Η επανίδρυση της Ευρώπης

Η περίπτωση της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν αντικατοπτρίζει ίσως με τον καλύτερ τρόπο την κατάσταση της «Ενωσης». Μια πολιτικός βαθιά συντηρητική, προωθούμενη πάντα από συγκεκριμένα συμφέροντα, που απέτυχε στα υπουργεία στα οποία θήτευσε στη χώρα της, βρέθηκε στο τιμόνι της Κομισιόν, επειδή έτυχε τα στρατοκρατορικά οράματά της για την Ευρώπη να ταυτίζονται σε μεγάλο βαθμό με εκείνα του Εμανουέλ Μακρόν, ο οποίος θεώρησε ότι μπορούσε να πουλήσει και εκδούλευση στο Βερολίνο. Ασχετα αν το όφελος για την κυρία Μέρκελ ήταν ότι γλύτωσε από την παρουσία της στο υπουργικό Συμβούλιο.

Βεβαίως η συντηρητική Ούρσουλα ήξερε πάντα από επικοινωνία. Στρατιές συμβούλων από διάφορες εταιρίες φρόντιζαν για την εικόνα της και αυτή την εικόνα μιας δυναμικής «Ευρωπαίας» προσπάθησε να πουλήσει με την έναρξη της θητείας της. Δε μπορούσε τότε να φανταστεί τι θα συναντούσε λίγους μήνες αργότερα.

Το «Βατερλό της Ευρώπης», όπως καταγράφεται τώρα με την υπόθεση των εμβολίων δεν είναι βεβαίως υπόθεση ενός προσώπου. Αλλά σε κάθε περίπτωση η Πρόεδρος της Κομισιόν, αποφάσισε να πάρει μεγάλο μέρος των διαπραγματεύσεων επάνω της, προσπάθησε να παρουσιάσει τις συμφωνίες με τις φαρμακευτικές ως μια δική της μεγάλη επιτυχία και εντέλει ήταν αυτή που καμάρωνε στο twitter με μεγαλοστομίες του τύπου «μια καλή ημέρα για την Ευρώπη», όταν υπέγραφε εμπιστευτικά συμβόλαια με εταιρίες που αποδείχτηκε ότι κατείχαν το άθλημα πολύ καλύτερα από την ίδια.

Οι φραστικοί της λεονταρισμοί τώρα προς τις εταιρίες δεν μπορούν να κρύψουν την αποτυχία της «Ευρώπης» να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων και να λειτουργήσει με μοναδικό κίνητρο την υγεία των εκατοντάδων εκατομμυρίων πολιτών της.

Αλλά βεβαίως δεν είναι η πρώτη κρίση, όπου η ΕΕ αποδεικνύει την αδυναμία της να χειριστεί. Οταν ο μηχανισμός της αποτελείται από κάποιους συνταξιούχους υπουργούς και φιλόδοξους καρριερίστες της βρυξελλιώτικης γραφειοκρατίας, που τα βράδια δοκιμάζουν ακριβά κρασιά παρέα με γενναιόδωρους λομπίστες είναι λογικό να μην μπορεί να ανταποκριθεί σε έκτακτες και απρόβλεπτες απαιτήσεις. Οι μύλοι των Βρυξελλών έχουν μάθει να αλέθουν αργά, μέσα από υπερβολικά περίπλοκες διαδικασίες, που υποτίθεται ότι διασφαλίζουν το «αδιάβλητο», άσχετα αν τελικά οι κερδισμένοι είναι συνήθως πάντα οι ίδιοι: Μεγάλες εταιρίες ή λόμπυ που έχουν μάθει να αξιοποιούν τις προδιαγραφές, να συμπληρώνουν χιλιοσέλιδους φακέλους, να ικανοποιούν «αυστηρές» προδιαγραφές. Τα τελευταία χρόνια μάλιστα με τη συγκέντρωση όλο και περισσότερων εξουσιών στα «κεντρικά» έχει γίνει ακόμα πιο δύσκολο για κάποια μικρή και ανεξάρτητη επιχείρηση να μπει σε κάποιο μεγάλο κόλπο. Οποιος επιχείρησε ποτέ να μπει σε «διαγωνισμό» της ΕΕ ξέρει τι εννοώ.

Το «Βατερλό της Ευρώπης» δεν είναι απλά υπόθεση ατυχών συμπτώσεων και λάθος χειρισμών. Εχει να κάνει με τη φύση της και τη δομή της. Γι αυτό και στη θέση της κυρίας Ούρσουλας δεν θα μπορούσε να είναι κάποιος άλλος ή άλλη. Ή μάλλον θα μπορούσε να είναι μόνο κάποιος της ίδιας κατηγορίας με αυτήν.

Η «επανίδρυση της Ευρώπης», για την οποία πολύ συχνά έχει γίνει λόγος τα τελευταία τριάντα χρόνια δε μπορεί να ξεκινήσει αλλιώς παρά με το ξήλωμα μηχανισμών. Σήμερα ωστόσο μοιάζει αδιανόητο να βρεθεί ένας τρόπος, έτσι ώστε να μην είναι πάντα οι συνήθεις ύποπτοι που παίρνουν τις δουλειές, να μην κυριαρχεί μια κλειστή κάστα δευτεροκλασσάτων πολιτικών και τεχνοκρατών, που αποφασίζουν για τα πάντα. Αυτή η «Ευρώπη» που καταφέρνει να αυτοσυντηρείται και να αυτοεπιβεβαιώνεται με επιχειρήματα της μεταπολεμικής περίοδου έχει ολοκληρωτικά τελειώσει. Αποδεικνύεται όλο και πιο συχνά, όλο και πιο ξεκάθαρα άχρηστη για τους πολίτες. Αλλά και εξαιρετικά δαπανηρή.