Έκθεση Refugee Support Aegean: «Η πλειοψηφία των ανθρώπων που ζητούν άσυλο στη χώρα δικαιούται διεθνούς προστασίας»

Η μη κυβερνητική οργάνωση Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο (RSA) δημοσιοποίησε μια ολοκληρωμένη ανάλυση των κυριότερων εξελίξεων και τάσεων στη διαδικασία ασύλου για το έτος 2022.

Ο Μίνως Μουζουράκης, νομικός σύμβουλος στην Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο (RSA), τονίζει: «Επιβεβαιώνεται για άλλη μία χρονιά από τα επίσημα στοιχεία ότι η πλειοψηφία των ανθρώπων που ζητούν άσυλο στη χώρα δικαιούται διεθνούς προστασίας, σε αντιδιαστολή με τις δημόσιες δηλώσεις περί του αντιθέτου.Στα στοιχεία αυτά δεν πρέπει να συγχέονται οι λεγόμενες αποφάσεις απαραδέκτου, στις οποίες δεν εξετάζεται η ουσία των αιτημάτων για λόγους όπως η εφαρμογή της ασφαλούς τρίτης χώρας».

Το RSA σημειώνει ότι η πλήρης και διαφανής δημοσιοποίηση των στατιστικών ασύλου αποτελεί πάγιο και τακτικό αίτημα του κοινοβουλευτικού ελέγχου και της κοινωνίας των πολιτών από την επανασύσταση του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου μέχρι σήμερα. Τα αιτήματα για στατιστικά, στα οποία η Διοίκηση έχει ανταποκριθεί εγκαίρως και επαρκώς, συνεχίζουν να συμβάλλουν σε σημαντικές βελτιώσεις στην πληρότητα και την ποιότητα των μηνιαίων στατιστικών δελτίων του Υπουργείου, αναδεικνύουν, δε, τα αναγκαία στοιχεία που πρέπει να παρέχονται στο δημόσιο τομέα για μία κατάλληλη βάση συζήτησης για το προσφυγικό.

Ελλείψεις στα στοιχεία

Παραμένουν, ωστόσο, σημαντικές ελλείψεις στα στοιχεία που δημοσιοποιεί το Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου. Αρχικά, υπάρχει η ανάγκη ορθής αποτύπωσης των ποσοστών αναγνώρισης στη διαδικασία ασύλου και δη αποφυγή της σύγχυσης των κατ’ ουσίαν απορρίψεων λόγω μη υπαγωγής του αιτούντος στο πεδίο της διεθνούς προστασίας με τις αποφάσεις απαραδέκτου που δεν εξετάζουν τη συνδρομή των κριτηρίων διεθνούς προστασίας. Επιπλέον, τα μηνιαία δελτία του Υπουργείου δεν παρέχουν επαρκή λεπτομέρεια για τις αποφάσεις α’ και β΄βαθμού ανά χώρα καταγωγής των αιτούντων άσυλο – τα στοιχεία αυτά παρέχονται μόνο μέσω του κοινοβουλευτικού ελέγχου. Περαιτέρω, τα μηνιαία δελτία δεν παρέχουν στοιχεία για τη λειτουργία της διαδικασίας συνόρων, η οποία εξακολουθεί να εφαρμόζεται συστηματικά στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου.

Τι αφορά η ανάλυση

Η παρούσα ανάλυση, αξιοποιώντας τα στοιχεία των μηνιαίων ενημερωτικών δελτίων του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου αλλά και του κοινοβουλευτικού ελέγχου, αφορά την καταγραφή των αιτούντων άσυλο (και ιδιαίτερα την πρόσβαση στη διαδικασία, αλλά και τις μεταγενέστερες αιτήσεις), τη διαδικασία ασύλου σε α’ βαθμό στην Υπηρεσία Ασύλου (συμπεριλαμβανομένων των απαράδεκτων αιτήσεων, της χρήσης της έννοιας της ασφαλούς τρίτης χώρας, των μεταγενέστερων αιτήσεων, της χρήσης της ταχύρρυθμης διαδικασίας, αλλά και της διαδικασίας συνόρων, και τέλος, των τυπικών πράξεων), τη διαδικασία ασύλου σε β’ βαθμό στις Επιτροπές Προσφυγών (συμπεριλαμβανομένης της συζήτησης προσφυγών, των αποφάσεων ουσίας και των απαράδεκτων αιτήσεων), τον ακυρωτικό έλεγχο στα διοικητικά δικαστήρια, και τέλος, τις εκκρεμείς αιτήσεις.

Κύρια στοιχεία

Αιτήσεις ασύλου

• Με τη νέα διαδικασία καταγραφής στα ΚΥΤ της ενδοχώρας, η ΥπΥΤ πραγματοποίησε 13.230 προκαταγραφές αιτήσεων ασύλου, η Αστυνομία 11.576 και η Υπηρεσία Ασύλου μόλις 1.825.
• Η ηλεκτρονική πλατφόρμα για τα ραντεβού καταγραφής στην ενδοχώρα έχει χορηγήσει 49.337 ραντεβού στα ΚΥΤ Μαλακάσας και Διαβατών.
• Καταγράφηκαν 37.362 αιτούντες άσυλο. Παρά την αύξηση στις καταγραφές στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου (11.496), η πλειοψηφία καταγράφηκε και φέτος στην Αττική (13.329).
• Κατατέθηκαν 8.265 μεταγενέστερες αιτήσεις, σχεδόν ένα τέταρτο του συνόλου. Για 1.187 εξ αυτών, καταβλήθηκε παράβολο 100 ευρώ ανά άτομο.

Διαδικασία α΄ βαθμού στην Υπηρεσία Ασύλου

• Το ποσοστό αναγνώρισης σε α΄ βαθμό – κατ’ ουσία – ανήλθε στο 62,3%, σχεδόν αποκλειστικά με χορήγηση προσφυγικού καθεστώτος.
• Οι περισσότερες απορριπτικές α΄ βαθμού αφορούσαν πρόδηλη αβασιμότητα (8.323), κυρίως βάσει του εθνικού καταλόγου «ασφαλών χωρών καταγωγής».
• Η Υπηρεσία Ασύλου απέρριψε 3.601 αιτήσεις ως απαράδεκτες βάσει της «ασφαλούς τρίτης χώρας» και 4.144 ως απαράδεκτες μεταγενέστερες.
• Στη διαδικασία συνόρων, εκδόθηκαν 2.286 αποφάσεις και εξαιρέθηκαν μόνο επτά αιτήσεις. Το ποσοστό αναγνώρισης έφτασε το 86,6%.
• Από τις 17.249 εκκρεμείς αιτήσεις σε α΄ βαθμό, 4.134 εκκρεμούσαν για διάστημα άνω του ενός έτους, ενώ σε 8.407 υποθέσεις δεν είχε διεξαχθεί ακόμη η προσωπική συνέντευξη. Οι περισσότερες εκκρεμείς αιτήσεις αφορούν τη Συρία και το Αφγανιστάν.

Διαδικασία β΄ βαθμού στις Επιτροπές Προσφυγών

• Κατατέθηκαν 16.830 προσφυγές, μόνο 7.925 εκ των οποίων έλαβαν δωρεάν νομική συνδρομή από το Μητρώο Δικηγόρων της Υπηρεσίας Ασύλου.
• Απορρίφθηκαν χωρίς εξέταση 1.818 προσφυγές λόγω μη αυτοπρόσωπης εμφάνισης ή προσκόμισης βεβαίωσης διαμονής, και 1.096 ως εκπρόθεσμες.
• 494 προσφυγές συζητήθηκαν με προφορική ακρόαση στις Επιτροπές Προσφυγών.
• Το ποσοστό αναγνώρισης στην ουσία ανήλθε στο 11,8%. Οι Επιτροπές Προσφυγών έκαναν ευρύτερη χρήση της επικουρικής προστασίας από την Υπηρεσία Ασύλου, ιδίως για αιτήσεις που αφορούν το Αφγανιστάν.
• Οι Επιτροπές Προσφυγών απέρριψαν 2.747 αιτήσεις ως απαράδεκτες βάσει της «ασφαλούς τρίτης χώρας» και 2.089 ως απαράδεκτες μεταγενέστερες.

Ακυρωτικός έλεγχος στα διοικητικά δικαστήρια

• Το ποσοστό αποδοχής αιτήσεων ακύρωσης στα διοικητικά δικαστήρια ανήλθε στο 20%, με 57 δεκτές αιτήσεις και 230 αβάσιμες.
• Εκκρεμούν 2.050 αιτήσεις ακύρωσης στα διοικητικά δικαστήρια.

Βρείτε την ανάλυση των στοιχείων στον σύνδεσμο και εδώ τα βασικά στοιχεία σε γραφήματα.