Η πανδημία της Covid-19 έχει επηρεάσει κατά πολύ τις ζωές των αιτούντων για άσυλο.
Γράφει η Βάσια Ντούνη
Κατά τα ¾ του 2020 (σύμφωνα με τα στατιστικά της Eurostat) οι αιτήσεις των αιτούντων για άσυλο βρέθηκαν στις 310.000, ενώ την ίδια περίοδο του 2019, οι αιτήσεις είχαν φτάσει έως και τις 467.000. Αυτό προκύπτει από το κλείσιμο των κέντρων παροχής υπηρεσιών ασύλου στα πλαίσια των μέτρων μείωσης της εξάπλωσης του κορονοϊού.
Πριν από 14 μήνες ακριβώς τον Οκτώβριο του 2019, πάνω από το 60% των αιτούντων για άσυλο απεστάλησαν στην Γερμανία, την Ισπανία και την Γαλλία.
Η Ισπανία συνάντησε την ανοδική τάση του 4% εξαιτίας της κρίσης της Βενεζουέλας, της βιαιότητας στην Κολομβία αλλά και των τραμπικών πολιτικών που επηρέασαν και περιόρισαν την επιτυχία μεταξύ αμερικανο-μεξικανικών συνόρων.
Η Γερμανία χωρίς το καμπανάκι της πανδημίας να χτυπά, είχε θέσει ως στόχο τη μείωση του μέσου όρου αναμονής των αιτούντων για άσυλο κατά τρεις μήνες. Στο μεσοδιάστημα του 2018-2019, η Γερμανία κατάφερε και μείωσε την αναμονή από τους 7,5 μήνες στους 6,1, πράγμα που δεν ισχύει τώρα καθώς εξαιτίας της πανδημίας και το πάγωμα των υπηρεσιών οι αιτούντες λησμονήθηκαν περισσότερο από πριν.
Στη Γαλλία ο χρόνος διεκπεραίωσης έχει αυξηθεί εξίσου καθώς κατά την διάρκεια του πρώτου lockdown, οι υπηρεσίες παρέμειναν κλειστές για οκτώ εβδομάδες περιλαμβάνοντας το OFPRA (Office for Protection of Refugees) και το CNDA που είναι το Εθνικό Δικαστήριο Ασύλου της Γαλλίας.
Το πρόβλημα με το άσυλο είναι πως απαιτείται η φυσική παρουσία των αιτούντων καθώς υποβάλλονται σε διαδικασίες συνεντεύξεων. Ωστόσο, επειδή όποιος θέλει βρίσκει τρόπους, το καλοκαίρι που μας πέρασε, όπου κάθε χώρα εστίασε στις προτεραιότητές της ούτως ώστε να εφοδιαστεί κατάλληλα σε περίπτωση 2ου lockdown, η Γαλλία ενίσχυσε τις εξ αποστάσεως ακροάσεις σε μερικές περιοχές ενώ στοχεύουν από το 2021 να ενισχύσουν τις βιντεοσκοπημένες συνεντεύξεις.
Το εμβόλιο και οι αιτούντες άσυλο
Η άδεια κυκλοφορίας των εμβολίων της Pfizer και BioNTech από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, έδωσαν την ελπίδα για το τέλος της πανδημίας στην Ευρώπη. Όμως με την υποβόσκουσα εχθρότητα κατά τον αιτούντων για άσυλο να αναπτύσσεται σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες αλλά και την αποθαρρυντική πρόκληση της ανάκαμψης της μετά-πανδημικής οικονομίας να αιωρείται στον ορίζοντα, η υποστήριξη του συστήματος ασύλου δεν φαίνεται να βρίσκεται ανάμεσα στις βασικές προτεραιότητες για το άμεσο μέλλον.
Ακόμη, η διανομή των εμβολίων στους αιτούντες άσυλο αποτελεί ένα αμφιλεγόμενο πολιτικό ζήτημα. Τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν έχουν ακόμη αποκαλύψει εάν εμπίπτουν στην λίστα προτεραιότητας εμβολιασμού οι ευπαθείς ομάδες των αιτούντων άσυλο που διαμένουν στα κέντρα υποδοχής. Οι πολίτες κάθε χώρας υποστηρίζουν πως οι πρόσφυγες έως τώρα έχουν λάβει όλα όσα μπορεί να τους εξασφαλίσει το κράτος, αναφερόμενοι προφανώς στα ουσιώδη αγαθά της στέγης και της τροφής.
Ο αισθητός ανταγωνισμός της κοινής γνώμης για την προτεραιότητα των εμβολιασμών, δεν αφορά την Γερμανία η οποία δήλωσε πως επρόκειτο να τοποθετήσει στην λίστα προτεραιότητας εμβολιασμού τους αιτούντες άσυλο. Όλοι όσοι διαμένουν στις δομές φιλοξενίας θα εμβολιαστούν μαζί με τους Γερμανούς πολίτες άνω των 70, τους γιατρούς και τους εργαζομένους στην υγεία, τις εγκύους και άλλους. Η πρώτη σε προτεραιότητα ομάδα έχει ήδη ξεκινήσει να εμβολιάζεται στην Γερμανία από τα τέλη του Δεκέμβρη.
Προβλήματα στα Κέντρα Υποδοχής ενόψει Covid-19
Ακόμη και πριν η πανδημία επηρεάσει άμεσα την Ευρώπη, τα κέντρα υποδοχής σε Βέλγιο, Γαλλία, Ελλάδα, Ιταλία, Μάλτα και Ισπανία αντιμετώπιζαν μεγάλα προβλήματα στην συμφόρηση που είχε προκληθεί. Αγνοώντας την ανάγκη διαρθρωτικών πολιτικών, κλήθηκαν να εφαρμόσουν μέτρα τήρησης αποστάσεων αλλά και απομάκρυνση των ευπαθών ομάδων, γεγονός ανέφικτο καθώς δεν υπήρχαν άλλες επιλογές δομών από τις ήδη υπάρχουσες –και γεμάτες. Μάλιστα, πολλά κράτη επέλεξαν μια ad hoc πολιτική επίλυσης, η οποία είχε ως αποτέλεσμα την μεγαλύτερη έκθεση των ανθρώπων σε κίνδυνο. Η απουσία στοιχειώδους ασφάλειας της χώρας μας, οδήγησε στο θρήνο της πυρκαγιάς στη Μόρια.
Οι χώρες που συνάντησαν ιδιαίτερη έξαρση των κρουσμάτων στις δομές φιλοξενίας είναι η Γερμανία, η Ελλάδα και η Ιταλία.
Η Γερμανία δέχθηκε κριτική για το πάγωμα των 6 μηνών όπου οι αιτούντες άσυλο μπορούν να μετακινηθούν σε άλλες χώρες της ΕΕ. Σύμφωνα όμως με τον κανονισμό του Δουβλίνου, οι αιτούντες οφείλουν να υποβάλλουν την επιθυμία τους στην πρώτη ευρωπαϊκή χώρα που εισέρχονται και θα αποσταλούν πίσω στην πρώτη χώρα που εισήλθαν εάν δεν υποβάλλουν αίτηση/επιθυμία για κάποια άλλη ευρωπαϊκή χώρα. Οι χώρες έχουν έξι μήνες έτσι ώστε να ολοκληρώσουν την επιστροφή ή να αναλάβουν την ευθύνη της διαδικασίας του αιτήματος.
Η Γερμανία λοιπόν αυτοβούλως πάγωσε αυτήν την εξάμηνη χρονική προθεσμία, κατά το πρώτο lockdown και την αναθεώρησε το καλοκαίρι με την έξοδο από αυτό.
Όπως αναφέρει η Franziska Vilmar, εξειδικευμένη στο Δίκαιο του Ασύλου και Πολιτική Εμπειρογνώμονας της Διεθνούς Αμνηστίας της Γερμανίας, «Αυτό φυσικά, οδήγησε στην ανασφάλεια των ατόμων που περίμεναν τo άσυλό τους και οι οποίοι ισχυρίζονται ότι θα διεκπεραιώσουν την αίτησή τους στην Γερμανία αντί να επιστρέψουν σε κάποια άλλη χώρα της ΕΕ μέσα σε αυτούς τους έξι μήνες».
Αισιόδοξες Αλλαγές
Παρά τον αρνητικό αντίκτυπο που είχε η πολιτική διαχείριση της COVID-19 στις ζωές των αιτούντων άσυλο, συνέβησαν και ορισμένες αισιόδοξες αλλαγές.
Συγκεκριμένα, στο Βέλγιο, οι αιτούντες άσυλο έλαβαν ένα επίδομα ενίσχυσης αλλά και επεκτάθηκαν τα δικαιώματά τους στην αγορά εργασίας, ιδιαίτερα σε βασικούς τομείς της οικονομίας. Ακόμη, αρκετά κράτη, όπως είναι αυτά της Φινλανδίας, της Γερμανίας και της Πορτογαλίας, έλαβαν μέτρα για τη δημιουργία ασφαλούς στέγασης δίνοντας προτεραιότητα στις ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού των προσφύγων με στόχο την αποσυμφόρηση της υπάρχουσας συνθήκης στα κέντρα υποδοχής.
Όλα τα κράτη μέλη της ευρωπαϊκής ένωσης έλαβαν προληπτικά μέτρα στα γραφεία ασύλου, εφοδιάζοντάς τα με μάσκες, θερμομετρητές, αποστάσεις ασφαλείας, plexiglass κλπ έτσι ώστε να συνεχιστούν οι διαδικασίες διεκπεραίωσης ασύλου παρά την δεύτερη έξαρση του ιού.
Αξίζει να σημειωθεί, πως η Φινλανδία, η Ελλάδα και η Ολλανδία, κατάφεραν να μειώσουν τις καθυστερήσεις των αιτήσεων, στον ήδη μειωμένο αριθμό μέσω διακοπής των προσωπικών συνεντεύξεων και επιτρέποντας στο κυβερνητικό προσωπικό να εργάζεται εξ αποστάσεως. Ωστόσο, η Ελλάδα έχει επικριθεί πως προκειμένου να επιταχύνει τoν χρόνο επεξεργασίας ασύλου έχει χάσει την οποιαδήποτε εγγύηση ασφαλείας αυτού.
Πολλά άλλα ακόμη κράτη, περιλαμβάνοντας την Ιρλανδία, την Λετονία και την Νορβηγία επίσης ενθάρρυναν τα εξ αποστάσεως μέσα και τις online συνεντεύξεις.
Είναι γεγονός ότι η εξ αποστάσεως προσπάθεια διεκπεραίωσης των συνεντεύξεων για άσυλο είναι ζωτικής σημασίας τόσο για τις ζωές των προσφύγων όσο και για την διεθνή ασφάλεια των κρατών μελών.
Ωστόσο, η εφαρμογή των δικαιωμάτων δεν χωρά σε κανένα καλούπι και σε καμία τυπική πρακτική.
Παρά τις όποιες προσπάθειες από μεριάς των κρατών, δεν είναι αρκετές από την στιγμή που υπάρχουν λησμονημένες οικογένειες, αποκαρδιωτικά «ατυχήματα» σε δομές φιλοξενίας και «μη ευρωπαϊκές» συνθήκες διαβίωσης.
Πληροφορίες από: https://www.thenewhumanitarian.org/analysis/2020/01/07/EU-asylum-application-coronavirus
