Αυτή ήταν η απάντηση του Ερίκ Καντονά στην ερώτηση του Έρικ Μπίσοπ, στην ταινία του Κεν Λόουτς Looking for Eric (2009) για το ποιο ήταν το ομορφότερο γκολ στην καριέρα του. Και αυτόν το τίτλο διάλεξε ο Ζαν-Κλωντ Μισεά, συγγραφέας ενός συναρπαστικού βιβλίου για την κοινωνική, πολιτική και φιλοσοφική διάσταση του ποδοσφαίρου, την ανάπτυξή του, μεταξύ άλλων, από το αριστοκρατικό dribbling game του 19ου αιώνα, στο ολοκληρωτικό passing game που υιοθέτησε η λαϊκή εργατική παράδοση, μέσα από ένα ταξίδι εικόνων, νοσταλγίας και ρομαντισμού.
Του Δημήτρη Ραπίδη
Ο Μισεά καταφέρνει να ταξιδέψει τον αναγνώστη στην «κοσμική θρησκεία του προλεταριάτου» του Χομπσμπάουμ, στο «4-2-4» της υπερηχητικής Εθνικής Ουγγαρίας του Γκούσταβ Σέμπες της δεκαετίας του 1950 -που αποτέλεσε τη βάση του παιχνιδιού της Βραζιλίας του Πελέ και του Γκαρίντσα της δεκαετίας του 1960-, μέχρι τη Μπαρτσελόνα του Πεπ Γκουαρντιόλα. Σε αυτή τη μεγάλη ποδοσφαιρική περιήγηση και στη σύνδεσή της με τις ευρύτερες κοινωνικοπολιτικές και ταξικές συγκρούσεις και ανακατατάξεις κεντρικό ρόλο παίζει και ο Ουρουγουανός ευρυμαθής χρονικογράφος, λάτρης του αθλήματος, Εδουάρδο Γκαλεάνο, ο οποίος με το βιβλίο του «Το ποδόσφαιρο στη σκιά και το φως» άνοιξε σημαντικά μονοπάτια στην φιλοσοφική και ανθρώπινη διάσταση του αθλήματος και στην ανάδειξη του επιθετικού ποδοσφαίρου ως προϊόντος συλλογικής δημιουργίας και ευχαρίστησης.
Ο Μισεά μιλά για τον «νόμο Μπόσμαν» που επέτρεψε στους μεγαλύτερους ποδοσφαιρικούς συλλόγους να μετατραπούν σε επιχειρήσεις που εμπορευματοποιούν πλήρως το άθλημα και τους ποδοσφαιριστές, για το ρόλο του βρετανικού ποδοσφαίρου στην ανάπτυξη του αθλήματος και τη γόνιμη σύγκρουση με το «σκοτσέζικο παιχνίδι», τη σημασία του συλλογικού παιχνιδιού στη δημιουργικότητα απέναντι στο στεγνό, ακραία ωφελιμιστικό «τσούκου -τσούκου μπολ» και τη «νίκη με μισό μηδέν», την αντίθεση ανάμεσα στο «σοσιαλιστικό» και το «φιλελεύθερο» ποδόσφαιρο. Σε αυτή την ανάλυση ο Μισεά πλαισιώνει θεωρητικά την προπονητική τακτική αξιοποιώντας στοιχεία της φαινομενολογίας, της κοινωνιολογικής σχολής του Εμίλ Ντυρκάιμ, του θεολογικού ρεύματος του γιανσενισμού, αλλά και του φιλελευθερισμού του Άνταμ Σμιθ. Όλα αυτά τα «άλματα» και τις συνδέσεις στη αφήγηση ο Μισεά τα πετυχαίνει με τρόπο απτό και εύληπτο για τον αναγνώστη, χωρίς περισπούδαστες αναφορές. Καταφέρνει εν ολίγοις να διεγείρει το εξερευνητικό πνεύμα ενός αναγνώστη με τρόπο άμεσο και στρωτό, πέρα από τα όσα περιλαμβάνει η παρούσα έκδοση.
Η ποδοσφαιρική ιστοριογραφία που ξεδιπλώνεται στο βιβλίο μας βάζει, επίσης, σε μια κατάσταση προβληματισμού και μελαγχολίας για το δικό μας ποδόσφαιρο στην Ελλάδα, τη συστηματική υποβάθμισή του, τις (νοσηρές) ιδιαιτερότητές του. Δύσκολες συγκρίσεις και μια διαρκής υπενθύμιση ότι η συλλογικότητα οδηγεί στην προσωπική ολοκλήρωση του κάθε μέλους της ομάδας.
*Το βιβλίο «Το ομορφότερο γκολ ήταν μια πάσα» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μάγμα.
