρα. Έκτοτε βρίσκομαι σε μια λίστα με ανεπιθύμητους που αν πατήσουν ξανά το πόδι τους σε αιγυπτιακό έδαφος θα συλληφθούν αμέσως. Η απόφαση μάλιστα δημοσιοποιήθηκε στην αιγυπτιακή τηλεόραση. Είναι λυπηρό, αγαπώ αυτή τη χώρα, έχω περάσει χρόνο εκεί, έχω φίλους και οικογένεια. Η μητέρα μου είναι Σουηδή, ο πατέρας μου Αιγύπτιος, θεωρώ τον εαυτό μου Αιγύπτιο από τη Σουηδία. Δεν είμαι εθνικόφρων, αλλά είναι μια χώρα που θα ήθελα να δείξω στις κόρες μου και η αγάπη μου για αυτήν δεν ανταμείβεται. Έχω περισσότερη ελευθερία από τους Αιγύπτιους σκηνοθέτες να περιγράψω πτυχές αυτής της χώρας, η οποία είναι περίπλοκη και δεν μπορεί να αναχθεί σε μια αλήθεια. Πιστεύω ότι όλοι οι κινηματογραφιστές έχουν διττή θέση, εσωτερική και εξωτερική σχετικά με την ιστορία που αφηγούνται και τον κόσμο που αυτή περιγράφει. Η δημιουργία ταινιών θα έλεγε κανείς ότι είναι ένα επάγγελμα για μετανάστες! Πολλοί μεγάλοι σκηνοθέτες είναι μετανάστες ή γιοι μεταναστών, ο Μάρτιν Σκορσέζε, ο Μίλος Φόρμαν, ο Μπίλι Γουάιλντερ.

Ξέρω, βέβαια, ότι όταν αναφέρω το Ισλάμ, ο νους του κόσμου πάει στις ειδήσεις. Το Ισλάμ είναι παντού, κι όμως οι άνθρωποι δεν ξέρουν λεπτομέρειες για αυτή τη θρησκεία, η οποία ασκείται από περισσότερους από ένα δισεκατομμύριο πιστούς και αποτελεί μέρος της καθημερινότητάς τους. Το Ισλάμ είναι η νεότερη θρησκεία στον κόσμο, είναι πρακτική και χρησιμοποιεί πολλές ιστορίες και μύθους για εκπαιδευτικούς σκοπούς. Μεγάλωσα με αυτές τις ιστορίες. Συχνά μας θυμίζουν την ταπεινοφροσύνη ενώπιον του Θεού. Ακόμη και ο ιεροκήρυκας πρέπει να θυμάται ότι είναι μόνο ένας άνθρωπος. Πιστεύουμε ότι «Allahu Akhbar» σημαίνει «ο Θεός είναι μεγάλος», αλλά αυτό είναι λάθος, σημαίνει «ο Θεός είναι μεγαλύτερος». Μεγαλύτερος από κάθε πρόσωπο, μεγαλύτερος από τον βασιλιά τον ίδιο, ο οποίος πρέπει να τον προσκυνήσει σκυμμένος στο έδαφος, όπως όλοι. Αυτή είναι μια επαναστατική ιδέα και μια απελευθερωτική σκέψη: δεν είσαι το κέντρο του κόσμου, κάτι που θα ήταν πολύ βαρύ για να το αντέξεις.

Είναι σαφές ότι η ταινία μου δεν κάνει κριτική στο Ισλάμ. Δεν πρόκειται για την αποκάλυψη κάποιας σκοτεινής πλευράς της θρησκείας, αλλά μάλλον για την κατανόηση της δύναμης της γνώσης, που είτε μας απελευθερώνει, είτε μας κρατά φυλακισμένους. Καταλαβαίνω πολύ καλά γιατί οι μουσουλμάνοι είναι καχύποπτοι με την αναπαράσταση της θρησκείας τους στη Δύση. Εγώ ο ίδιος μεγάλωσα περιτριγυρισμένος από κακόβουλες προκαταλήψεις και προσπάθειες να μας παρουσιάσουν ως τέρατα. Ωστόσο, δεν νομίζω ότι το Ισλάμ χρειάζεται υπεράσπιση. Δεν έχω ξαναδεί μια ταινία για το Ισλάμ που είναι απλά μια ταινία, παίρνει πάντα θέση, υπέρ ή κατά. Ήθελα να κάνω μια ταινία χωρίς κρίση ή παρωπίδες. Με γοήτευε πάντα το Πανεπιστήμιο Αλ-Αζχάρ και η ιστορία του. Και θέλησα να ταξιδέψω εκεί και το κοινό».

Βιογραφικό σκηνοθέτη

Ο Ταρίκ Σαλέχ ήταν ένας από τους κορυφαίους καλλιτέχνες γκράφιτι της Στοκχόλμης τη δεκαετία του ‘80. Σκηνοθέτησε και έγραψε το σενάριο της ταινίας Κάιρο Εμπιστευτικό, η οποία βραβεύτηκε με το Μεγάλο Βραβείο Κριτικής στο Σάντανς το 2017. Το μεγάλου μήκους ντεμπούτο του Metropia (2009), μια δυστοπική ταινία κινουμένων σχεδίων, έκανε πρεμιέρα στο Φεστιβάλ Βενετίας, ανοίγοντας την Εβδομάδα της Κριτικής. Σκηνοθέτησε το θρίλερ Tommy (2014), πολλά επεισόδια της φουτουριστικής σειράς του HBO Westworld (2018), αλλά και της σειράς Ray Donovan του Showtime, το θρίλερ δράσης TheContractor (2022), καθώς και το βίντεο του τραγουδιού I Follow Rivers της Lykke Li.

Συντελεστές

Σενάριο-Σκηνοθεσία: Ταρίκ Σαλέχ | 
Παραγωγοί: Κριστίνα Άμπεργκ, Φρέντρικ Ζάντερ
 | Φωτογραφία: Πιερ Αΐμ | 
Διεύθυνση παραγωγής: Ρότζερ Ρόζενμπεργκ
 | Κοστούμια: Ντενίς Έστχολμ | 
Μακιγιάζ: Πία Κορνίλιους
 | Μουσική: Κρίστερ Λίντερ
 | Μοντάζ: Θέις Σμιντ

Πρωταγωνιστούν: Φάρες Φάρες, Ταουφίκ Μπαρχόμ, Μεχντί Ντεμπί, Σεργουάν Χατζί

Διάρκεια: 126′

Χώρα και Έτος Παραγωγής: Σουηδία, 2022