«Το “σιδερένιο (κυριολεκτικά) χέρι” που εκτελεί το σχέδιο, προπηλακίζει, επιτίθεται, τραυματίζει, ίσως αύριο σκοτώσει», προειδοποιούσαν οι μηνυτές το 1996.
Υποστηρίζουν στη μήνυσή τους ότι οι επιθέσεις δεν είναι τυχαίες, «ούτε πρωτοβουλίες θερμοκέφαλων οπαδών». Αναφέρουν ότι γίνονται οργανωμένα, βάσει σχεδίου, με ιεράρχηση στόχων, προοπτική και καθοδήγηση. «Πρόκειται για μια συγκροτημένη σε συμμορία ομάδα, στην οποία υπάρχουν οι πολιτικοί καθοδηγητές, εμπνευστές και οργανωτές των επιθέσεων, δηλαδή τα ηγετικά στελέχη της συμμορίας και τα εκτελεστικά όργανα. Το “σιδερένιο (κυριολεκτικά) χέρι” που εκτελεί το σχέδιο, προπηλακίζει, επιτίθεται, τραυματίζει, ίσως αύριο σκοτώσει», προειδοποιούν οι μηνυτές.
Δεκαεπτά χρόνια πριν από τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα, αυτή ήταν η πρώτη απόπειρα να αντιμετωπιστεί ποινικά η Χρυσή Αυγή ως ομάδα εγκληματιών. Ο εισαγγελέας, όμως, τότε δεν προχώρησε στην άσκηση της σχετικής δίωξης. Μέλη, στελέχη και υποστηρικτές του μορφώματος συνέχισαν την παράνομη δράση τους, με τραμπουκισμούς, ξυλοδαρμούς και δολοφονίες. Ωσπου στις 7 Οκτωβρίου 2020 το Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων Αθηνών έκρινε, βάσει του ίδιου άρθρου, ότι η Χρυσή Αυγή είναι εγκληματική οργάνωση. Για τους πρωταγωνιστές εκείνης της μακρινής επίθεσης στη Φωκίωνος Νέγρη η πρόσφατη δικαστική απόφαση είναι μια καθυστερημένη δικαίωση.
«Είχαμε από τότε την εικόνα ότι δεν είναι μεμονωμένα περιστατικά, αλλά πηγάζουν από μια δομημένη με σχέδιο εγκληματική οργάνωση», λέει στην «Κ» ο Δημήτρης Ζώτος, δικηγόρος των παθόντων του 1996 και ένας εκ των συνηγόρων της πολιτικής αγωγής στη δίκη της Χρυσής Αυγής.
Την περασμένη Τετάρτη, ο 55χρονος Σπύρος Στάικος ήταν ένας από τις χιλιάδες πολίτες οι οποίοι συγκεντρώθηκαν έξω από το Εφετείο εν αναμονή της ετυμηγορίας. «Είναι μια δικαίωση. Ακούστηκε η φωνή του κόσμου», λέει. Συνιστά όμως και εγρήγορση κατά του φασισμού, καθώς «οποιαδήποτε στιγμή μπορεί να ανασυρθεί».
Εκείνο το απόγευμα, τον Απρίλιο του 1996, όρμηξαν πάνω του τουλάχιστον τρία άτομα από τη χρυσαυγίτικη ομάδα. Ενας τον κλώτσησε στον θώρακα, οι άλλοι στόχευσαν στο κεφάλι. Σε ακόμη δύο περιστατικά εκείνη την περίοδο υπήρξε θύμα ξυλοδαρμού. Σε ένα από αυτά, όπως λέει, όσο τον χτυπούσαν έξω από τα δικαστήρια της Ευελπίδων φώναζαν στα γερμανικά «Raus» («Εξω»).
«Κατακριθήκαμε και στον χώρο της Αριστεράς τότε», αναφέρει σχετικά με την πρώτη απόπειρα ποινικής δίωξης της Χρυσής Αυγής. «Ορισμένοι θεωρούσαν ότι η Δικαιοσύνη όπως και η αστυνομία είναι μαζί τους και θα τους ρίξει στα μαλακά. Οτι είναι το μακρύ χέρι του κράτους και δεν θα γίνει τίποτα. Είπαμε όμως ότι πρέπει να πιέσουμε τους θεσμούς».
Διευκρινίζει ότι δεν περιορίστηκαν τότε μόνο στο νομικό σκέλος της υπόθεσης, αλλά προσπάθησαν να κινητοποιήσουν και την κοινωνία. Για αυτό τον λόγο κάλεσαν και τον Μανώλη Γλέζο να καταθέσει ως μάρτυρας κατηγορίας στη δίκη. «Μαζέψαμε υπογραφές σε πλατείες. Μιλήσαμε με κόσμο από το χώρο της προόδου. Θεωρούμε ότι η καταδίκη των φασιστών είναι κάτι βασικό για όλους και ότι πρέπει να είμαστε όλοι μαζί», τονίζει ο κ. Στάικος.
Oι απειλές στον Γλέζο
Σε μια από τις αναβολές της δίκης, στις 16 Ιουνίου 1998, χρυσαυγίτες με επικεφαλής τον «Περίανδρο», οι οποίοι είχαν συγκεντρωθεί στα δικαστήρια για να υποστηρίξουν τους ομοϊδεάτες τους, είχαν επιτεθεί σε φοιτητές αριστερών παρατάξεων τραυματίζοντας πολύ βαριά, παραλίγο θανάσιμα, τον Δημήτρη Κουσουρή.
«Στο σπίτι μου έγραψαν ότι είμαι στη λίστα. Υπήρχε και το σήμα της Χρυσής Αυγής», κατέθεσε στο δικαστήριο ένας από τα θύματα της επίθεσης του 1996.
Τελικά στις 26 Απριλίου 2002 το Τριμελές Πλημμελειοδικείο Αθηνών κλήθηκε να κρίνει την υπόθεση της Φωκίωνος Νέγρη. Σύμφωνα με τη δικαστική απόφαση, η οποία είναι σε γνώση της «Κ», ένα από τα θύματα αλλά και δύο μάρτυρες, μεταξύ των οποίων και ο Μανώλης Γλέζος, κατήγγειλαν απόπειρα εκφοβισμού εναντίον τους έπειτα από αναβολή προηγούμενης συνεδρίασης. «Στο σπίτι μου έγραψαν ότι είμαι στη λίστα. Υπήρχε και το σήμα της Χρυσής Αυγής», ανέφερε ένας από τους παθόντες.
«Μου έβαλαν στο σπίτι αγκυλωτό σταυρό», είπε ένας ακόμη. Ο Γλέζος κατέθεσε ότι στη δική του οικία έγραψαν «Πρόσεχε». Τόνισε ότι αυτή η κίνηση ήταν απαράδεκτη, θυμίζοντας πως ήταν αγωνιστής κατά του ναζισμού.
Στην απόφαση του δικαστηρίου έγινε δεκτό ότι αρκετοί από τους επιτιθέμενους έφεραν στα ρούχα τους το σήμα της Χρυσής Αυγής, ενώ τέσσερις από τους έξι κατηγορούμενους παραδέχτηκαν ότι κατά τον κρίσιμο χρόνο του συμβάντος είχαν σχέση με το νεοναζιστικό μόρφωμα.
Χτυπούσαν ένα από τα θύματα με καρέκλες όσο ήταν πεσμένο κάτω, ενώ προτού αποχωρήσει ο τελευταίος από τους χρυσαυγίτες έσκισε και τα φυλλάδια που είχαν μαζί τους τα μέλη της «Σοσιαλιστικής Επανάστασης».
Στις μαρτυρίες που ακούστηκαν κατά τη δίκη ξεδιπλώθηκε το μένος των επιτιθέμενων. Ενα από τα θύματα είπε πώς τον χτυπούσαν με τις καρέκλες των Goody’s στην πλατεία Φωκίωνος Νέγρη όσο ήταν πεσμένος κάτω, ενώ προτού αποχωρήσει ο τελευταίος από τους χρυσαυγίτες έσκισε και τα φυλλάδια που είχαν μαζί τους τα μέλη της «Σοσιαλιστικής Επανάστασης». Κατά την απολογία του ένας εκ των κατηγορουμένων υποστήριξε ότι «η Χρυσή Αυγή δεν είναι οργάνωση ή συμμορία, είναι πολιτικό κόμμα» και επικαλέστηκε τις ψήφους των πολιτών που την υποστήριξαν.
Το 1994, στην πρώτη της συμμετοχή σε ευρωκλογές η Χρυσή Αυγή είχε συγκεντρώσει ποσοστό μόλις 0,1%. Το ίδιο επιχείρημα (της «νομιμοποίησης» των δράσεών τους από τους ψηφοφόρους) επανέλαβαν πολλά χρόνια μετά και τα πρωτοκλασάτα στελέχη του μορφώματος για να αποφύγουν τις διώξεις.
Το 2003 δευτεροβάθμιο δικαστήριο έκρινε δύο κατηγορουμένους για την υπόθεση της Φωκίωνος Νέγρη ενόχους για πρόκληση σωματικών βλαβών και τους επέβαλε ποινές φυλάκισης έξι και οκτώ μηνών.
Το υπόμνημα
Σε υπόμνημα που κατέθεσαν το 2014 στο Εφετείο, προτού ξεκινήσει η δίκη της Χρυσής Αυγής, δικηγόροι της πολιτικής αγωγής συμπεριέλαβαν και την επίθεση του 1996. Στις 223 σελίδες του υπομνήματος ανέφεραν δεκάδες ακόμη εγκληματικές ενέργειες, όπως οι δολοφονίες του Παύλου Φύσσα στο Κερατσίνι, του Σαχζάτ Λουκμάν στα Πετράλωνα το 2013 και του Αλίμ Αμπντούλ Μάναν κατά το ρατσιστικό πογκρόμ του 2011 στο κέντρο της Αθήνας.
Στο υλικό τους είχαν συμπεριλάβει και τα λόγια του Νίκου Μιχαλολιάκου από ομιλία του στις Θερμοπύλες τον Αύγουστο του 2012: «Εσείς είστε τα τάγματα εφόδου, όποτε θέλουν ας έρθουν να μας συνθλίψουν. Σας πληροφορώ ότι δεν περνάμε καθόλου καλά μέσα στο Κοινοβούλιο. Αισθανόμαστε άβολα, μια σιχασιά και μια αηδία. Αν θέλουν το εγκαταλείπουμε ανά πάσα στιγμή και βγαίνουμε στους δρόμους. Θα δούνε τότε τι σημαίνει Χρυσή Αυγή. (…) Τι σημαίνει οι ξιφολόγχες να ακονίζονται στα πεζοδρόμια».
*Του Γιάννη Παπαδόπουλου για την Καθημερινή
