«Oligarch Files»: Ο Ρομάν Αμπράμοβιτς, το τέλειο «ξέπλυμα» και ένα win-win game
Όλοι βγήκαν κερδισμένοι από τη συμφωνία αποχώρησης του Ρώσου επιχειρηματία από την Τσέλσι, με τον Αμπράμοβιτς να γίνεται «persona non grata» εξαιτίας του πολέμου στην Ουκρανία κι όχι εξαιτίας του τρόπου που χρησιμοποίησε το ποδόσφαιρο για να «ξεπλύνει» αμύθητα ποσά.
Στις 29 Μαΐου 2021 στο στάδιο Νταγκάο του Πόρτο, ο Ρομάν Αμπράμοβιτς είδε τους παίκτες και τεχνική ηγεσία της Τσέλσι να πανηγυρίζουν την κατάκτηση του Τσάμπιονς Λιγκ για δεύτερη φορά, εννέα χρόνια τότε μετά τον θρίαμβο επί της Μπάγερν στο Μόναχο, έχοντας επικρατήσει με 1-0 απέναντι στη Μάντσεστερ Σίτι. Ο Ρώσος δισεκατομμυριούχος και προνομιακός συνεργάτης του Κρεμλίνου είδε την κούπα της κορυφαίας διασυλλογικής διοργάνωσης ως το επιστέγασμα, το «κερασάκι στην τούρτα», της επιτυχίας του κολοσσιαίου επενδυτικού του πλάνου στην Τσέλσι, με δαπάνες πολλών εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ, παχυλές αποζημιώσεις σε σειρά προπονητών, αλλά και παίκτες που έκαναν τη διαφορά και διαμόρφωσαν την αγωνιστική ταυτότητα του συλλόγου.
Στα 19 χρόνια παρουσίας του Ρομάν Αμπράμοβιτς στην Τσέλσι, η ομάδα του Λονδίνου «εκτοξεύτηκε» τόσο οικονομικά όσο και αγωνιστικά, κατακτώντας 21 τρόπαια, τα περισσότερα από κάθε άλλη αγγλική ομάδα, με επενδύσεις συνολικού ύψους 1,7 δισ. ευρώ, εκ των οποίων πάνω από 833 εκατ. μόνο την τελευταία δεκαετία, περισσότερα κι από αυτά που ξόδεψαν οι εμίρηδες και μονάρχες της Μάντσεστερ Σίτι.
Η στρατηγική του Αμπράμοβιτς και οι αποκαλύψεις των «Oligarch Files»
Ο Αμπράμοβιτς έδειξε από νωρίς τις διαθέσεις του. Οι ασυγκράτητες δαπάνες υποχρέωσαν τις ποδοσφαιρικές αρχές στη Μεγάλη Βρετανία και την ΟΥΕΦΑ να επιβάλουν το financial fair play, σε μια προσπάθεια να μπει φρένο στα υπέρογκα ποσά για αγορές παικτών και στο διαρκές άνοιγμα της ψαλίδας μεταξύ μεγάλων και μικρομεσαίων του ευρωπαϊκού ποδοσφαίρου.
Η πρόσφατη έρευνα του Guardian είναι αποκαλυπτική και έρχεται σε μία περίοδο όπου ο Ρώσος επιχειρηματίας έχει πλέον αποχωρήσει από την Τσέλσι, στο πλαίσιο των κυρώσεων για τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Σύμφωνα λοιπόν με το βρετανικό δίκτυο, πίσω στο 2003, όταν ο Αμπράμοβιτς αγόρασε την Τσέλσι, δεν υπήρχαν ούτε κανόνες, ούτε θεσμικό πλαίσιο, ούτε ερωτήσεις για τον μυστηριώδη σωτήρα της Τσέλσι που θα την έβγαζε δυσβάσταχτα χρέη και θα της έδινε λάμψη. Ήταν γνωστό ότι η περιουσία του προερχόταν από τη Sibneft, τον ενεργειακό κολοσσό που δημιουργήθηκε από την ιδιωτικοποίηση κρατικών εταρειών στην μετασοβιετική Ρωσία, όμως καθώς τα χρόνια περνούσαν, τα οικονομικά στοιχεία της Τσέλσι έδωσαν μία εικόνα για την προέλευση των διογκούμενων ατόκων δανείων που «έριχνε» αφειδώς στην ομάδα ο Αμπράμοβιτς. Έτσι προέκυψαν τα «Oligarch Files», μία σειρά εγγράφων που διέρρευσαν από την εξωχώρια διαχειρίστρια εταιρεία ΜeritServus με έδρα την Κύπρο, η οποία διαχειρίζεται τα περιουσιακά στοιχεία του Ρώσου μεγιστάνα για περισσότερα από 20 χρόνια, «ρίχνοντας φως» στον τρόπο με τον οποίο ο Αμπράμοβιτς εκμεταλλευόταν ένα δαιδαλώδες δίκτυο εξωχώριων εταιρειών για τις ροές χρημάτων στο Στάμφορντ Μπριτζ.
Το πολύ ενδιαφέρον thread του Swiss Ramble με τα οικονομικά δεδομένα
Since Abramovich acquired #CFC, he has put £1.5 bln into the club. To highlight their reliance on his financial support, they have benefited from more owner financing £701m than anyone else in the Big Six in the last decade; in the last 5 years their £365m is by far the highest. pic.twitter.com/OORr5W8Po2
— Swiss Ramble (@SwissRamble) March 7, 2022
#CFC have lost almost £900m under Abramovich, though most of that came in the initial years as they fought to break the duopoly of #MUFC and #AFC, so £631m between 2004 and 2011, then £260m in the last 10 years. That said, this was the largest loss of the Big Six in that period. pic.twitter.com/xqpKZFbA7I
— Swiss Ramble (@SwissRamble) March 7, 2022
Στοιχεία από τη μητρική εταιρεία που ήλεγχε την Τσέλσι, Fordstam Ltd, έδειχναν ένα αρχικό δάνειο ύψους 224 εκατ. στερλίνων αμέσως μετά τη συμφωνία εξαγοράς, χωρίς όμως υποχρέωση δημοσιοποίησης – διευκρίνισης της προέλευσης των χρημάτων. Ωστόσο, όπως αποκαλύπτουν τα Oligarch Files, το αρχικό δάνειο προς την Fordstam, τη νέα μητρική της Τσέλσι, ήρθε από την Kelvedon Worldwide Ltd, εταιρεία ιδιοκτησίας του Αμπράμοβιτς στις Παρθένες Νήσους. Στα πρώτα δύο χρόνια της «εποχής Αμπράμοβιτς» στην ομάδα του Λονδίνου, διοχετεύθηκαν στην Τσέλσι μέσω Κelvedon, 382 εκατ. στερλίνες – χρήματα που πήγαν και για τις αγορές παικτών όπως ο Άριεν Ρόμπεν και ο επιθετικός Ντιντιέ Ντρογκμπά.
Tα αρχεία από τη ΜeritServus ωστόσο φωτίζουν ακόμη μία πτυχή της χρυσής εποχής Αμπράμοβιτς στην Τσέλσι. To 2003 ήταν ένα κομβικό έτος όχι μόνο για την Τσέλσι, αλλά και τον ίδιο τον Αμπράμοβιτς, τον Πούτιν και τη Ρωσία. Την άνοιξη ο Αμπράμοβιτς κατέληξε σε συμφωνία για τη συγχώνευση της Sibneft με την ανταγωνίστρια Yukos – συγχωνευση που θα δημιουργούσε έναν νέο παγκόσμιο πετρελαϊκό κολοσσό. Αλλά μέχρι το τέλος του έτους η ύψους 36 δισ. δολαρίων συμφωνία συγχώνευσης Yukos-Sibneft σηματοδότησε κάτι τελείως διαφορετικό: τη τη γιγάντωση της εξουσίας του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν εξουσίας, τον απόλυτο έλεγχο της πολιτικής ζωής στη Μόσχα και την «καθυπόταξη» των αντιπάλων του.
Το «άγρυπνο μάτι» και ο απόλυτος έλεγχος του Κρεμλίνου
Τον Οκτώβριο του 2003 ο Μιχαήλ Χοντορκόφκσι, δισεκατομμυριούχος που είχε δημιουργήσει τη Yukos, συνελήφθη στον διάδρομο απογειώσεων-προσγειώσεων αεροδρομίου στη Σιβηρία και σε βάρος του απαγγέλθηκαν κατηγορίες για απάτη και φοροδιαφυγή, για να παραμείνει για χρόνια έγκλειστος στις ρωσικές φυλακές ως αντιφρονούντας. Λίγο αργότερα, ο Αμπράμοβιτς ακύρωσε το deal συγχώνευσης Sibneft-Yukos. Η Yukos δεσμεύθηκε από το Κρεμλινο και οδηγήθηκε σε πλειστηριασμό. Το μήνυμα προς τους Ρώσους ολιγάρχες ήταν σαφές: θα μπορούσαν να συνεχίσουν τις δουλειές τους, πλέον όμως δεν θα ήταν πιστοί και θα θα λογοδοτούσαν στους μετόχους ή τους εργαζομένους τους, αλλά στο Κρεμλίνο. Ομοίως και στην περίπτωση του Αμπράμοβιτς και την αγορά της Τσέλσι, η οποία δεν θα μπορούσε να προχωρήσει χωρίς την έγκριση του Κρεμλίνου – αν και ο ίδιος όπως και οι δικηγόροι του το αρνήθηκαν κατηγορηματικά.
Ο Ρομάν Αμπράμοβιτς βγήκε κατά πολύ πλουσιότερος από τη χαοτική κατάρρευση του deal της Yukos. Η συγχώνευση είχε κυρίως δομηθεί ως ανταλλαγή μετοχών, παράλληλα όμως περιελάμβανε και μία συναλλαγή σε μετρητά, με την Yukos να καταβάλει 3 δισ. δολάρια για το 20% της Sibneft. Οι μέτοχοι της Yukos θα μάχονταν για χρόνια προκειμένου να ανακτήσουν την εν λόγω πληρωμή, αλλά μάταια. Επικαλούμενος νομικά έγγραφα από τη διαδικασία διαιτησίας μεταξύ των μετόχων και του ρωσικού κράτους, ο Guardian αναφέρει ότι η πρώτη δόση των 1,25 δισ. δολαρίων καταβλήθηκε τον Μάιο του 2003. Και η εταιρική οντότητα που την έλαβε, σύμφωνα με τα έγγραφα που διέρρευσαν, ήταν η Kravin Investments με έδρα την Κύπρο, που ανήκε στο Sara Trust, επίσης με έδρα την Κύπρο, συμφερόντων Αμπράμοβιτς. Αν και δεν υπάρχουν απτές αποδείξεις για την εμπλοκή της Kravin στην αγορά της Τσέλσι από τον ρώσο μεγιστάνα, αξίζει να σημειωθεί ότι η μητρική της δεν ήταν άλλη από την Kelvedon Worldwide – την εταιρεία δηλαδή μέσω της οποίας διοχετεύθηκαν στην Τσέλσι περισσότερα από 1 δισ. δολάρια σε άτοκα δάνεια.
Δεύτερο σημείο καμπής ήταν το 2005, όταν η κρατική Gazprom εξαγόρασε το εναπομείναν ποσοστό του Αμπράμοβιτς (73%) στη Sibneft έναντι 13 δισ. δολαρίων. Σύμφωνα πάντα με τα Oligarch Files, ότι ο Αμπράμοβιτς χρησιμοποίησε τις συμφωνίες αυτές για να εκτινάξει τις δαπάνες στη Τσέλσι, φέροντάς την στο επίκεντρο συναλλαγών ενός μεγάλου, διεθνούς δικτύου εξωχώριων εταιρειών. Η Kelvedon εν τω μεταξύ μετονομάστηκε σε Lindeza Worldwide Ltd το 2011 και πηγή των κεφαλαίων της Lindeza φέρεται να ήταν ακριβώς η πώληση της Sibneft, με τον Αμπράμοβιτς να έχει πια ανεξάντλητες πηγές εσόδων (και δαπανών) στη διάθεση του. Τα δάνεια από την Kelvedon άρχισαν αν αυξάνονται με ταχείς ρυθμούς, φθάνοντας τα 578 εκατ. στερλίνες το 2007 και πάνω από 1 δισ. το 2014.
Η ομάδα του δυτικού Λονδίνου συνεχίζει να μοιράζει ελεύθερα ποσά και τον Ιούλιο του 2006 έσπασε το ρεκόρ ακριβότερης, για εκείνη την εποχή, μεταγραφής με τα 31 εκατ. στερλίνες για τον Σεφτσένκο και ξανά το 2011 για τον απόκτηση του Φερνάντο Τόρες από τη Λίβερπουλ. Τη σεζόν 2017-18 ξόδεψε περισσότερα από τα 250 εκατ. ευρώ για νέους παίκτες, με τον Guardian να επικαλείται έγγραφα σύμφωνα με τα οποία υπήρχε πάντοτε η διαβεβαίωση ότι η ροή χρημάτων θα συνεχιζόταν απρόσκοπτα ώστε το «καράβι» της ζημιογόνου Τσέλσι να μη βυθιστεί. Το financial fair play, το θεσμικό πλαίσιο που δημιουργήθηκε έθεσε κάποιους κανόνες, ωστόσο έπρεπε να έρθει ο πόλεμος στην Ουκρανία για να αλλάξουν οι συσχετισμοί και να έρθουν στο φως οι αποκαλύψεις. Ήδη όμως, η «αυτοκρατορία Αμπράμοβιτς» στην Τσέλσι ήταν αυτοτροφοδοτούμενη και η αποχώρησή του, έπειτα από τις κυρώσεις της βρετανικής κυβέρνησης, συνοδεύτηκε με διαγραφή δανείων. Όλοι βγήκαν κερδισμένοι από τη συμφωνία, με τον Αμπράμοβιτς να γίνεται «persona non grata» εξαιτίας του πολέμου στην Ουκρανία κι όχι εξαιτίας του τρόπου που χρησιμοποίησε το ποδόσφαιρο για να «ξεπλύνει» αμύθητα ποσά.
