Απαλλαγή από τα Θρησκευτικά: Συλλέγουν ξανά προσωπικά δεδομένα μαθητών

Το υπουργείο Παιδείας για ακόμη μία φορά επιμένει να «φακελώνει» τους μαθητές που επιθυμούν να πάρουν απαλλαγή από το μάθημα των Θρησκευτικών, αδιαφορώντας προκλητικά για την απόφαση-κόλαφο της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα για το θέμα.

Όπως δημοσιεύει το Alfavita, η Υπουργός Παιδείας, κ. Κεραμέως με την υφυπουργό κ. Μακρή πριν δύο μέρες, υπέγραψαν μια ακόμα απόφαση για τον τρόπο απαλλαγής μαθητών από το μάθημα των Θρησκευτικών, η οποία ορίζει τα εξής:

Μαθητές/τριες οι οποίοι/ες δεν είναι Χριστιανοί Ορθόδοξοι (δηλαδή αλλόθρησκοι, ετερόδοξοι άθρησκοι, άθεοι, αγνωστικιστές), δύνανται, εφόσον το επιθυμούν, να απαλλαγούν από την υποχρέωση παρακολούθησης του μαθήματος των Θρησκευτικών, υποβάλλοντας σχετική αίτηση στον/στη Διευθυντή/ντρια της σχολικής μονάδας στην οποία θα αναφέρεται το εξής: «Λόγοι θρησκευτικής συνείδησης δεν επιτρέπουν τη συμμετοχή (μου ή του παιδιού μου) στο μάθημα των Θρησκευτικών».

Η απόφαση της Αρχής Προστασίας Δεδομένων

Μόνο που η απόφαση αυτή, όπως και η ανάλογη περυσινή της τότε υφυπουργού Παιδείας κ.Ζαχαράκη, παραβιάζουν κατάφωρα απόφαση της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα. Μόλις πριν λίγους μήνες, στις 7 Σεπτεμβρίου, η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα με την απόφασή της 32/20 έκρινε ότι για την απαλλαγή από την υποχρέωση παρακολούθησης του µαθήµατος των Θρησκευτικών αρκεί η δήλωση ότι “λόγοι συνείδησης” δεν επιτρέπουν τη συµµετοχή του µαθητή στο µάθηµα των Θρησκευτικών. Μάλιστα η ΑΠΔΠΧ αναφέρει ότι με άλλη απόφαση, έκρινε ότι η αποκάλυψη έστω και µε έµµεσο τρόπο του ευαίσθητου προσωπικού δεδοµένου ότι ο αιτούµενος την απαλλαγή µαθητής δεν είναι Χριστιανός Ορθόδοξος, ερχόταν σε αντίθεση προς την «αρνητική θρησκευτική ελευθερία των µαθητών και των γονέων τους» κατά το άρθρο 13§1 Συντ., δηλαδή στο δικαίωµα µη αποκάλυψης των θρησκευτικών τους πεποιθήσεων, καθώς και προς τα άρθρα 9 ΕΣ∆Α και 2§2 του Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου ΕΣ∆Α εν συνδυασµώ µεταξύ τους για τον ίδιο ακριβώς λόγο. Περαιτέρω η Αρχή έκρινε ότι ο συγκεκριµένος τύπος της δήλωσης απαλλαγής αντέβαινε «προς τη θεµελιώδη αρχή της αναγκαιότητας της επεξεργασίας δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα». Συνεπώς, «θα αρκούσε η επίκληση στη δήλωση λόγων συνείδησης και όχι η αναφορά της πίστης ή της µη πίστης σε συγκεκριµένο θρήσκευµα».

Η Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕλΕΔΑ)

Όπως αποκαλύπτει η Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕλΕΔΑ), με την υπουργική απόφαση 61178/ΓΔ4/2021, που δημοσιεύθηκε την 1η Ιουνίου, το υπουργείο Παιδείας καθορίζει τον τρόπο απαλλαγής των μαθητών από μια σειρά μαθημάτων μεταξύ αυτών και τα Θρησκευτικά.

Στην υπουργική απόφαση αυτή, ωστόσο, δεν υπάρχει καμία διαφοροποίηση σε σχέση με τις προβλέψεις των προηγούμενων ετών. Έτσι, αναφέρεται και πάλι ότι: «Μαθητές/τριες οι οποίοι/ες δεν είναι Χριστιανοί Ορθόδοξοι (δηλαδή αλλόθρησκοι, ετερόδοξοι άθρησκοι, άθεοι, αγνωστικιστές), δύνανται, εφόσον το επιθυμούν, να απαλλαγούν από την υποχρέωση παρακολούθησης του μαθήματος των Θρησκευτικών, υποβάλλοντας σχετική αίτηση στον/στη Διευθυντή/ντρια της σχολικής μονάδας στην οποία θα αναφέρεται το εξής: Λόγοι θρησκευτικής συνείδησης δεν επιτρέπουν τη συμμετοχή (μου ή του παιδιού μου) στο μάθημα των Θρησκευτικών».

«Η εν λόγω δήλωση δεν διαφοροποιείται από τα προηγούμενα έτη, παρά το γεγονός ότι τόσο η ΑΠΔΠΧ με απόφασή της (32/2020), στην οποία η ΕλΕΔΑ, συνέβαλε με την υποβολή καταγγελίας το 2018, όσο και το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο στην υπόθεση Παπαγεωργίου και άλλοι κατά Ελλάδας έχουν επισημάνει την προβληματική διαδικασία απαλλαγής από τα θρησκευτικά ως μη προστατεύουσα τα προσωπικά δεδομένα και ως παραβίαση των δικαιωμάτων που προβλέπονται στο δεύτερο εδάφιο του άρθρου 2 του Πρωτοκόλλου αρ. 1, ερμηνευόμενου υπό το φως του άρθρου 9 της Σύμβασης» αναφέρει η Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου.

«Παρά τις συστάσεις της ΑΠΔΠΧ το Υπουργείο απαξίωσε να συμμορφωθεί και επιπροσθέτως στο προαναφερόμενο ΦΕΚ απαιτεί η αίτηση να συντάσσεται και από τους δύο γονείς, κάτι που δεν απαιτείται για την απαλλαγή από άλλα μαθήματα (π.χ. φυσική αγωγή), ενώ επίσης διαφοροποιείται και στην απαίτηση γνησίου υπογραφής επί της υπεύθυνης δήλωσης και μάλιστα χωρίς να προβλέπεται η προσφάτως εισαχθείσα ηλεκτρονική διαδικασία» επισημαίνει η ΕλΕΔΑ. «Εκτός αυτού, δεν επιτρέπει (και πάλι) την υποβολή αίτησης κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς ως εάν η θρησκευτική συνείδηση να μεταβάλλεται μόνο κατά τους θερινούς μήνες των διακοπών, κάτι που δεν συμβαίνει με τα άλλα μαθήματα» συμπληρώνει.

Η Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου υπενθυμίζει ότι σύμφωνα με την απόφαση Παπαγεωργίου και άλλοι κατά Ελλάδας «οι κρατικές αρχές δεν έχουν το δικαίωμα να επεμβαίνουν στην σφαίρα της ατομικής συνείδησης και να διαπιστώνουν τις θρησκευτικές πεποιθήσεις του ατόμου ή να το υποχρεώνουν να αποκαλύπτει τις πεποιθήσεις του σχετικά με πνευματικά ζητήματα». «Σε πλήρη αντίθεση το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων, επιτελώντας στο έπακρο έναν ρόλο που αρμόζει σε θρησκευτικές αρχές, παρεμβάλλει προσκόμματα στη διαδικασία απαλλαγής από τα θρησκευτικά απαιτώντας την έμμεση αποκάλυψη θρησκευτικών πεποιθήσεων. Την ίδια στιγμή φαίνεται να αιτείται το ίδιο απαλλαγή από τη νομιμότητα και τον σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων» καταλήγει η ΕλΕΔΑ.

Και το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο

Επιπλέον, από τον Οκτώβριο του 2019 το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έκρινε ότι το σύστημα απαλλαγής από το μάθημα των θρησκευτικών στην Ελλάδα παραβιάζει το θεμελιώδες δικαίωμα στην εκπαίδευση σε συνδυασμό με το θεμελιώδες δικαίωμα στην ελευθερία της σκέψης, της συνείδησης και της θρησκείας. Το Δικαστήριο έκρινε ότι οι αρχές δεν έχουν δικαίωμα να υποχρεώνουν άτομα να αποκαλύπτουν τις πεποιθήσεις τους. Ωστόσο, το ισχύον σύστημα στην Ελλάδα για την απαλλαγή των παιδιών από το μάθημα των θρησκευτικών επιβάλλει στους γονείς να υποβάλλουν υπεύθυνη δήλωση λέγοντας ότι τα παιδιά τους δεν είναι Χριστιανοί Ορθόδοξοι. Αυτή η προϋπόθεση επιβάλλει ένα απαράδεκτο βάρος στους γονείς, να αποκαλύψουν πληροφορίες, από τις οποίες θα μπορούσε να προκύπτει ότι οι ίδιοι και τα παιδιά τους έχουν ή δεν έχουν συγκεκριμένη θρησκευτική πεποίθηση. Το κράτος μάλιστα, υποχρεώθηκε να καταβάλλει 8.000 ευρώ αποζημίωση για ηθική βλάβη σε κάθε μαθήτρια που προσέφυγε στο ΕΔΔΑ (και τους γονείς τους) καθώς και το ποσό των 6.566,52 ευρώ για δικαστικά έξοδα. Το ράπισμα που έφαγε (και πιθανότατα θα φάει ξανά) η χώρα για το θέμα αυτό από οικογένειες που εξακολουθούν να ταλαιπωρούνται, μόνο μεταφυσικό δεν είναι. Γιατί επιμένοντας στην τακτική αυτή, το Υπουργείο Παιδείας εξακολουθεί να παραβιάζει τον Γενικό Κανονισμό της Ε.Ε. για την προστασία προσωπικών δεδομένων, συλλέγοντας δεδομένα θρησκευτικών πεποιθήσεων

Τι λέει ο δικηγόρος μαθητών

Σύμφωνα με το δικηγόρο αρκετών οικογενειών που έχουν προσφύγει στα δικαστήρια για το θέμα αυτό κ.Βασίλη Σωτηρόπουλο, για μια ακόμη χρόνια το Υπουργείο Παιδείας περιφρονεί την Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα κι επιβάλλει σε γονείς να δηλώνουν ότι ζητούν την απαλλαγή των μαθητών για λόγους «θρησκευτικής συνείδησης», ενώ η Αρχή έχει επιβάλλει οι δηλώσεις να αναφέρουν μόνο για λόγους συνείδησης.

“Το υπουργείο παραβιάζει συνειδητά την απόφαση 32/2020 της Αρχής, καθώς εάν διαφωνούσε με νομικά επιχειρήματα είχε το δικαίωμα να την προσβάλλει στο ΣτΕ με ενδοστρεφή δίκη κατά τον ν.3051/2002. Δεν το έπραξε. Το επιχείρημα ότι δήθεν της το επιτρέπει το ΣτΕ έχει ανατραπεί από το ίδιο το ΣτΕ το οποίο έκρινε στο πλαίσιο της διαδικασίας μη συμμόρφωσης προς την απόφαση του ότι οι αιτιολογικές σκέψεις για το περιεχόμενο της υπεύθυνης δήλωσης δεν ανήκουν στο εκτελεστό μέρος της απόφασης. Εξάλλου η Ολομέλεια του ΣτΕ δίκασε αυτό το θέμα τον Ιανουάριο του 2021, όπου είχα την τιμή να εκπροσωπήσω μαθητές και γονείς που κατήγγειλαν παραβίαση του GDPR από το υπουργείο Παιδείας στην διαδικασία της απαλλαγής. Η απόφαση του ΣτΕ εξακολουθεί να αναμένεται”, ανέφερε ο κ.Σωτηρόπουλος.