Λέα Ούπι: Όταν ο Χότζα κατέρρεε και το ταξίδι στο άγνωστο ξεκινούσε

Η Λέα Ούπι αφηγείται την ιστορία από την άλλη πλευρά των συνόρων, αυτή που βίωσαν οι γείτονές μας Αλβανοί κατά την κατέρρευση του κομμουνιστικού καθεστώτος και το πέρασμα στην άλλη όχθη της ιστορίας, μέσα από τα βουνά της Ηπείρου ή τα πλοία της Αδριατικής προς την Ιταλία.

Γεννημένη στα Τίρανα το 1979, η Λέα ήταν δέκα χρονών όταν άρχιζε η κατάρρευση του καθεστώτος. Σήμερα είναι καθηγήτρια Πολιτικής Θεωρίας στο London School of Economics και μέσα από την συναρπαστική, αυτοβιογραφική της αφήγηση μας παρουσιάζει με στοχασμό και την απαραίτητη δόση συναισθηματισμού το «τέλος της Ιστορίας» και την κατάρρευση των βεβαιοτήτων και των ψευδαισθήσεων. Σε αυτή την ιστορική αλλαγή και συγκυρία, η συγγραφέας ενσωματώνει την ανάγκη για αναζήτηση της ελευθερίας, με ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού να ψάχνει εναγωνίως ένα καλύτερο αύριο, έστω κι αν αυτό το αύριο ήταν αβέβαιο κι άγνωστο.

Η απώλεια και η ελπίδα είναι δύο καταστάσεις και συναισθήματα που συναντάμε στην αφήγηση της Λέα Ούπι, η οποία θυμάται καλά τα γεγονότα. Στο βιβλίο καλύπτεται το πέρασμά της από την παιδική στην εφηβική ηλικία καθώς κι όλα τα βιώματα της εφηβικής ηλικίας, από τις αρχές μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ’90, όταν κατέρρεε το καθεστώς και, λίγο μετά, όταν διαλυόταν το σύστημα των πυραμίδων, όπου τουλάχιστον ο μισός πληθυσμός της χώρας, ανάμεσά τους και η οικογένεια της Λέα, έχασε όλες τις οικονομίες του. «Επικρατούσε το ίδιο χάος, η ίδια αίσθηση αβεβαιότητας, η ίδια κατάρρευση του κράτους, η ίδια οικονομική καταστροφή. Με μία διαφορά. Το 1990 δεν είχαμε τίποτα παρά μόνο την ελπίδα. Το 1997 την είχαμε χάσει κι αυτήν», γράφει η Λέα.

Την ίδια χρονιά η συγγραφέας ξεκίνησε να γράφει της δική της Ιστορία, φεύγοντας από τα Τίρανα για να σπουδάσει Φιλοσοφία στην Ιταλία, φτάνοντας εκεί μ’ ένα πλοίο που «ταξίδεψε πάνω από χιλιάδες πνιγμένους». Η ίδια δεν επέστρεψε ποτέ στη χώρα της και τώρα, 25 χρόνια αργότερα, αναγνωρίζει ότι ο κόσμος απέχει τόσο πολύ από την ελευθερία όσο κι εκείνος ο κόσμος από τον οποίο προσπάθησαν να ξεφύγουν οι γονείς της.

Το βιβλίο της Λέα Ούπι «Ελεύθερη: Μεγαλώνοντας στο Τέλος της Ιστορίας», σε μετάφραση Αντώνη Καλοκύρη, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη (2022).