Όσκαρ Ταμπάρες: «Το ποδόσφαιρο οφείλει να βοηθά τους περιθωριοποιημένους»
Στο νέο επεισόδιο του podcast της ROSA «Πελότα Λίμπρε» μιλάμε για τον εμβληματικό προπονητή που συνέδεσε το όνομα του με την εθνική Ουρουγουάης, έναν άνθρωπο βαθιά πολιτικοποιημένο που θεωρούσε την εκπαίδευση εργαλείο κοινωνικής ανάπτυξης και συνοχής.
Ο Όσκαρ Ουάσινγκτον Ταμπάρες άρχισε να αποκαλείται «El Maestro» πριν καν κλείσει τα τριάντα του χρόνια. Ένα παρατσούκλι που τον συνόδευε τόσο στην ποδοσφαιρική του πορεία, όταν αγωνιζόταν ως κεντρικός αμυντικός, όσο και μετέπειτα στην προπονητική του καριέρα. Ένα παρατσούκλι που δεν είχε σχέση με το ποδόσφαιρο, αλλά με κάτι εντελώς διαφορετικό: με όσα έκανε εκτός γηπέδου, με τη διδασκαλία του σε παιδιά δημοτικού και γυμνασίου, εργαζόμενος στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση στο Μοντεβιδέο, τη δεκαετία του 1970.
Ήταν δύσκολα χρόνια. Η βαθιά φτώχεια και η οικονομική κρίση της δεκαετίας του 1950 οδήγησαν σε μια σκληρή, έντονη πολιτική σύγκρουση που κατέληξε το καλοκαίρι του 1973 στην άνοδο μίας φασιστικής δικτατορίας. Μία δικτατορία που επιβλήθηκε αφότου ο πρόεδρος Χουάν Μαρία Μπορνταμπέρι, με την υποστήριξη του στρατού, διέλυσε το κοινοβούλιο και ανέστειλε το Σύνταγμα. Από τις πρώτες κιόλας μέρες οι συνταγματάρχες έθεσαν εκτός νόμου τα κομμουνιστικά κι αριστερά κόμματα, προχώρησαν σε διώξεις αντιφρονούντων, έλεγξαν τα ΜΜΕ και έφεραν την οικονομία στο γκρεμό. Μέσα σε αυτές τις σκοτεινές μέρες, ο Ταμπάρες παίζει ποδόσφαιρο, διδάσκει σε παιδιά κι επισκέπτεται διάφορα σχολεία στις φτωχές γειτονιές της πρωτεύουσας, όπως η La Teja, το Paso de la Arena και πάνω απ’ όλα η Villa del Cerro, ένα βιομηχανικό προάστιο που κατοικείται κυρίως από εργάτες σε σφαγεία και εργοστάσια κατασκευής ψυγείων.
Ο El Maestro μιλάει στους παίκτες της εθνικής Ουρουγουάης πριν από την παράταση του ματς για την τρίτη θέση του Confederations Cup απέναντι στην Ιταλία, στο στάδιο Fonte Nova στο Σαλβαδόρ της Βραζιλίας, την Κυριακή 30 Ιουνίου 2013 / AP Photo / Fernando Llano
Ένας ιδιαίτερα καλλιεργημένος άνθρωπος, μετρημένος αλλά εξαιρετικά επίμονος κι εργατικός, που ακούει Φραντς Λιστ και διαβάζει Εντουάρντο Γκαλεάνο, ο Ουρουγουανός τεχνικός είναι μία από τις προσωπικότητες που υπερβαίνει την ίδια την έννοια του αθλητισμού, συνδέοντάς τον με την πολιτική. Η ανάληψη της τεχνικής ηγεσίας της εθνικής ομάδας ανδρών της Ουρουγουάης -η δεύτερη, μετά το σύντομο πέρασμα μεταξύ των ετών 1988 και 1990- συνέπεσε με την πολιτική και κοινωνική «ανάσταση» της χώρας και τις εκλογικές νίκες του «Frente Amplio», του μεγαλύτερου κόμματος της αριστεράς. Μεταξύ 2010 και 2015 στην ηγεσία της χώρας βρέθηκε ένα από τα εμβληματικότερα πρόσωπα της λατινοαμερικανικής πολιτικής ιστορίας, ο Χοσέ Μουχίκα, ένας πρώην αντάρτης των Τουπαμάρος που πέρασε 12 εφιαλτικά χρόνια στη φυλακή κατά τη διάρκεια της δικτατορίας, κλεισμένος στην απομόνωση.
Όλη η ομάδα ενωμένη μία γροθιά υπό τις οδηγίες του Ταμπάρες / ΑP Photo
Μουχίκα και Ταμπάρες γίνονται δύο σχεδόν αλληλοσυμπληρούμενες προσωπικότητες. Ανήκουν στην ίδια γενιά και συνδέονται επίσης με τη συνοικία Paso de la Arena, όπου δίδασκε ο προπονητής και μεγάλωσε ο πρόεδρος της χώρας. Επί ημερών Μουχίκα, η Ουρουγουάη εφάρμοσε μερικές από τις σημαντικότερες και πιο προοδευτικές μεταρρυθμίσεις, όπως ο θεσμός των γάμου των ομοφυλόφιλων, η αποποινικοποίηση των αμβλώσεων και η νομιμοποίηση των μαλακών ναρκωτικών, με τα ποσοστό ανεργίας και φτώχειας παράλληλα να πέφτουν κατακόρυφα. Την ίδια περίοδο, η εθνική ομάδα ποδοσφαίρου βρίσκεται στο απόγειό της, καταλαμβάνει την τέταρτη θέση στο Μουντιάλ του 2010 και κατακτά το Κόπα Αμέρικα για πρώτη φορά μετά το 1995.
Προσπάθησε επίμονα να αναδείξει και να περάσει στις επόμενες γενιές το «ποδοσφαιρικό DNA» των συμπατριωτών του, του Ομντούλιο Βαρέλα και της ομάδας της δεκαετίας του 1950 που μάχονταν με πνεύμα πολεμιστών μέσα στον αγωνιστικό χώρο. Ένα πνεύμα που είχε περιγραφεί με δύο λέξεις: «garra charrúa», που στην κυριολεξία σημαίνει «τα νύχια των Τσαρούα», της φυλής των ιθαγενών της χώρας, μαχητών κατά των Ισπανών κατακτητών. Το πείσμα των Τσαρούα θέλησε να εμφυσήσει στους παίκτες ο Ταμπάρες, προωθώντας το δικό του ποδοσφαιρικό μοντέλο, το λεγόμενο «processo Tabarez», που διέτρεχε την ποδοσφαιρική και πολιτική εκπαίδευση των ακαδημιών της εθνικής ομάδας.
«Είμαι άνθρωπος του ποδοσφαίρου, αλλά κατανοώ ότι υπάρχουν πολύ πιο σημαντικά πράγματα από το ποδόσφαιρο. Υπάρχουν όμως και πράγματα που μπορούν να βοηθηθούν από αυτό», τόνιζε ο μεγάλος Ουρουγουανός τεχνικός. «Το ποδόσφαιρο οφείλει να βοηθάει τους περιθωριοποιημένους ανθρώπους στην ένταξή τους στην κοινωνία, να συνεισφέρει στην ισότητα των ευκαιριών, να αποτελέσει οδηγό για τις κυβερνητικές πολιτικές, να καταπολεμήσει την αδράνεια».
