Πώς να αισθανθείς περήφανος για κάτι που είσαι κατά τύχη;

Δεν ξέρω τι πάει να πει “εθνική υπερηφάνεια”. Φταίει που πάντα με ένοιαζε περισσότερο το πώς θα γινόμουν άνθρωπος και δε θα ήταν ανάγκη να είμαι περήφανη ούτε καν γι’ αυτό. Φταίει που με ενδιέφερε περισσότερο ο διπλανός μου από την καταγωγή μου ή τη δική του. Φταίει που στα μάτια μου όλες οι επαναστάσεις απελευθέρωσης είχαν κι έχουν να κάνουν με το ανθρώπινο δικαίωμα στην ελευθερία κι όχι με εθνικότητες. Όπως δεν έχει να κάνει με εθνικότητες ούτε η καταπάτηση αυτού του δικαιώματος η οποία βασίζεται μόνο στην αίσθηση παντοδυναμίας του πρακτικά ισχυρότερου όποιος κι αν είναι αυτός.

Φταίει που θεωρώ πραγματική γενναιότητα το να παλεύεις εσύ ο/η ίδιος/α για ελευθερία ισότητα και δικαιοσύνη πάρα το να κορδώνεσαι επειδή οι “πρόγονοί” σου υπήρξαν πολεμιστές ή/και επαναστάτες. Φταίει που με νοιάζει περισσότερο το τι κάνω εγώ στο σήμερα για να μπορώ να αισθάνομαι ότι προσφέρω, ότι αντιδρώ, ότι δεν υποτάσσομαι σε εξουσίες και συμφέροντα εγχώρια ή εισαγόμενα που αλλάζουν μορφές σύμφωνα με τις εποχές, παρά το πώς θα κομπάσω για κατορθώματα περασμένων γενεών. Εντάξει, μπορώ να θαυμάζω τη δύναμη και το κουράγιο άλλων ανθρώπων. Μπορώ να τους καμαρώνω για τις πράξεις τους. Όμως όχι να τις οικειοποιούμαι καμαρώνοντας εγώ για μένα σαν να συνέβαλα σε αυτές κάποτε όσο ταυτόχρονα επαναπαύομαι σήμερα.

Φταίει, επίσης, που με νοιάζει περισσότερο να δω επιτέλους τους ανθρώπους να μονοιάζουμε αντί να διχαζόμαστε για τυχαιότητες όπως φυλές, έθνη, σημαίες, χρώματα, γλώσσες. Κι αν ήταν να τα βάλουμε πλέον μονοιασμένοι με κάποιον ας τα βάζαμε επιτέλους με τους εξουσιαστές μας κι όχι με τους απλώς διαφορετικούς από εμάς.

Δεν ξέρω τι θα πει εθνική, λοιπόν, αλλά βάσει δεδομένων ούτε καν υπερηφάνεια. Τυχαία γεννήθηκα εδώ κι αυτό που με νοιάζει είναι η “τυχαία” ύπαρξή μου να μπορέσει να στηρίξει κι άλλες “τυχαίες” υπάρξεις γύρω μου, να αγαπήσει και να αγαπηθεί, γιατί μόνο έτσι η τυχαιότητα μπορεί να αποκτήσει κάποιο νόημα.

Όσο για την υπερηφάνεια, μπορείς ίσως να τη νιώθεις κάθε φορά που πετυχαίνεις κάποιο όνειρό σου, έτσι, επειδή άνθρωποι είμαστε κι είναι κι αυτό το συναίσθημα κομμάτι μας. Υπερήφανος, όμως, άνθρωπε, δε χρειάζεται να νιώθεις επειδή γεννήθηκες εδώ ή άλλου, ούτε επειδή κάποιοι άλλοι πριν από εσένα έκαναν όσα σήμερα εσύ δεν τολμάς. Από την άλλη υπερήφανος δε χρειάζεται να νιώθεις ούτε όταν απλώς παραμένεις άνθρωπος που λέγαμε. Μην κοιτάς που κατάντησε σπανιότητα, στοιχειώδης προσπάθεια είναι.

Όπως και να ‘χει καλό είναι να θυμόμαστε πως η ίδια η ελευθερία είναι μεγαλειώδες πανανθρώπινο αγαθό που δεν μπορούμε να μειώσουμε περιορίζοντάς το στα στενά όρια του εθνικού χαρακτήρα. Δε χωράει. Όσο κι αν επιμένουμε, δε χωράει. Κι όταν τελικά “μπογιατίζουμε” κάτι τόσο μεγαλειώδες με χρώματα εθνών δεν καταφέρνουμε παρά να το μετατρέπουμε σε αιτία διχασμού είτε τοποθετώντας τους εαυτούς μας στη θέση του εκμεταλλευτή είτε υποτασσόμαστε στη θέση του εκμεταλλευόμενου.

Γι’ αυτό ακόμη και σήμερα, 200 χρόνια μετά, ουσιαστικά ελεύθεροι στ’ αλήθεια ως άνθρωποι δεν είμαστε ούτε υπήρξαμε ποτέ. Όσοι/ες πολέμησαν οι ίδιοι/ες για ένα καλύτερο αύριο όχι μόνο για τις δικές τους υποστάσεις αλλά για τους ανθρώπους εν γένει, ναι, θα μπορούσαν ίσως, να νιώθουν μια κάποια υπερηφάνεια κι εκείνοι/ες με τη σειρά τους. Θα είχε νόημα. Συνήθως όμως δεν είναι οι ήρωες που νιώθουν υπερήφανοι για τους εαυτούς τους αλλά όλοι οι παρατρεχάμενοι μέσα από αυτούς οι οποίοι μάλιστα ψάχνουν τρόπους να ταυτιστούν μαζί τους.

Εκείνο που θα έπρεπε να νιώθουμε εμείς, λοιπόν, είναι κυρίως προβληματισμό για την εξέλιξή μας. Για το παρόν και το μέλλον μας. Για τους δικούς μας αγώνες και την ουσία τους που έχει χαθεί μέσα σε έννοιες ανούσιες.

Ας μην ξεχνάμε, τέλος, ότι όπως είχε πει κι η Κατερίνα (Γώγου):

(…)

Οι τράπεζες γεννάνε τους «ληστές».

Οι φυλακές τους «τρομοκράτες»

Η μοναξιά τους «απροσάρμοστους».

Το προϊόν την «ανάγκη»

Τα σύνορα τους στρατούς

Όλα η ιδιοχτησία.

(και) Βία γεννάει η Βία.

(…)