Μαραντόνα και Γκαριμπάλντι: Οι ήρωες των δύο κόσμων και η συνάντηση τους στο Σαν Πάολο

Ο εθνικισμός – ή πατριωτισμός για τους πιο σεμνούς ή τους πιο δυνατούς στα συνώνυμα – δεν ήταν πάντα αυτή η αντιπαθητική ιδεολογία για την οποία περηφανεύονται διάφοροι πολύ αντιπαθητικοί άνθρωποι, μερικοί από αυτούς από το βήμα του ελληνικού κοινοβουλίου. Υπήρξε ένας νέος τρόπος να σκεφτόμαστε τον κόσμο και τον 19^ο αιώνα συνδέθηκε με κινήματα διεθνιστικής αλληλεγγύης. Για παράδειγμα, ο πατέρας της σύγχρονης Ιταλίας Τζουζέπε Γκαριμπάλντι, ο «ήρωας των δύο κόσμων», πριν ενώσει αυτό που θεωρούσε ιταλικό έθνος, βρέθηκε στη Νότια Αμερική στο πλευρό όσων ζητούσαν την ανεξαρτησία τους. Εθελοντές Ιταλοί συμμετείχαν στην Κρητική Επανάσταση του 1866, ενώ, λίγα χρόνια πριν, ο Ιερός Λόχος και η Ελληνική Λεγεώνα των Εθνικοτήτων έφτασαν στην Ιταλία για να πάρουν μέρος στις πολεμικές επιχειρήσεις των Γαριβαλδινών με στόχο την ιταλική ενοποίηση, επιχειρήσεις που προκάλεσαν τον θαυμασμό, μεταξύ άλλων, του Καρλ Μαρξ και του Φρίντριχ Έγκελς.
Της Λένας Δελβερούδη 
Ο εθνικισμός πάντως, έτσι και αλλιώς, συνδέεται με το τέλος της καριέρας του Ντιέγκο Μαραντόνα και με το τέλος, ή εν πάση περιπτώσει το ράγισμα, ενός από τους μεγαλύτερους έρωτες που έζησε το ποδόσφαιρο, αυτόν του Ντιέγκο και της πόλης της Νάπολης –η οποία υπήρξε, παρεμπιπτόντως, ο πρώτος μεγάλος σταθμός της θριαμβευτικής πορείας του Γκαριμπάλντι στην ηπειρωτική Ιταλία. Και όλα αυτά στον χώρο του ποδοσφαίρου, που συνέδεσε από πολύ νωρίς την ιστορία του με τη νεοτερικότητα και τον διεθνισμό, και μάλιστα στην Ιταλία όπου στις αρχές του 20ού αιώνα ιδρύθηκαν ομάδες όπως η Bari Football Club με πρώτα μέλη Ελβετούς, Γερμανούς Άγγλους, Γάλλους, Αυστριακούς, Ισπανούς και λίγους Ιταλούς και η Ίντερ ή πιο σωστά Internazionale, η Διεθνής του Μιλάνου.
Θεωρία
Μικρό θεωρητικό ιντερμέτζο για να παρακολουθήσουμε κατόπιν με σφιγμένη καρδιά την εξέλιξη του χωρισμού: για την επιστήμη ο εθνικισμός είναι μια ιδεολογία που δέχεται ως αξίωμα ότι ο κόσμος είναι χωρισμένος σε έθνη και ορίζει πώς στο καλό τα ξεχωρίζουμε μεταξύ τους. Είναι επίσης η πολιτική πράξη που βασίζεται σε αυτήν την ιδεολογία και μάχεται για τη δημιουργία των εθνικών κρατών. Είναι τέλος το αίσθημα που κάνει τους ανθρώπους να πιστεύουν ότι ανήκουν στο ίδιο έθνος. Σύμφωνα με τον ιστορικό Χανς Κον, η εποχή του εθνικισμού αρχίζει, όταν οι άνθρωποι δέχονται πως η αφοσίωση στο έθνος είναι σημαντικότερη από την αφοσίωση που οφείλουν σε οτιδήποτε άλλο, τον βασιλιά, τη θρησκεία κλπ. Ή την ομάδα που υποστηρίζουν, για να έρθουμε στα δικά μας.
Πράξη 1^η : ο ημιτελικός του 1990
3 Ιουλίου 1990. Παγκόσμιο Κύπελλο της Ιταλίας. Η γηπεδούχος και η παγκόσμια πρωταθλήτρια Αργεντινή παίζουν για μια θέση στον τελικό. Αρχηγός της Αργεντινής ο Ντιέγκο Μαραντόνα. Σε όλα τα προηγούμενα ματς ο Μαραντόνα είναι ο κύριος στόχος των ιδιαίτερα εχθρικών Ιταλών φιλάθλων. Ο ημιτελικός όμως γίνεται στο {τότε} Στάντιο Σαν Πάολο της Νάπολης και εδώ και έξι σεζόν ο Ντιεγκίτο είναι ο θεός αυτού του γηπέδου. Μετράμε: δυο πρωταθλήματα Ιταλίας (1987 και 1990), το δεύτερο λίγες εβδομάδες πριν. Ένα Κύπελλο Ιταλίας (1987), ένα Κύπελλο UEFA (1989).

 
Αυτό, όμως, που κυρίως κέρδισε αυτά τα χρόνια η Νάπολη είναι η περηφάνια της απέναντι σε έναν ιταλικό βορρά, που, 119 χρόνια μετά την περίφημη ενοποίηση της Ιταλίας, την αντιμετωπίζει ως έναν φτωχό και απρόσκλητο συγγενή και υποδέχεται την ποδοσφαιρική της ομάδα, στο Μπέργκαμο, στο Κόμο, στην Μπρέσια, στη Βερόνα, στο Μιλάνο, με ρατσιστικά συνθήματα. Χρόνια μετά ο ίδιος ο Μαραντόνα θυμάται το πρώτο του ματς στην Ιταλία, εκτός έδρας με την Hellas Verona. «Στις κερκίδες ένα πανό: Καλώς ήρθατε στην Ιταλία. Με βοήθησε να καταλάβω πως ο αγώνας δεν ήταν μόνο ποδοσφαιρικός. Ήταν ο Νότος κόντρα στον Βορρά, οι φτωχοί κόντρα στους ρατσιστές. Η Βερόνα κέρδισε το πρωτάθλημα, αλλά δεν ξέχασα ποτέ εκείνη τη φράση». Την επόμενη χρονιά στο ίδιο γήπεδο οι κερκίδες υποδέχονται τους Ναπολιτάνους με ένα «Πλυθείτε!». Ο Μαραντόνα σκοράρει δυο φορές, ισοφαρίζει σε 2-2 και πανηγυρίζει ακριβώς κάτω από την εξέδρα που είναι κρεμασμένο το πανό. Το γήπεδο Σαν Πάολο θα απαντήσει στους Βερονέζους με το ιστορικό, ευφυές και αξεπέραστο: «Giulietta è una zoccola» : «Η Ιουλιέττα είναι πουτάνα».
Ξαναγυρίζουμε στον Ιούλιο του 1990. Λίγο πριν τον ημιτελικό, ο Ντιέγκο, που δεν ξεχνάει, απευθύνει, λοιπόν, ένα μήνυμα στον λαό του: «Φίλοι Ναπολιτάνοι, 364 μέρες τον χρόνο σας θεωρούν ξένους στην ίδια σας τη χώρα. Σήμερα θέλουν να κάνετε αυτό που εκείνοι επιθυμούν, να υποστηρίξετε την Εθνική Ιταλίας. Εγώ, αντίθετα, είμαι Ναπολιτάνος 365 μέρες τον χρόνο».
3 Ιουλίου 1990, βραδάκι στο Σαν Πάολο, ακόμη μια ιστορία με πανό: «Maradona, Napoli ti ama, ma l’Italia è la nostra patria», δηλαδή «Μαραντόνα, η Νάπολη σε αγαπάει, αλλά η Ιταλία είναι η πατρίδα μας». Υπογραφή: οι Ούλτρας της Νάπολι. H ιταλική ενοποίηση ολοκληρώνεται, έστω για ένα βράδυ : η αφοσίωση των Ούλτρας στην πατρίδα ξεπερνάει την αφοσίωση που οφείλουν σε οτιδήποτε, εν προκειμένω στη θρησκεία και στον βασιλιά τους, αλλά και το μίσος που χρωστούν στον Βορρά. Ο Χανς Κον και ο Τζουζέπε Γκαριμπάλντι θα ήταν περήφανοι.

Ο αργεντίνικος ύμνος δεν γιουχάρεται, ο αγώνας που ακολουθεί είναι δραματικός. /span> Προηγείται η Ιταλία με τον Σαλβατόρε Σκιλάτσι, ισοφαρίζει ο Κλαούδιο Κανίγια για την Αργεντινή στο 67’: είναι το πρώτο τέρμα που δέχτηκε ο Γουόλτερ Ζένγκα σε αυτό το Μουντιάλ. Το στάδιο ανατριχιάζει κάθε φορά που ο Μαραντόνα επιταχύνει ή ντριπλάρει μαγικά.

Η Αργεντινή μένει με δέκα παίκτες, αλλά φτάνει στα πέναλτι.  Ο Σέρχιο Γκοϊκοετσέα «ψωνίζει» σωστά τον Ρομπέρτο Ντοναντόνι κι αποκρούει το τέταρτο πέναλτι της Ιταλίας, ο Μαραντόνα χτυπάει με επιτυχία το τέταρτο και τελευταίο πέναλτι της Αργεντινής – ούτε ο Σερένα δεν θα τα καταφέρει απέναντι στον Γκοϊκοετσέα.
Η Αργεντινή θα παίξει στον τελικό της Ρώμης με τη Δυτική Γερμανία –μια χώρα σε τελευταία εμφάνιση– και θα χάσει 1-0.

Πράξη 2^η: Στη Μόσχα
Η ιστορία του Ντιέγκο Μαραντόνα με τη Νάπολη δεν τελειώνει εδώ, αλλά το γυαλί έχει ραγίσει, τίποτε δεν θα είναι ίδιο όπως πριν, αν και τα χρόνια που πέρασαν από τότε έχουν γλυκάνει τις αναμνήσεις.
Μαζί θα κερδίσουν ακόμη το Σούπερ Καπ Ιταλίας με ένα θριαμβευτικό 5-1 επί της μισητής Γιουβέντους.

 
Στο πρωτάθλημα, όμως, η ομάδα παραπαίει, το Σαν Πάολο σφυρίζει τους πρωταθλητές του, ενώ η πορεία στο Κύπελλο Πρωταθλητριών καταλήγει σε φιάσκο.
Στον δεύτερο γύρο η ομάδα θα κληρωθεί με τη θεωρητικά βατή , αλλά σκληροτράχηλη Σπαρτάκ Μόσχας. 0-0 στην Ιταλία, η ρεβάνς, στις αρχές Νοεμβρίου στη Μόσχα. Ο Ντιέγκο, που δεν θα συνέλθει ποτέ από τον χαμένο τελικό της Ρώμης και που ήδη έχει αρχίσει μια καινούργια ιστορία αγάπης με την κοκαΐνη, αρνείται να ταξιδέψει παρά τα παρακάλια των συμπαιχτών του και τις απειλές της διοίκησης.

Η αποστολή φτάνει στη Μόσχα χωρίς αυτόν, αλλά σε μια ξαφνική έμπνευση αποφασίζει να πάει μόνος του με ιδιωτικό τζετ. Φτάνει τη νύχτα, πηγαίνει στην Κόκκινη Πλατεία, ζητάει να επισκεφτεί το Μαυσωλείο του Λένιν και τα καταφέρνει –είναι με τη γυναίκα του και γιορτάζουν ίσως έτσι την πρώτη επέτειο του γάμου τους.

Την άλλη μέρα θα καθίσει στον πάγκο, θα μπει αλλαγή του Τζόλα στο 70′, αλλά η Νάπολι θα αποκλειστεί στα πέναλτι.

Μέχρι σήμερα {κάτι που συνεχίζει κι ισχύει κι ύστερα από το 2018} η Αργεντινή δεν έχει καταφέρει να κερδίσει άλλο Παγκόσμιο Κύπελλο, αντίθετα με την Ιταλία. Ο αρχηγός της παγκόσμιας πρωταθλήτριας του 2006, Φάμπιο Καναβάρο, θα πει το 2011: «Αισθάνομαι πιο πολύ Ναπολιτάνος παρά Ιταλός».
*Το άρθρο δημοσιεύτηκε τον Ιούλιο του 2015 στην ιστοσελίδα του περιοδικού Humba.