Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας: Η ιστορία της 8ης Μάρτη, που δεν είναι γιορτή αλλά αγώνας

Η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας στις 8 Μαρτίου κάθε χρόνου,  είναι αφιερωμένη σε όσες μάχονται καθημερινά για πραγματική ισότητα. Δεν είναι γιορτή. Είναι ημέρα μνήμης των αγώνων του κινήματος για τα δικαιώματα των γυναικών και ημέρα διαρκούς αγώνα για ισότητα.

Ενώ η πρώτη τήρηση της Ημέρας της Γυναίκας πραγματοποιήθηκε στις 28 Φεβρουαρίου 1909 στη Νέα Υόρκη, η 8η Μαρτίου προτάθηκε από τη Διεθνή Διάσκεψη Γυναικών του 1910 ώστε να καθιερωθεί μια «Διεθνής Ημέρα της Γυναίκας». Αφού οι γυναίκες κέρδισαν το δικαίωμα ψήφου στη Σοβιετική Ρωσία το 1917, η 8η Μαρτίου καθιερώθηκε ως εθνική αργία εκεί. Την εποχή εκείνη εορταζόταν κατά κύριο λόγο από το σοσιαλιστικό κίνημα και τις κομμουνιστικές χώρες μέχρι την υιοθέτησή της το 1975 από τα Ηνωμένα Έθνη.

Η ιστορία της 8ης Μάρτη

Στις 8 Μαρτίου 1857, εργάτριες στην κλωστοϋφαντουργία κ στα ραφτάδικα της Νέας Υόρκης κατέβηκαν σε απεργία με αιτήματα: Δεκάωρη εργασία, αίθουσες εργασίας φωτεινές κ με κανόνες υγιεινής που τηρούνται, μεροκάματα ίσα με των κλωστοϋφαντουργών κ των ραφτών.

Η διαδήλωση χτυπήθηκε από την αστυνομία κ οι δρόμοι της Νέας Υόρκης βάφτηκαν από το αίμα των εργατριών. Πενήντα τρία χρόνια μετά στην δεύτερη διεθνή συνδιάσκεψη των σοσιαλιστριών γυναικών υιοθετήθηκε πρόταση της Γερμανίδας Κλάρας Τσέτκιν, επιφανούς προσωπικότητας του παγκόσμιου επαναστατικού κινήματος, η 8η Μάρτη κάθε χρονιάς να γιορτάζεται ως επέτειος για την θυσία των εργατριών της Νέας Υόρκης. Από τότε αυτή η ημέρα είναι ημέρα μνήμης κι απολογισμού της πάλης για την ισοτιμία των εργαζόμενων γυναικών.

Το 1913 οι Ρωσίδες όρισαν την πρώτη τους Διεθνή Ημέρα της Γυναίκας το τελευταίο Σάββατο του Φεβρουαρίου (σύμφωνα με το ιουλιανό ημερολόγιο που στη συνέχεια χρησιμοποιήθηκε στη Ρωσία). Παρόλο που υπήρξαν κάποιες απεργίες, πορείες και άλλες διαμαρτυρίες από γυναίκες κατά τα έτη που προηγήθηκαν μέχρι το 1914, καμία από αυτές δεν συνέβη στις 8 Μαρτίου. Το 1914 έλαβε χώρα η Διεθνής Ημέρα της Γυναίκας στις 8 Μαρτίου, πιθανόν επειδή η ημέρα αυτή ήταν Κυριακή και έκτοτε πραγματοποιείται πάντα αυτήν την ημερομηνία σε όλες τις χώρες. Η τήρηση της Ημέρας στη Γερμανία το 1914 ήταν αφιερωμένη στο δικαίωμα ψήφου των γυναικών, το οποίο οι Γερμανίδες απέκτησαν τελικά το 1918.

Στο Λονδίνο πραγματοποιήθηκε πορεία από το Μπόου μέχρι την πλατεία Τραφάλγκαρ προς υποστήριξη της γυναικείας ψηφοφορίας στις 8 Μαρτίου 1914. Η Σίλβια Πάνκχερστ συνελήφθη μπροστά από το σταθμό Τσάρινγκ Κρος πηγαίνοντας να μιλήσει στην πλατεία Τραφάλγκαρ.

Στις 8 Μαρτίου του 1917 (σύμφωνα με το Γρηγοριανό ημερολόγιο), στην πρωτεύουσα της Ρωσικής Αυτοκρατορίας Πετρούπολη, οι εργάτριες κλωστοϋφαντουργίας διαδήλωσαν γεμίζοντας τους δρόμους όλης την πόλη. Αυτό σηματοδότησε την αρχή της ρωσικής επανάστασης.

Διεκδικούσαν «Ψωμί και Ειρήνη»

Οι γυναίκες στην Αγία Πετρούπολη έκαναν απεργία εκείνη την ημέρα για το «Ψωμί και Ειρήνη» – απαιτώντας το τέλος του Α΄Παγκοσμίου Πολέμου, τον τερματισμό των ελλείψεων τροφίμων και το τέλος του τσαρισμού. Ο Λέων Τρότσκι έγραψε ότι “η 23η Φεβρουαρίου (8 Μαρτίου) ήταν η Διεθνής Ημέρα της Γυναίκας και υπήρξαν συναντήσεις και δρώμενα. Όμως δεν φανταζόμασταν ότι αυτή η «Ημέρα της Γυναίκας» θα κήρυττε την έναρξη της επανάστασης.

Έγιναν επαναστατικές ενέργειες αλλά χωρίς συγκεκριμένη ημερομηνία. Το πρωινό, παρά τις διαταγές που είχαν λάβει, οι εργάτριες των κλωστοϋφαντουργίων εγκατέλειψαν τη δουλειά τους στα διάφορα εργοστάσια και έστειλαν αντιπροσώπους για να ζητήσουν υποστήριξη για την απεργία … που οδήγησε σε μαζική απεργία … όλοι βγήκαν στους δρόμους”.[12] Επτά ημέρες αργότερα, ο αυτοκράτορας της Ρωσίας, ο Νικόλαος Β παραιτήθηκε και η προσωρινή κυβέρνηση χορήγησε στις γυναίκες δικαίωμα ψήφου.

Μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση, η Μπολσεβίκικη Αλεξάνδρα Κολλοντάι και ο Βλαντιμίρ Λένιν όρισαν την 23η Φεβρουαρίου (8 Μαρτίου) ως επίσημη αργία στη Σοβιετική Ένωση, αλλά συνέχισε να είναι εργάσιμη μέρα μέχρι το 1965. Στις 8 Μαΐου 1965 με το διάταγμα του ΕΣΣΔ Προεδρείου του Ανωτάτου Σοβιέτ, η Διεθνής Ημέρας της Γυναίκας κηρύχθηκε ως μη εργάσιμη ημέρα στην ΕΣΣΔ “για τον εορτασμό των εξαιρετικών προτερημάτων των σοβιετικών γυναικών στην κομμουνιστική οικοδόμηση, στην υπεράσπιση της πατρίδας τους κατά τη διάρκεια του Μεγάλου Πατριωτικού Πολέμου, στον ηρωισμό και την ανιδιοτέλεια στο μέτωπο και στα μετόπισθεν και επίσης σηματοδοτώντας τη μεγάλη συμβολή των γυναικών στην ενίσχυση της φιλίας μεταξύ των λαών και τον αγώνα για την ειρήνη. Έτσι η ημέρα των γυναικών πρέπει να γιορτάζεται όπως και οι άλλες αργίες.

Από την επίσημη υιοθέτησή της στη Σοβιετική Ρωσία μετά την Επανάσταση το 1917, η ημέρα εορταζόταν κυρίως στις κομμουνιστικές χώρες και από το κομμουνιστικό κίνημα παγκοσμίως. Άρχισε να εορτάζεται από τους κομμουνιστές της Κίνας από το 1922. Μετά την ίδρυση της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας την 1η Οκτωβρίου 1949, το Κρατικό Συμβούλιο κήρυξε στις 23 Δεκεμβρίου ότι η 8 Μαρτίου ορίζεται ως επίσημη αργία, με της γυναίκες στην Κίνα να δικαιούνται μισή ημέρα άδεια.

Τα Ηνωμένα Έθνη ξεκίνησαν να γιορτάζουν την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας στο Διεθνές Γυναικείο Έτος του 1975. Το 1977, η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών κάλεσε τα κράτη μέλη να ανακηρύξουν την 8η Μαρτίου ως Ημέρα του ΟΗΕ για τα δικαιώματα των γυναικών και την παγκόσμια ειρήνη.

Διεθνής Αμνηστία: Τα δικαιώματα των γυναικών «υπέστησαν επίθεση» το 2021

Τα δικαιώματα των γυναικών και των κοριτσιών υπέστησαν «επίθεση» την περασμένη χρονιά, που συνεχίζεται φέτος, καταγγέλλει με ανακοίνωση που δίνει στη δημοσιότητα σήμερα η μη κυβερνητική οργάνωση Διεθνής Αμνηστία.

«Τα γεγονότα του 2021 και των πρώτων μηνών του 2022 συνωμότησαν για να συντρίψουν τα δικαιώματα και την αξιοπρέπεια εκατομμυρίων γυναικών και κοριτσιών», στηλιτεύει η Ανιές Καλαμάρ, γενική γραμματέας της Αμνηστίας.

«Οι κρίσεις στον κόσμο» που πλήττουν τα δικαιώματα των γυναικών δεν καταλαβαίνουν «από ισότητα, πόσο μάλλον από δικαιοσύνη», προσθέτει.

Στην ανακοίνωση, που η οργάνωση δημοσιοποιεί τη διεθνή Ημέρα της Γυναίκας, η κυρία Καλαμάρ επισημαίνει ότι η πανδημία του νέου κορονοϊού και η περιστολή των δικαιωμάτων των γυναικών και των κοριτσιών στο Αφγανιστάν, όπου την εξουσία κατέλαβαν τον περασμένο Αύγουστο οι ισλαμιστές φονταμενταλιστές Ταλιμπάν έπειτα από 20 χρόνια πολέμου, ήταν ανάμεσα στα κυριότερα γεγονότα που έπληξαν τα δικαιώματα των γυναικών.

Καθεμιά από τις εξελίξεις αυτές τα υπονόμευσε σοβαρά, πόσο μάλλον αν «εξεταστούν όλες μαζί», κρίνει συμπληρώνοντας πως επείγει «να υψώσουμε το ανάστημά μας» για να αντιμετωπιστεί «αυτή η παγκόσμια επίθεση εναντίον της αξιοπρέπειας των γυναικών και των κοριτσιών».

Κατέταξε ακόμη «την ευρεία σεξουαλική βία που χαρακτήρισε την ένοπλη σύρραξη στην Αιθιοπία», «την επίθεση εναντίον του δικαιώματος της άμβλωσης και της πρόσβασης σε αυτή στις ΗΠΑ», καθώς και την απόφαση της Τουρκίας «να αποσυρθεί από τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης για την πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας» στις αρνητικές εξελίξεις, καλώντας κυβερνήσεις που έλαβαν αποφάσεις οι οποίες πλήττουν τα δικαιώματα των γυναικών να τις ανακαλέσουν.