Για τις επιχειρήσεις ήταν ευλογία, για κάποιους εφήβους ευκαιρία, για τους ειδικούς η μετατροπή της διαφήμισης σε «συλλογική απόλαυση». Η «ερασιτεχνική διαφήμιση» στα κοινωνικά δίκτυα κάνει πλέον τζίρους δισεκατομμυρίων
Tου Κώστα Αργυρού
Tώρα που οι εξετάσεις τελείωσαν και τα παιδιά ετοιμάζουν τα μηχανογραφικά τους ας μιλήσουμε λοιπόν για το «επάγγελμα», που ονειρεύονται εκατομμύρια έφηβοι σε ολόκληρο τον κόσμο, αλλά δεν υπάρχει «σχολή» για να μπορέσεις να το δηλώσεις: Influencer.
Oπως είχε γράψει ένας ειδικός πρόκειται για «ανθρώπινες διαφημιστικές πινακίδες» που ζουν στα κοινωνικά δίκτυα και προωθούν διάφορα προϊόντα όπως ρούχα, καλλυντικά, φαγητά, gadgets, αλλά όχι μόνο. Οσοι το κάνουν καλά μπορούν πράγματι να ζήσουν από αυτό και μάλιστα άνετα. Υπάρχουν πράγματι έφηβοι που έχουν εκατομμύρια «ακολούθους» στο youtube, instagram ή στο facebook αν και το τελευταίο χάνει όλο και περισσότερο πελατεία στις νεαρές ηλικίες. Κάποιοι από αυτούς μπορεί και να πληρωθούν με μερικές χιλιάδες ευρώ για ένα απλό ποστάρισμα στο instagram ή για ένα μικρό βίντεο, όπου με ενθουσιασμό, αλλά και χιούμορ εξηγούν τα πλεονεκτήματα μιας νέας κρέμας προσώπου ενάντια στα σπυράκια ή μας περιγράφουν ποιά είναι τα καλύτερα υλικά για να φτιάξουν… κουλουράκια. Ο τζίρος του χώρου φτάνει πια τα δεκαψήφια νούμερα και υπάρχουν εταιρίες συμβούλων που «ψαρεύουν» τέτοιους σύγχρονους «ερασιτέχνες διαφημιστές» για μεγάλες επιχειρήσεις.
Μια νέα γενιά καταναλωτών
Ορισμένοι απλά λαμβάνουν δωρεάν προϊόντα, τα οποία πρέπει να διαφημίσουν online, συχνά με ένα πάθος που θα έκανε κάποιον αδαή να πιστέψει ότι εδώ πρόκειται για ζήτημα ζωής ή θανάτου. Το σημαντικότερο στην προκειμένη περίπτωση είναι ότι αυτή η συγκεκριμένη μέθοδος διαφήμισης είναι απολύτως αποδεκτή αν όχι και επιθυμητή από τους «ακολούθους», που περιμένουν σταδιακά να ακούσουν συμβουλές και οδηγίες από τους Influencers, που ακολουθούν. Ήταν εντυπωσιακός ο τρόπος που το δήλωναν αυτό όλοι οι έφηβοι και έφηβες σε ένα ντοκυμαντέρ του καναλιού ARTE με τίτλο: «Η ζωή μου ως διαφημιστική επιφάνεια – Το Youtube και η Generation Z». Εκεί σχεδόν ομόθυμα τα παιδιά δήλωναν ότι απολαμβάνουν τα «tips» της Τάνυα Μπέικς, μιας από τις πιο διάσημες youtubers της Βρετανίας.
Όπως το περιέγραφε ο ειδικός σε θέματα μάρκετινγκ Ρέυ Μπάτλερ εδώ έχουμε πλέον τη μετάβαση σε μια εντελώς καινούρια διαδικασία, όπου οι επιχειρήσεις, οι Influencers και οι followers απολαμβάνουν συλλογικά τη διαφήμιση. Τις κοινωνικές επιπτώσεις αυτού του φαινομένου για γενιές που μεγαλώνουν με τα smartphones ως προέκταση των άνω άκρων τους, θα πρέπει βεβαίως να περιμένουμε μερικές δεκαετίες ακόμα για να τις καταγράψουμε με ασφάλεια.
Δεν είναι λοιπόν παράδοξο να δηλώνουν μια σειρά από νεαρούς χρήστες του διαδικτύου ότι το όνειρό τους θα ήταν να γίνουν Influencers. Ποιό κορίτσι δεν θα ήθελε να είναι σαν την 22χρονη Κάρο Ντάουρ, που έχει πάνω από ένα εκατομμύριο ακολούθους και δεν υπάρχει παιδί στη Γερμανία που να αγνοεί την ύπαρξή της; Η τάση αυτή δημιουργίας ενός νέου «συμβόλου-προτύπου» παρατηρείται λίγο γενικώς πιο έντονη στα κορίτσια, εξού και η μεγάλη επιτυχία της νέας αυτής τάσης στο instagram, το οποίο θεωρείται περισσότερο «θηλυκό μέσο» και έχει συνδεθεί με μια σειρά άλλες εφαρμογές που φροντίζουν να ρετουσάρουν ποικιλοτρόπως τις διάφορες selfies. Μπροστά τους το photoshop μοιάζει με αντίκα, που κατά λάθος βρέθηκε σε πίστα της Φόρμουλα 1.
Αλλά φυσικά το όνειρο έχει και πολλά ψεγάδια. Γιατί πίσω από την επιφάνεια της αναγνώρισης, της δημοφιλίας και της πιθανής οικονομικής ανταμοιβής ουσιαστικά πρόκειται για ένα πολύ σκληρό και αγχωτικό επάγγελμα. Κατ’ αρχάς χρειάζεται να κοπιάσεις πολύ για να προκαλέσεις το ενδιαφέρον των εταιριών. Πρέπει να ανακαλύψεις πώς θα εκμεταλλευτείς τους αλγορίθμους των κοινωνικών δικτύων για να τραβήξεις την προσοχή. Ποιές ώρες είναι καλύτερα να ποστάρω; Ποιά #hashtags θα με κάνουν τρέντυ; Πόσο μεγάλο κομμάτι της ιδιωτικότητάς μου πρέπει να αποχωριστώ; Αλλά ακόμα και αν φτάσεις ως εκεί θα πρέπει να υπολογίζεις με μια fulltime απασχόληση που απαιτεί συνεχή εγρήγορση, φαντασία και θυσίες.
Το 2015 η Αυστραλέζα «σταρ του instagram» Εσσένα Ο΄Νηλ ανακοίνωσε σε ένα φορτισμένο βίντεο διάρκειας 22 λεπτών την «αποχώρησή» της. Παραδεχόταν ότι έβγαλε πολλά χρήματα που δεν θα μπορούσε να ονειρευτεί μια 18χρονη, αλλά εξηγούσε και τις συνθήκες κάτω από τις οποίες έγινε αυτό, την πίεση, το άγχος, την αγωνία που τελικά την έκαναν να μην αντέχει άλλο. Παραδεχόταν ότι πολλές φορές χρειαζόταν να τραβήξει 100 φορές την ίδια φωτογραφία μέχρι να την «πετύχει», ότι από κάποια στιγμή χρησιμοποιούσε επαγγελματία φωτογράφο που επεξεργαζόταν και διόρθωνε τις «ατέλειες» της. Αλλά κυρίως έκανε λόγο για την αγωνιώδη προσμονή των likes και των θετικών σχολίων που είχε ξεπεράσει τα επίπεδα μιας αθώας εξάρτησης.
Φυσικά μεταξύ των Influencers δεν λείπει και ο ανταγωνισμός που μπορεί να οδηγήσει σε καθοδηγούμενες μαζικές επιθέσεις με αρνητικά σχόλια ή ακόμα και ύβρεις. Ο φόβος ενός shitstorm αυξάνει κατακόρυφα το άγχος και για πολλά παιδιά στην εφηβεία δεν είναι εύκολα αντιμετωπίσιμος. Τα γελάκια και οι χαριτωμενιές δεν αρκούν πάντα για να ξεπεραστεί ο πανικός, που μπορεί να προκαλέσει η έλλειψη likes ή ακόμα χειρότερα μια επίθεση μίσους.
Για τα κορίτσια και αγόρια που ονειρεύονται να κατακτήσουν τον αχανή κόσμο των κοινωνικών δικτύων αυτά είναι βεβαίως ψιλά γράμματα. Ειδικά αν αισθάνονται ότι απέτυχαν στα άλλα, τα «παραδοσιακά γράμματα».
