Μήνας υπερηφάνειας: Πώς καθιερώθηκε η πολύχρωμη γιορτή διεκδίκησης και μνήμης

Ο Μήνας Υπερηφάνειας γιορτάζεται κάθε χρόνο τον Ιούνιο με αφορμή την εξέγερση του Stonewall που έγινε το 1969 στο Μανχάταν. Σκοπός του εορτασμού αυτού είναι η προώθηση της ορατότητας, της ισότητας και της εκπροσώπησης όλων των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων.

Στο φετινό Athens Pride διεκδικούμε και γιορτάζουμε ΑΝΕΥ ΟΡΩΝ: Για εκπαίδευση Άνευ Όρων, για ισότητα στον γάμο και την οικογένεια Άνευ Όρων, για ασφάλεια Άνευ Όρων, για συμπερίληψη Άνευ Όρων, για ζωή Άνευ Όρων.

Οι εκδηλώσεις που εντάσσονται στον Μήνα Υπερηφάνειας προσελκύουν εκατομμύρια συμμετέχοντες σε όλο τον κόσμο και έχουν ως στόχο την αναγνώριση του αντίκτυπου που είχαν τα άτομα της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας στην ιστορία σε τοπικό, εθνικό αλλά και παγκόσμιο επίπεδο. Επίσης κάθε χρόνο στήνονται μνημεία κατά τη διάρκεια αυτού του μήνα για όλα εκείνα τα μέλη της κοινότητας που έχουν χαθεί.

Πώς καθιερώθηκε

Όπως γράφει η Δειθνής Αμνηστεία, πριν από περίπου πενήντα χρόνια (1969), εννέα αστυνομικοί της Νέας Υόρκης εισέβαλαν στο Stonewall Inn στην Christopher Street και άρχισαν επιθετικά να ψάχνουν τους θαμώνες του μπαρ. Απαιτούσαν ταυτοποίηση και συνέλαβαν όποιον/α υποψιάζονταν ότι ήταν ομοφυλόφιλος/η και όποιον/α ήταν ντυμένος/η με τρόπο που δεν συμβαδίζει με την κυρίαρχη περιοριστική αντίληψη της κοινωνίας σχετικά με το φύλο.

Τα γεγονότα που ακολούθησαν θα πυροδοτούσαν το σύγχρονο κίνημα για τα δικαιώματα των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων, εμπνέοντας την πρώτη Pride παρέλαση της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας, στην Christopher Street.

Το 1969, ήταν ακόμα παράνομο να είσαι γκέι στις περισσότερες περιοχές των ΗΠΑ. Για πολλές λεσβίες, ομοφυλόφιλους, αμφιφυλόφιλους και τρανσέξουαλ, οι νύχτες σε μέρη όπως το Stonewall Inn ήταν οι μοναδικές στιγμές που θα μπορούσαν ελεύθερα να είναι ο εαυτός τους. Ο χώρος ήταν γνωστός για τον εορτασμό της συμπεριληψιμότητας, και έγινε επίσης ένας ασφαλής χώρος για τους εργαζόμενους/ες του σεξ και τους άστεγους.

Στις πρώτες πρωινές ώρες της 28ης Ιουνίου 1969, καθώς η αστυνομία άρχισε να παρενοχλεί όλους/ες όσοι/ες βρίσκονταν στο μπαρ, και να τους σέρνει στα περιπολικά, οι θαμώνες του Stonewall δεν διαμαρτυρήθηκαν μόνο για μια αστυνομική επιδρομή σε ένα μπαρ: Προστάτευαν το σπίτι τους.

Πώς ξεκίνησε η εξέγερση του Stonewall;

Εξακολουθεί να υπάρχει κάποια συζήτηση σχετικά με την ακριβή στιγμή που άρχισαν οι ταραχές. Όμως οι άνθρωποι που ήταν εκεί εκείνο το βράδυ, συμφωνούν ότι τρεις έγχρωμες γυναίκες, οι Marsha P Johnson, Sylvia Rivera και Stormé Delarvarie, έπαιξαν καταλυτικό ρόλο, εμπνέοντας τους άλλους επισκέπτες να ξεσηκωθούν ενάντια στην αστυνομία.

Οι επιδρομές από την αστυνομία στο Stonewall Inn δεν αποτελούσαν καθόλου σπάνιο περιστατικό. Στην πραγματικότητα, ανεξάρτητα από το πού βρίσκονταν ή πόσο ανοιχτά εκφράζονταν, πολλά ΛΟΑΤΚΙ άτομα ζούσαν με τον συνεχή φόβο ότι θα συλλαμβάνονταν για «εγκλήματα κατά της φύσης», ότι θα υφίσταντο επίθεση ή θα έχαναν τις δουλειές τους και τα προς το ζην, αν ποτέ τους ανακάλυπταν. Μπροστά σε μια τόσο κραυγαλέα καταπίεση και βία, λίγες φωνές αντίστασης αναζωπύρωσαν εκείνη την πρώτη σπίθα.

Όπως πολλά τρανς άτομα τότε, η Marsha και η Sylvia αντιμετώπιζαν συνεχή παρενόχληση, ιδίως από την αστυνομία. Δεδομένου ότι ήταν παράνομο για τους ανθρώπους που ήταν δηλωμένοι ως άνδρες στη γέννησή τους, να φορούν γυναικεία ρούχα (και αντιστρόφως), αυτές και άλλες τρανς γυναίκες και drag queens στο Stonewall Inn εξαναγκάστηκαν να μπουν στο μπάνιο, και να γδυθούν και να υποστούν σωματικό έλεγχο, και τελικά να συλληφθούν, αν διαπιστωνόταν ότι είχαν γεννηθεί με αρσενικά χαρακτηριστικά.

Η Marsha και η Sylvia αρνήθηκαν να συμμορφωθούν με αυτές τις απαιτήσεις, και αποφάσισαν να υπερασπιστούν τους εαυτούς τους, κάνοντας πιο έντονη την ένταση μεταξύ της αστυνομίας και των πελατών. Μόλις λίγα λεπτά αργότερα, μπορούσε κανείς να ακούσει ανθρώπους να φωνάζουν: «θα υπερισχύσουμε» και «Gay Power» [«Δύναμη των Γκέι»] από το δρόμο, παροτρύνοντας το πλήθος να συγκεντρωθεί στον χώρο.

Εν τω μεταξύ, η Stormé Delarvarie, μια διαφυλετική λεσβία από τη Λουιζιάνα, βγήκε έξω και εξαναγκάστηκε να μπει σε ένα περιπολικό της αστυνομίας, αφού ξυλοκοπήθηκε στο κεφάλι με ένα αστυνομικό κράνος. Τότε, φώναξε σε όσους/ες κοιτούσαν έξω, «Γιατί δεν κάνετε κάτι;».

Το πλήθος ανταποκρίθηκε στο κάλεσμα της και έτρεξε για να υπερασπιστεί εκείνους/ες που ήταν ακόμα μέσα.

Οι άνθρωποι άρχισαν να ρίχνουν νομίσματα και μπουκάλια στην αστυνομία, αναγκάζοντας τους αξιωματικούς να υποχωρήσουν μέσα στο μπαρ. Κάδοι απορριμμάτων ρίχνονταν μέσα από το παράθυρο καθώς τα πλήθη έξω μεγάλωναν. Για πολλούς από τους ανθρώπους εκείνο το βράδυ, ήταν η πρώτη φορά που μπόρεσαν να υψώσουν το ανάστημά τους και να δηλώσουν ότι δεν θα ανέχονταν πλέον μεταχείριση βάση διακρίσεων από την αστυνομία ή από οποιονδήποτε άλλο.

Οι αξιωματικοί της αστυνομίας κάλεσαν ενισχύσεις, σε μια προσπάθεια να ελέγξουν τους διαδηλωτές/τριες, ακόμη και χρησιμοποιώντας δακρυγόνα για να διασκορπίσουν τις ταραχές, αλλά τα πλήθη έξω συνέχισαν να μεγαλώνουν. Θα χρειάζονταν ακόμη τέσσερις μέρες για να εκτονωθούν οι ταραχές.

Προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην εξέγερση του Stonewall

Η εξέγερση στο Stonewall Inn αποτελεί μια εμβληματική εκδήλωση του τρόπου που μια και μόνο απόφαση, μια ενστικτώδης αντίδραση στην αδικία, μπορεί να είναι το πρώτο βήμα για την πυροδότηση ενός κινήματος που μπορεί να αλλάξει την πορεία της ιστορίας.

Όταν η Marsha και η Sylvia αποφάσισαν να βγουν έξω, εκείνη τη νύχτα, δεν υπήρχε τρόπος να φανταστούν ότι οι ενέργειές τους θα είχαν καθοριστική σημασία στον αγώνα για τα δικαιώματα των ΛΟΑΤΚΙ σε όλο τον κόσμο. Παρόλο που ήταν ενεργές αγωνίστριες για τα δικαιώματα των τρανς και των εργαζομένων στο σεξ, η συμμετοχή τους στις ταραχές του Stonewall θα τις οδηγούσε να ιδρύσουν τις STAR (Street Transvestite* Action Revolutionaries – Παρενδυτικές* Επαναστάτριες του δρόμου και της δράσης) όπως επίσης και να γίνουν κεντρικές ηγέτιδες στο Γκέι Απελευθερωτικό Μέτωπο [Front of Gay Liberation].

Ομοίως, η Stormé Delarverie ήταν γνωστή φυσιογνωμία στη ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα στην Christopher Street και ήταν μια τακτική καλλιτέχνης drag και οικοδεσπότρια σε μερικούς από τους χώρους της περιοχής. Μετά το Stonewall, έγινε γνωστή ως “Η Φύλακας των Λεσβιών” και εργάστηκε στην πόρτα, σε μερικά από τα λεσβιακά μπαρ του West Village. Πέθανε το 2014, και έζησε να δει το γάμο μεταξύ ατόμων του ίδιου φύλου να αναγνωρίζεται νόμιμα στη Νέα Υόρκη το 2011.

Οι ίδιες απέδειξαν ότι μερικές φορές χρειάζεται μόνο μια στιγμή θάρρους για να αποδειχθεί στους ανθρώπους πως θα μπορούσε να μοιάζει ο κόσμος, αν συμμετάσχουμε όλες και όλοι στο πλήθος των φωνών που απαιτούν ισότητα και απελευθέρωση.

Η κληρονομιά του Stonewall

Ένα χρόνο μετά το Stonewall στις 28 Ιουνίου 1970, οι άνθρωποι επέστρεψαν στο Stonewall Inn και χαρακτήρισαν την επέτειο ως Ημέρα Απελευθέρωσης της Christopher Street. Αυτή η παρέλαση έγινε γνωστή ως το πρώτο φεστιβάλ ΛΟΑΤΚΙ Υπερηφάνειας [Pride] και λειτούργησε ως καταλύτης για άλλα κινήματα και εκδηλώσεις σε ολόκληρο τον κόσμο.

Παρόλο που τα ΛΟΑΤΚΙ άτομα είχαν μακρόχρονη αποδοχή σε πολλούς πολιτισμούς σε όλο τον κόσμο, οι αιώνες που προηγήθηκαν αυτού που θα γινόταν γνωστό ως το Κίνημα για την Απελευθέρωση των Γκέι κυριαρχήθηκαν από μια, κυρίως δυτική, αφήγηση του φύλου και της σεξουαλικότητας, που εξανάγκασε πολλούς/ές να καταπιέσουν τον αληθινό τους εαυτό και να συμμορφωθούν με τις προσδοκίες της κοινωνίας.

Οι ταραχές του Stonewall ήταν το πρώτο βήμα σε μια σειρά εκδηλώσεων στα τέλη του 20ου αιώνα που θα άνοιγαν τον δρόμο για νομικές και κοινωνικές αλλαγές που θα βελτίωναν τη ζωή των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων. Οι άνθρωποι που διοργάνωσαν τις διαδηλώσεις εκείνη τη νύχτα έγιναν παραδείγματα ,που θα εμψύχωναν τα ΛΟΑΤΚΙ άτομα σε ολόκληρο τον κόσμο, ώστε να αντισταθούν στη μισαλλοδοξία και να αγκαλιάσουν τη διαφορετικότητα.

Δεκαετίες μετά την εξέγερση, υπάρχουν σήμερα εκατοντάδες φεστιβάλ Pride σε όλο τον κόσμο, με χιλιάδες συμμετέχοντες/ουσες κάθε χρόνο. Παρόλο που εξακολουθεί να είναι εξαιρετικά επικίνδυνο να συμμετάσχεις στον ακτιβισμό της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας σε ορισμένα μέρη του κόσμου, για τους περισσότερους ανθρώπους που συμμετέχουν σε αυτές τις εκδηλώσεις, τα Pride είναι μια στιγμή εορτασμού για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα, για τα ίδια και τις κοινότητές τους, ένα αξιοσημείωτο σημάδι προόδου αν σκεφτούμε τον τρόπο με τον οποίο οι Marsha, Sylvia και Stormé δέχθηκαν επιθέσεις πριν από 50 χρόνια. Αλλά η κληρονομιά τους είναι εδώ, και μας υπενθυμίζει ότι τα Pride ήταν και πάντα θα είναι, οικοδομημένα στην παράδοση της διαδήλωσης, της οργής και της δίψας για ισότητα.