Οι πόλεις πολεμούν για το πράσινο μέλλον τους

Με το ξέσπασμα της πανδημίας η παγκόσμια κινητοποίηση ήταν πραγματικά εντυπωσιακή και απόλυτα δικαιολογημένη. Η οικονομία απέναντι στην απειλή του κορωνοϊού ήρθε σε δεύτερη μοίρα και η συμπεριφορά των πολιτών για την τήρηση των μέτρων ήταν όντως υποδειγματική. Υπάρχουν όμως και άλλες απειλές, και πιθανόν σοβαρότερες, που έχουν προκαλέσει πολύ περισσότερους νεκρούς από τον κορωνοϊό, αλλά κανείς δεν ασχολείται μαζί τους.

Η ατμοσφαιρική ρύπανση για παράδειγμα προκαλεί 8,5 εκατομμύρια θανάτους ετησίως, ενώ ο κορωνοϊός λιγότερα από δύο εκατομμύρια επειδή ακριβώς πήραμε μέτρα. Δυστυχώς όμως την ατμοσφαιρική ρύπανση δεν μπορούμε να την αντιμετωπίσουμε με εμβόλια, αλλά μόνο αν αποφασίσουμε να αλλάξουμε. Και πρωτίστως να αλλάξουμε τις πόλεις μας. Εκεί που ζουν και δραστηριοποιούνται οι περισσότεροι άνθρωποι και υπάρχουν οι μεγαλύτερες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Άλλωστε η καραντίνα του προηγούμενου έτους μας το έδειξε. Η εξαφάνιση των αυτοκινήτων από τους δρόμους και η μείωση των δραστηριοτήτων είχαν ως αποτέλεσμα, την μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Τον καθαρότερο αέρα στις πόλεις. Λιγότερο θόρυβο και περισσότερη ηρεμία. Τη χρονιά αυτή πήραμε μια γεύση για το πως θα είναι οι πόλεις μας αν αποφασίσουμε να αλλάξουμε. Η πανδημία κέρδισε τη μάχη για μας για καθαρότερο αέρα και για καλύτερο μέλλον. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα περισσότερες πόλεις στο κόσμο να πάρουν τη γενναία απόφαση και να επιβάλουν μερική ή πλήρη απαγόρευση των ορυκτών καυσίμων. Αυτό τουλάχιστον δείχνει η έκθεση που έδωσε στη δημοσιότητα το REN21, για τον αριθμό των πόλεων που αποφάσισαν να κάνουν στροφή από τα ορυκτά καύσιμα στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας.

Το REN21 είναι η μόνη παγκόσμια κοινότητα που υποστηρίζει τη μετάβαση των πόλεων από τα ορυκτά καύσιμα στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας. Απαρτίζεται από επιστήμονες, κυβερνήσεις, δήμους, από την κοινωνία των πολιτών και τη βιομηχανία. Η έκθεση που υλοποίησαν για δεύτερη χρονιά είναι μια καταγραφή της παγκόσμιας τάσης για τη μετάβαση των πόλεων στις ΑΠΕ.

«Το 2020 πέντε φορές περισσότερες ήταν οι πόλεις που επέβαλαν απαγορεύσεις στη χρήση ορυκτών καυσίμων σε τομείς όπως η θέρμανση και οι μεταφορές σε σχέση με το 2019» αναφέρει η έκθεση που για τη συγγραφή της δούλεψαν περισσότεροι από 330 εμπειρογνώμονες και έχει επικυρωθεί από μια Συμβουλευτική Επιτροπή 20 οργανισμών, συμπεριλαμβανόμενων και των δικτύων των πόλεων. Το REN21 έχει ως στόχο η έκθεση να αποτελέσει ένα χρήσιμο εργαλείο στα χέρια των υπεύθυνων λήψης αποφάσεων ώστε να καθορίσουν τις πολιτικές που χρειάζονται για τη μετάβαση σε καθαρή ενέργεια. Παράλληλα δημιουργεί και ένα δίκτυο συνεργασίας μεταξύ των πόλεων για ανταλλαγή ιδεών και καλών πρακτικών.

«Πάνω από το μισό του παγκόσμιου πληθυσμού ζει σε πόλεις, οι οποίες αντιπροσωπεύουν τα τρία τέταρτα της παγκόσμιας τελικής κατανάλωσης ενέργειας» θα πει η εκτελεστική διευθύντρια του REN21, Rana Adib, κατά την παρουσίαση της έκθεσης στην παγκόσμια διαδικτυακή συνέντευξη τύπου, που έγινε κατά τη διάρκεια της Ευρωπαϊκής Εβδομάδας Ενεργειακής Μετάβασης του Βερολίνου. «Από τις πόλεις θα εξαρτηθεί αν θα κερδηθεί ή θα χαθεί η μάχη για το κλίμα» είχε πει ο Γ.Γ του ΟΗΕ, Antonio Guterres, και η έκθεση του REN21 συνεισφέρει ακριβώς σε αυτό. Να κερδίσουν οι πόλεις τη μάχη κατά της κλιματικής αλλαγής. Σφυγμομετρεί τον τρόπο με τον οποίο οι πόλεις παγκοσμίως απομακρύνονται από τα ορυκτά καύσιμα και στη θέση τους χτίζουν ανθεκτικά ενεργειακά συστήματα με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

«Περισσότερες από 800 πόλεις σε 72 χώρες έχουν θέσει φιλόδοξους στόχους για ενέργεια προερχόμενη από ανανεώσιμες πηγές, με κάποιες μάλιστα να έχουν θέσει πολύ πιο φιλόδοξους στόχους από την υπάρχουσα ενεργειακή πολιτική που έχουν σε εθνικό επίπεδο» θα πει η Marjeta Jager, από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Σύμφωνα με την έκθεση αφού οι πόλεις αντιπροσωπεύουν τα τρία τέταρτα της παγκόσμιας κατανάλωσης ενέργειας δεν μπορεί οι κάτοικοι να είναι μόνο καταναλωτές αλλά πρέπει να γίνουν και παραγωγοί ενέργειας. Της ενέργειας που οι ίδιοι καταναλώνουν. Συνεπώς οι δήμοι για να πετύχουν τους στόχους τους πρέπει να μετατρέψουν τα δημόσια κτίρια σε ενεργειακά αυτόνομα κτίρια, εξοπλισμένα με ΑΠΕ. Παράλληλα πρέπει να αλλαχτούν οι στόλοι των αυτοκινήτων και να ενισχυθούν οι δημοσιες συγκοινωνίες με οχήματα που κινούνται με καθαρή ενέργεια. Πρέπει να ενθαρρύνουν τους πολίτες να υιοθετήσουν τις ΑΠΕ και να δραστηριοποιηθούν στην ενεργειακή μετάβαση αναλαμβάνοντας ρόλο ως παραγωγοί ενέργειας μέσα από τη δημιουργία ενεργειακών κοινοτήτων.

«Κάθε πόλη είναι ένα εργαστήριο για την ενεργειακή μετάβαση. Οι πόλεις δείχνουν ότι δεν υπάρχουν θαυματουργές συνταγές για να επιτευχθεί η κλιματική ουδετερότητα» δηλώνει ο Alix Bolle, υπεύθυνος της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την ενεργειακή πολιτική των πόλεων.

Ωστόσο ο δρόμος για την ενεργειακή μετάβαση των πόλεων δεν είναι στρωμένος με ροδοπέταλα. Τα ισχυρά συμφέροντα των ορυκτών καυσίμων εμποδίζουν τα σχέδια για την απαλλαγή των πόλεων από τον άνθρακα. «Είναι λυπηρό το γεγονός ότι οπουδήποτε στις πόλεις του κόσμου επιχειρείται να καταργηθούν σταδιακά τα ορυκτά καύσιμα, η βιομηχανία αντιστέκεται δίνοντας χρήματα ή φέρνοντας τις τοπικές αρχές στο δικαστήριο ή όπως έγινε πρόσφατα στις ΗΠΑ που έπεισαν πολιτικούς να καταστήσουν νομικά αδύνατο για τις πόλεις να λαμβάνουν τέτοιες αποφάσεις» λέει η κ. Adib.

«Στην Ευρώπη η στρατηγική ανάκαμψης για την μετά τον covid εποχή ονομάζεται ‘Next Generaration EU’ και θα υποστηρίξει την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία για το μετασχηματισμό της αναπτυξιακής πολιτικής με σκοπό η Ευρώπη να γίνει η πρώτη κλιματικά ουδέτερη ήπειρος στο κόσμο μέχρι το 2050» θα πει η κ. Marjeta Jager.

Ωστόσο παρά τα πολύ αισιόδοξα παραδείγματα που αποτυπώνονται στην έκθεση, υπάρχει και η σκοτεινή πλευρά αφού τα τελευταία χρόνια λόγω της ραγδαία αύξησης του παγκόσμιου πληθυσμού και των μετακινήσεων των ανθρώπων για να ξεφύγουν από τους πολέμους, τη φτώχεια  και εσχάτως τη κλιματική αλλαγή, περισσότεροι από 176 εκατομμύρια συνάνθρωποι μας παγκοσμίως, στερούνται ηλεκτρικής ενέργειας. Οι δημοτικές αρχές μπορούν και οφείλουν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην εξάλειψη της ενεργειακής ένδειας. Άλλωστε η πρόσβαση σε καθαρή ενέργεια από όλους είναι βασικό συστατικό της αειφόρου ανάπτυξης και της φιλοσοφίας των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας.