Ισπανικός Εμφύλιος: Όταν το ποδόσφαιρο γίνεται εργαλείο αντίστασης και προπαγάνδας
Μια πολύ ενδιαφέρουσα συλλογή κειμένων έρχεται να φωτίσει πτυχές της σκοτεινής περιόδου του ισπανικού εμφυλίου, μεταξύ 1936-1939. Είναι από εκείνα τα βιβλία που τα διαβάζεις απνευστί, «μαζεμένα» σε έκταση και γεμάτα πληροφορίες, που αναδεικνύουν ένα από τα πιο σύγχρονα πειράματα κοινωνικής αυτοδιάθεσης στον ανεπτυγμένο βιομηχανικά και εμπορικά καπιταλιστικό κόσμο, έτσι όπως εκφράστηκε συλλογικά μέσα από το ποδόσφαιρο και τον αθλητισμό.
Μέσα από τις ιστορίες του βιβλίου, “Ο Αθλητισμός και το Ποδόσφαιρο στον Ισπανικό Εμφύλιο”, ο αναγνώστης κάνει μια μεγάλη βουτιά σε έναν κόσμο γεμάτο έντονες ποδοσφαιρικές ταυτότητες, πολιτισμικές αναφορές και κοινωνικοπολιτικές διαφοροποιήσεις, που συνδέουν τον διάχυτο μιλιταρισμό της εποχής και τον τρόπο με τον οποίο το ποδόσφαιρο και ο αθλητισμός χρησιμοποιήθηκαν ως όχημα για να εξασφαλιστεί η λαϊκή στήριξη εθνικιστικών κινημάτων, όπως έγινε με τον Φράνκο στην Ισπανία, με τον Μουσολίνι στην Ιταλία και τον Χίτλερ στη Γερμανία.
Παράλληλα όμως βλέπουμε και την απάντηση των δημοκρατικών δυνάμεων, που ήταν άμεση και ηχηρή, μέσα από τις Λαϊκές Ολυμπιάδες, όπως έγινε στην Βαρκελώνη το 1936, αλλά και μέσα από την ευρύτερη διασύνδεση της πολιτικής αντίστασης με την προώθηση μιας κουλτούρας και συνείδησης ριζοσπαστικής που αντιμαχόταν τον φασισμό, τον πόλεμο και τον ολοκληρωτισμό. Οι Βάσκοι ποδοσφαιριστές που αναγκάστηκαν να γυρίσουν την Ευρώπη, τη Σοβιετική Ένωση και την Λατινική Αμερική για να επιβιώσουν και να παραμείνουν ελεύθεροι από τον φρανκικό ζυγό, η ανάδειξη μιας ισχυρή καταλανικής και βασκικής ταυτότητας και το ελευθεριακό πνεύμα που διέτρεχε την πλειοψηφία της κοινωνίας, η μετάβαση των ποδοσφαιριστών από το γήπεδο στα χαρακώματα, οι αθλητικοί δεσμοί που αναπτύχθηκαν μεταξύ παιχτών και σωματείων, η διεθνοποίηση του καταλανικού και εν γένει ισπανικού λαϊκού αθλητισμού στην εξορία.
Μάθαμε και διαβάσαμε για την ιστορία της Ρεάλ Μαδρίτης, το πως κατάφερνε να επιβιώνει προσαρμοσμένη στις διάφορεςαλλαγές και μεταβολές του καθεστώτος μετά το τέλος του εμφυλίου και την επικράτηση του Φράνκο, την μεγάλη, σκληρή κόντρα με την Μπαρτσελόνα, τα χιλιάδες προσφυγόπουλα από τη Χώρα των Βάσκων που διέφυγαν με το ατμόπλοιο “Ηavana” προς το Σαουθάμπτον, την ιστορία, μεταξύ άλλων, των Θαμόρα και Μπερναμπέου, του θρυλικού προέδρου της Μπαρτσελόνα Τζουζέπ Σουνιόλ, εκλεγμένου μέλους του καταλανικού κοινοβουλίου, που εκτελέστηκε από τον Φράνκο, το πως οι παίκτες της εθνικής Ισπανίας χρησιμοποιήθηκαν ως πολιτικά πιόνια του καθεστώτος, αλλά και την πορεία του Χουάν Αντόνιο Σάμαρανκ, που από δημοσιογράφος με κοφτερή πένα, έφτασε στην ηγεσία της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής.
Πολλά πρόσωπα, πολλοί πρωταγωνιστές εκτός, αλλά κυρίως εντός γηπέδων, πολλές ιστορίες που σημάδεψαν την τραγωδία του ισπανικού εμφυλίου, κατά τη διάρκεια του οποίου έχασαν τη ζωή τους πάνω από ένα εκατομμύριο άνθρωποι. Και μια διαρκής υπενθύμιση της κοινωνικής και πολιτικής διάστασης του αθλητισμού και του ποδοσφαίρου, που αναπτύσσεται παράλληλα με το στρατιωτικό μέτωπο, τον κοινωνικό διχασμό και τα αδιέξοδα που θέτει η πάλη για επιβίωση και ο αγώνας για ελευθερία και αξιοπρέπεια.
