Συνδέεται η σεξουαλική εκπαίδευση με την κοινωνική αλλαγή;

Όταν αναλύουμε τη σεξουαλική εκπαίδευση μέσα από το πρίσμα βασικών στοιχείων όπως η επίτευξη συναίνεσης, ο σεβασμός των διαφορών, η διαφορετικότητα, ο καθορισμός ορίων και ο τακτικός έλεγχος της προσωπικής υγείας, είναι σαφές ότι μπορούμε να δούμε πέρα από αυτό και να διαμορφώσουμε ένα συνολικό πλαίσιο συμπεριφοράς που θα επηρεάζει και άλλους τομείς της ζωής μας.

Αυτό τονίζει η Αμερικανίδα ιστορικός Κόρτνει Σα, συγγραφέας του βιβλίου «SexEd, Segragated», αναφερόμενη στο ρόλο της σεξουαλικής εκπαίδευσης σε μια σειρά ανθρώπινων συμπεριφορών.

Στη Μεγάλη Βρετανία η κυβέρνηση Τζόνσον προχώρησε σε μια προοδευτική τομή, συμπεριλαμβάνοντας νέες όψεις της σεξουαλικής εκπαίδευσης και αγωγής στο σχολικό πρόγραμμα διδασκαλίας. Το ερώτημα ωστόσο για την μεγάλη πλειοψηφία των σχολικών προγραμμάτων παγκοσμίως παραμένει: Γιατί η σεξουαλική εκπαίδευση θεωρείται ακόμη ταμπού, ενώ αντίθετα κρίνεται από πολλά μέλη της παγκόσμιας ιατρικής κοινότητας ως απαραίτητη για την ολοκληρωμένη ανάπτυξη των παιδιών και κατά συνέπεια των ενηλίκων;

«Τόσο για τους Millennials όσο και για την Gen-Z πολλά από αυτά που μαθαίνουν για να ‘τα κάνουν πράξη’ προέρχονται από ταινίες, από βίντεο στο YouTube, από ιστοσελίδες πορνό, ακόμα και από συζητήσεις με λίγο μεγαλύτερους σε ηλικία μαθητές» τονίζει η Σα. «Η έλλειψη σεξουαλικής εκπαίδευσης αφήνει τα παιδιά στο σκοτάδι, χωρίς να έχουν τα κατάλληλα ερμηνευτικά εργαλεία και τα σωστά ερεθίσματα, χωρίς τελικά να έχουν μια ολοκληρωμένη εικόνα για το σεξ και την υγεία γύρω από αυτό». Όλες οι παραπάνω πηγές ενημέρωσης, τονίζει η Σα, δεν είναι αξιόπιστες, δεν εκπαιδεύουν και κυρίως διαμορφώνουν και αναπαράγουν μια σειρά από στερεότυπα, συνήθως τοξικά και σεξιστικά.

Η κατανόηση του τρόπου χειρισμού των εμπειριών της πραγματικής ζωής -ευχάριστων και δυσάρεστων-, η ανακάλυψη των σεξουαλικών προτιμήσεων και το να περνάμε καλά κατά τη διαδικασία αυτή, είναι πτυχές της σεξουαλικής εκπαίδευσης που απαιτούν διεξοδικές, τεκμηριωμένες συζητήσεις. Τα σχολικά συστήματα δεν είναι ακόμα προετοιμασμένα να κάνουν αυτές τις συζητήσεις και ίσως για αυτό το ίντερνετ και η προσωπική αναζήτηση «στα τυφλά» επικρατεί ακόμα ως μέθοδος αναζήτησης και προσωπικής εξερεύνησης.

Εδώ και πολύ καιρό σε social media, όπως το Instagram, προφίλ χρηστών που προκαλούν συζητήσεις για σεξουαλικά θέματα μεγαλώνουν διαρκώς, κυρίως γιατί βοηθούν σε μια αναγκαία απελευθερωτική διαδικασία. «Οι συζητήσεις στο διαδίκτυο είναι δημοφιλείς για έναν παραπάνω λόγο, γιατί όπου υπάρχουν παραδοσιακά μαθήματα σεξουαλικής αγωγής στα σχολεία, επικεντρώνονται ως επί το πλείστον στις ετεροφυλόφιλες σχέσεις. Επίσης η προσέγγιση είναι συνήθως πραγματικότητας, με εκπαιδευτικούς να μην αφουγκράζονται την περιέργεια και τις αναζητήσεις των παιδιών» προσθέτει η Σα.

Ωστόσο σταδιακά τα εκπαιδευτικά συστήματα συνειδητοποιούν ότι πρέπει να καλύψουν το χαμένο έδαφος. Άλλωστε, αν οι μαθητές δεν μπορούν να μάθουν για αυτά τα πράγματα στην τάξη, αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα βρουν άλλους τρόπους να το κάνουν.

«Ξεκινώντας από το δημοτικό σχολείο, θα διδάσκονται και θα εξηγούνται θεμελιώδεις έννοιες για τη δημιουργία σχέσεων, όπως η ευγένεια, ο σεβασμός, η ειλικρίνεια και η αναζήτηση της άδειας – το να ζητάς κάτι από τον/την σύντροφό σου. Ένα άλλο σημαντικό μάθημα σχετικά με τις σχέσεις περιλαμβάνει την ανάπτυξη ευαισθητοποίησης για τις ποικίλες οικογενειακές δομές μέσω κατάλληλων ιστοριών που θα είναι αντιληπτές στις μικρές ηλικίες» τονίζει η Ρέιτσελ Κόθαπ, εκπαιδευτικός και ιδρύτρια της πρωτοβουλίας ClickView, αναφερόμενη στην πρωτοβουλία της βρετανικής κυβέρνησης.

Η πραγματικότητα είναι ότι δεν μεγαλώνουν όλα τα παιδιά μέσα σε μια συμβατική πυρηνική οικογένεια – ούτε θα μεγαλώσουν όλα με στόχο να αποκτήσουν μια τέτοια οικογένεια.  Αυτού του είδους η αναπαράσταση θα επιτρέψει στους μαθητές να δίνουν καλύτερες απαντήσεις προχωρώντας προς την ενηλικίωση. «Μπορεί να φαίνεται τρελό, ωστόσο καθώς η αλληλεπίδραση με τα ψηφιακά μέσα γίνεται σε όλο και μικρότερες ηλικίες, η πιθανότητα να διαμορφωθούν οι πρώτες αντιλήψεις των παιδιών για τις σχέσεις από το διαδικτυακό περιεχόμενο είναι μεγαλύτερη» προσθέτει η Κόθαπ.

Μία από τις πιο σημαντικές προσθήκες στο πρόγραμμα σεξουαλικής εκπαίδευσης είναι ότι οι μαθητές της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης θα λαμβάνουν μαθήματα σχετικά με τους διαφορετικούς σεξουαλικούς προσανατολισμούς, τα οποία αποσκοπούν στην εξάλειψη του στίγματος και της ντροπής που επηρεάζουν τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα. Αντί δηλαδή να μένουν τα παιδιά στο σκοτάδι κατά τη διάρκεια των κρίσιμων ετών που διαμορφώνεται ο χαρακτήρας τους, η παροχή αυτής της εκπαίδευσης στο σχολείο θα δίνει τη δυνατότητα στους μαθητές να πλαισιώσουν καλύτερα τα συναισθήματά τους, χωρίς να περιορίζονται στα παραδοσιακά στερεότυπα του φύλου και της σεξουαλικότητας.

Η διάκριση μεταξύ υγιών και ανθυγιεινών κοινωνικών συμπεριφορών στις φιλίες, τις σχέσεις και μεταξύ συναδέλφων θα αποτελέσει κεντρικό στοιχείο του προγράμματος σπουδών για τους νέους στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Οι μαθητές θα μάθουν πώς να διαχειρίζονται τις τοξικές συμπεριφορές και πώς να καλλιεργούν σχέσεις που είναι θετικές για την ψυχική και κοινωνική τους ευημερία.

«Αυτά τα μαθήματα θα προετοιμάσουν τις νέες γενιές για καταστάσεις ζωής, οπλίζοντας τους νέους πολίτες με εργαλεία που θα ενισχύουν τον αυτοσεβασμό, την αυτοεκτίμηση αλλά και το σεβασμό στην ελευθερία του άλλου – καταστάσεις, έννοιες και συμπεριφορές με τις οποίες πολλοί άνθρωποι παλεύουν ακόμη και στην ενήλικη ζωή» υπογραμμίζει η Σα.

H σειρά Sex Education στο Netflix

Η αποδοχή από τους συνομηλίκους, σε συνδυασμό με τον αυτοσεβασμό, θα εξοπλίσει τα άτομα με αυτοπεποίθηση να αντιμετωπίσουν άλλες κοινωνικές προκλήσεις αργότερα στη ζωή τους. Οι νέοι που διδάσκονται να αντιστέκονται στις καταχρηστικές σχέσεις, στην ανισότητα και άλλα συστήματα καταπίεσης διαμορφώνουν τις συνθήκες για να καταστούν μια γενιά που θα υπερασπίζεται και θα διεκδικεί την κοινωνική αλλαγή, απέναντι σε τοξικά πολιτικά, κοινωνικά και εργασιακά περιβάλλοντα.

«Αν και ορισμένοι γονείς έχουν απορρίψει αυτό το είδος εκπαίδευσης για λόγους πολιτιστικών και θρησκευτικών πεποιθήσεων, πολλοί εκπαιδευτικοί στη Μεγάλη Βρετανία είναι αποφασισμένοι να προχωρήσουν σε ένα πρόγραμμα σπουδών που είναι αντιπροσωπευτικό της ποικιλόμορφης και πολυπολιτισμικής κοινωνίας των ανθρώπων που ζουν στη χώρα» τονίζει η Κόθαπ.

Λαμβάνοντας υπόψη ότι το πρώτο βήμα για τη δημιουργία κοινωνικής αλλαγής ξεκινά μέσα από την εκπαίδευση, είναι λογικό η σεξουαλική αγωγή να βελτιστοποιείται και για αυτόν τον σκοπό» προσθέτει η Σα, αναγνωρίζοντας την ανάγκη η σεξουαλική εκπαίδευση να φύγει από το συντηρητικό πλαίσιο, να ανοίξει στις σχολικές κοινότητες και στην κοινωνία ευρύτερα και να καταφέρουν τα εκπαιδευτικά συστήματα και σε άλλα κράτη να ενσωματώσουν τέτοιες πρακτικές το αμέσως επόμενο διάστημα.