Ενοίκια: 6 στους 10 πληρώνουν πάνω από το 50% του εισοδήματός τους

Το τελευταίο διάστημα έχουν δημοσιευτεί έρευνες τόσο στον εγχώριο όσο και στον διεθνή Τύπο που αναφέρονται στη νέα «μάστιγα» της εποχής, τη ραγδαία αύξηση των ζητούμενων τιμών μίσθωσης τόσο στην Ελλάδα όσο και στο σύνολο των χωρών της ΕΕ.

Ηδη από το 2018, σύμφωνα με τη Eurostat, το κόστος στέγασης για τους ενοικιαστές στην Ελλάδα με ενοίκιο σε τιμές αγοράς ήταν το υψηλότερο μεταξύ των κρατών-μελών ΕΕ-27, όπου το 83,1% των ενοικιαστών δαπάνησε πάνω από το 40% του εισοδήματός τους για στέγαση, όταν το μέσο όρο δαπάνης στην ΕΕ-27 δεν ξεπερνά το 25,1%.

Σε νέα έρευνα της Eurostat για το 2019, η Ελλάδα κατατάσσεται πρωταθλήτρια ανάμεσα σε 27 χώρες της Ευρώπης όπου οι ενοικιαστές δαπανούν άνω του 50% του εισοδήματός τους για στέγη. Συγκεκριμένα, το 62,1% των ενοικιαστών στη χώρα μας το 2019, σύμφωνα με τον παρακάτω πίνακα, δαπάνησαν άνω του 50% του διαθέσιμου εισοδήματός τους για το κόστος στέγασης, όταν δεύτερη στον πίνακα είναι η Ρουμανία, με το αντίστοιχο ποσοστό να είναι στο 29,4% και η Ισπανία στο 26,2%, δηλαδή, στο σχεδόν ήμισυ απ’ ό,τι η Ελλάδα.

Το αντίστοιχο ποσοστό σε Πορτογαλία, Γερμανία και Γαλλία είναι 14,5%, 10% και 8,6%, αντίστοιχα. Αντιλαμβανόμαστε ότι το 62,1% που καταγράφεται στη χώρα μας μόνο «εξωφρενικό» μπορεί να χαρακτηριστεί και παράλληλα μη βιώσιμο για οποιονδήποτε εργαζόμενο.

Αξίζει να αναφέρουμε ότι τα παραπάνω ποσοστά αφορούν το έτος 2019. Αν συμπεριλάβουμε και τις αυξήσεις των ζητούμενων ενοικίων που καταγράφηκαν το 2020 και το 2021, κατανοούμε ότι το πρόβλημα είναι μεγαλύτερο και σε πολλές περιπτώσεις οι ενοικιαστές δαπανούν ακόμη και έναν ολόκληρο μισθό για στέγαση αν πρόκειται για οικογενειακή κατοικία 85 τ.μ.-110 τ.μ.

Επισήμανση για την αύξηση των ενοικίων στη χώρα μας έκανε και το ΔΝΤ μέσω της έκθεσης που δημοσίευσε το φετινό καλοκαίρι, αναφέροντας ότι σε 14 από τις 17 αναπτυγμένες ευρωπαϊκές οικονομίες που μελέτησε, οι περισσότεροι από τους μισούς ενοικιαστές με χαμηλό εισόδημα πλήρωναν ως μίσθωμα ποσό που ήταν πολύ κοντά στο όριο του 40% του εισοδήματός τους: η χώρα μας συγκαταλέγεται στις χώρες που ποσοστό είναι οριακά άνω του 40%.

Ωστόσο, η έρευνα του Ταμείου κατέδειξε πως αυτή η επιβάρυνση ήταν σημαντικά μικρότερη για τα νοικοκυριά με υψηλότερο εισόδημα. Δηλαδή, τα πλέον οικονομικά εύρωστα νοικοκυριά στην ΕΕ ξοδεύουν το 10% περίπου του διαθέσιμου εισοδήματός τους για ενοίκια.

Η ανοδική πορεία των ενοικίων στην Ελλάδα

Η πορεία των ενοικίων δεν δικαιολογούσε την αύξηση των τιμών των ακινήτων τη 10ετία 1994-2005. Σύμφωνα με τον δείκτη τιμών ενοικίων της ΕΣΥΕ (ο οποίος είναι ένα κομμάτι του Δείκτη Τιμών Καταναλωτή), τα ενοίκια αυξήθηκαν την περίοδο 1994-2005 κατά 75%. Η αύξηση αυτή ήταν αντίστοιχη της αύξησης των τιμών αγαθών και υπηρεσιών σύμφωνα με τον Δείκτη Τιμών Καταναλωτή. Σε πραγματικούς όρους λοιπόν, τα ενοίκια έμειναν σταθερά τη δεκαετία 1994-2005. Ενώ τα ενοίκια για μεγάλο χρονικό διάστημα ακολουθούσαν τον πληθωρισμό, η μεγάλη άνοδος των τιμών των ακινήτων σε σχέση με τα ενοίκια οδήγησε πολλά νοικοκυριά στην αγορά ενοικιαζόμενης κατοικίας, με αποτέλεσμα, μετά το 2002, τα ενοίκια να αυξάνουν με ρυθμούς σημαντικά υψηλότερους του πληθωρισμού.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΣΥΕ, τα ενοίκια αυξήθηκαν κατά 5 ποσοστιαίες μονάδες πάνω από τον πληθωρισμό το 2005 και κατά 5,8 ποσοστιαίες μονάδες πάνω από τον πληθωρισμό το πρώτο τρίμηνο του 2006. Ενώ από το 2007 έως και το 2011 καταγράφηκε αύξηση των ενοικίων +15,20%, από το 2012 ως το 2017 καταγράφηκε μείωση που άγγιξε το -25,5%, ενώ το 2018 επιστρέφουν με αύξηση +8,4% και το 2019 ο ρυθμός αύξησης των ενοικίων άγγιξε το +10%.

Μάλιστα, όσον αφορά το κέντρο της Αθήνας, όπου καταγράφονται και οι μεγαλύτερες αυξήσεις, οι τιμές ενοικίασης έχουν αυξηθεί κατά 20%-30% κατά μέσον όρο την τελευταία τριετία, ενώ στις περιοχές εκτός του κέντρου η αντίστοιχη άνοδος εκτιμάται ότι κινήθηκε πέριξ του 10%-15%. Ενώ το 2021 η αύξηση των ενοικίων κυμαίνεται από 3% έως 7%.

Αύξηση των ενοικίων και παράλληλα ενδεχόμενη αύξηση στα «κανόνια»

Σήμερα κυριαρχεί μια ψυχολογική διάθεση που δηλώνει επιπλέον αύξηση των ενοικίων και το 2021 λόγω υψηλής ζήτησης που καταγράφεται καθημερινά και των λιγοστών διαθέσιμων προς μίσθωση ακινήτων.

Αξίζει να αναφέρουμε ότι υπάρχουν πολλές περιπτώσεις που τα «κανόνια» στις μισθώσεις έχουν αυξηθεί, το 2016 το ψηλότερο μερίδιο καθυστέρησης σε πληρωμές ενοικίου, εξαιρουμένων των λογαριασμών κοινής ωφέλειας ή των πληρωμών με δόσεις, το υψηλότερο ποσοστό στην ΕΕ καταγράφηκε στην Ελλάδα, όπου ανήλθε στο 15,3% (σχεδόν τριπλασιάστηκε, το 2008 το ποσοστό ήταν 5,5%) βάσει των στοιχείων της Eurostat. Σήμερα, σε συνάρτηση με τη ραγδαία αύξηση των ενοικίων σε σχέση με το 2016, θεωρούμε ότι το άνωθεν ποσοστό θα είναι αρκετά αυξημένο.

Συγκριτικοί πίνακες ζητούμενων ενοικίων 2019-2021

Πηγή: Θεμιστοκλής Μπάκας, “Ημερησία”