Θύματα trafficking και πρόσφυγες βρήκαν εργασιακή στέγη σε κοινωνικό εργοστάσιο μόδας στο Μεταξουργείο!
SHARE THIS
Το πρώτο ελληνικό κοινωνικό εργοστάσιο μόδας απασχολεί γυναίκες-θύματα trafficking, πρόσφυγες και άνεργους Έλληνες, χρησιμοποιεί μόνο βιώσιμα υλικά.
Οι γιορτές πλησιάζουν, η Black Friday επίσης. Αυτές τις μέρες πολλοί θα σπεύσουν να αγοράσουν δώρα, νέα ρούχα, πράγματα που χρειάζονται. Η κατανάλωση είναι συνυφασμένη με τους ανθρώπους πια. Μεγάλα εμπορικά κέντρα, στολισμένες βιτρίνες. Λόγω της αύξησης τιμώς και του μισθού ενός νοικοκυριού που είναι εσχάτως χαμηλός, όλο και περισσότεροι αναζητούν ρούχα μαζικής παραγωγής, με μηδαμινό κόστος και αρκετά φθηνά.
Τελικά, επιλέγουμε ρούχα για τα οποία αγνοούμε κάτω από ποιες συνθήκες δημιουργήθηκαν και πόσες ζωές έχουν επηρεάσει. Γιατί, το κάθε ένα από αυτά, φτιάχνεται από ένα μείγμα που περιλαμβάνει σταγόνες εργασιακής εκμετάλλευσης, ανακατεμένες με μόχθο.
Η έννοια της ηθικής μόδας αναδείχθηκε τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας, καθώς πριν αγνοούσαμε τις ιστορίες ανθρώπινου πόνου που κρύβονται πίσω από ένα μπλουζάκι που θα αγοράσουμε από μία μεγάλη πολυεθνική. Σιγά σιγά, ξεκινήσαμε να διαβάζουμε και να παρατηρούμε τις ταμπέλες στα ρούχα. “Made in Bangladesh”, “Made in Pakistan”, αναγράφεται στις περισσότερες από αυτές. Και ο νους πάει απευθείας στα σκοτεινά εργοστάσια με τις στοίβες ρούχων στα πατώματα και τις ατελείωτες ώρες σκληρής δουλειάς των μοντέρνων σκλάβων, που ο ιδρώτας τους ποτίζει τα πολύχρωμα υφάσματα που μοστράρουμε υπερήφανα στον καθρέφτη, όπως σημειώνει η Άντυ Κουκλάδα στο Vice.
Όταν η μόδα αποκτά συνείδηση
Η στροφή στην εναλλακτική αυτή μορφή μόδας, άρχισε δειλά-δειλά να παίρνει σάρκα και οστά και να αποκτά βαθύτερες διαστάσεις. Το ψάξιμο ηθικών επιλογών από μεγαλύτερη μερίδα του καταναλωτικού κοινού έχτισε διαφορετικές ανάγκες. Έτσι, ξεκίνησε το πρώτο εργοστάσιο μόδας που χρησιμοποιεί βιώσιμα υλικά. Και επιλέγει να δίνει ευκαιρίες σε συνανθρώπους μας που βρίσκονται στο περιθώριο της κοινωνίας και της ίδιας της ζωής.
Σε αυτό το εργοστάσιο, απασχολούνται κυρίως γυναίκες θύματα trafficking, πρόσφυγες και μετανάστες. Μία κίνηση που φέρνει επανάσταση, επαναπροσδιορίζει και επανατοποθετεί σε μία εντελώς διαφορετική βάση την έννοια και την αξία της μόδας. Μία κίνηση που αφήνει ένα έντονο κοινωνικό αποτύπωμα σε αυτή την αέναη και διαρκή αναζήτηση δίχως νόημα. Και δίνει ευκαιρίες σε αυτούς τους ανθρώπους να κάνουν στροφή και να πατήσουν επανεκκίνηση, ξεκινώντας αυτή τη φορά από μία αφετηρία, στρωμένη με όνειρα και φιλοδοξίες.
«Όταν επέστρεψα από το Λονδίνο που έκανα διδακτορικό πάνω στην κοινωνική επιχειρηματικότητα, εμπνεύστηκα να δημιουργήσω ένα κοινωνικό εργοστάσιο μόδας. Σε μια ομιλία στο Impact Hub, έμαθα για το ατύχημα που έγινε στο εργοστάσιο ρούχων Ράνα Πλάζα που κατέρρευσε στο Mπαγκλαντές και σκοτώθηκαν χιλιάδες εργαζόμενοι και συνειδητοποίησα τότε πως η μόδα έχει πολύ αρνητικά αποτυπώματα, καθώς είναι η δεύτερη μεγαλύτερη πηγή μόλυνσης του περιβάλλοντος, και η δεύτερη βιομηχανία σε εμπορία ανθρώπων, με τη συντριπτική πλειοψηφία να είναι γυναίκες. Αυτές υπόκεινται σε λεκτική βία και δουλεύουν με ελάχιστα χρήματα σε επισφαλείς συνθήκες» λέει στο VICE η Φιόρη Ζαφειροπούλου, ιδρύτρια του κοινωνικού εργοστασίου Soffa. Το παγκόσμιο κίνημα Fashion Revolution -που επιδιώκει να αλλάξει δραστικά τον τρόπο με τον οποίο η μόδα φτιάχνεται, παράγεται και καταναλώνεται- είναι εκείνο που την ώθησε να δημιουργήσει ένα εργοστάσιο με υλικά που δεν επιβαρύνουν το περιβάλλον και με θέσεις εργασίας για τα θύματα της εμπορίας ανθρώπων.
Το Soffa λειτουργεί σαν συνεταιριστική επιχείρηση ένταξης
Η Φιόρη, όταν άρχισε να στήνει αυτό το εγχείρημα το 2013, ήρθε για πρώτη φορά σε δια ζώσης επαφή με τις γυναίκες σε ένα καταφύγιο θυμάτων εμπορίας στο Μεταξουργείο, ξεκίνησε να τις πλησιάζει και να συζητά μαζί τους. Ήθελε το ανθρώπινο δυναμικό που θα στελεχώσει το εργοστάσιο να αποτελείται από θύματα εμπορίας, ώστε να μπορέσει να τα βοηθήσει να σταθούν στην κοινωνία. Στη συνέχεια, μέσω ενός εκπαιδευτικού προγράμματος για τη βιώσιμη μόδα, άρχισε να έρχεται σε επαφή με μετανάστριες, σχεδιαστές και διάφορους επαγγελματίες του χώρου που τη βοήθησαν να στήσει το data base των βιώσιμων υλικών.
Το Soffa λειτουργεί σαν συνεταιριστική επιχείρηση ένταξης, στην οποία συμμετέχουν πρόσφυγες, γυναίκες και επαγγελματίες του χώρου της μόδας. «Όταν το προσφυγικό ζήτημα ήρθε έντονα στο προσκήνιο στη χώρα μας, τότε αυξήθηκαν και οι μοντέρνοι δούλοι. Εμείς θέλαμε να αντιστρέψουμε αυτή την κατάσταση και να συμβάλλουμε ώστε να ενταχθούν με κάποιο τρόπο στην αγορά. Οι άνθρωποι αυτοί δε θέλουν να κάθονται άπραγοι σε καταυλισμούς. Έχουμε γυναίκες και άνδρες όλων των εθνικοτήτων και των ηλικιών».
Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της Jenifer (Click) Ngwere, η οποία γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Ζιμπάμπουε σε μια οικογένεια εργατών ορυχείων. Σε ηλικία 16 ετών, έγινε αντάρτισσα στο Απελευθερωτικό Κίνημα της χώρας της. Έπειτα από αυτό, ολοκλήρωσε την εκπαίδευσή της σε κολέγιο και εργάστηκε ως δασκάλα ιστορίας. Η ίδια είχε εξελίξει την τέχνη του πλεξίματος και των κεντημάτων και παιδικό της όνειρο ήταν να φτιάξει ένα εργαστήριο πλεξίματος. Μετά από χρόνια δουλειάς στην Ελλάδα, κατάφερε να δημιουργήσει τη δική της συλλογή πλεκτών την οποία ονόμασε click’s collection. Τη συλλογή της μπορεί κανείς να την βρει στην προσωπική της σελίδα στο Facebook. Στο Soffa συμμετέχει ενεργά ως επικεφαλής του πλεξίματος. Όπως λέει η ίδια στο VICE, «το Soffa είναι ένα οικογενειακό περιβάλλον εργασίας, ήδη δουλεύω εκεί για σχεδόν 3 χρόνια».
Πάνω σε όλες τις ιστορίες εκμετάλλευσης και δουλείας που βρίσκονται σε κάθε πτυχή της εμπορευματοποιημένης μόδας, έρχονται να προστεθούν οι αριθμοί που αναδεικνύουν το μέγεθος του προβλήματος. Γιατί, η βιομηχανία της μόδας είναι η δεύτερη πιο ρυπογόνα μετά το πετρέλαιο, ενώ σε αυτή εργάζονται καταναγκαστικά εκατομμύρια σύγχρονοι σκλάβοι. Περίπου 40 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν ως σύγχρονοι σκλάβοι, εκ των οποίων 1 στους 4 είναι παιδιά και 25 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως, ζουν σε συνθήκες καταναγκαστικής εργασίας.
Παράλληλα, τεράστιο είναι και το μέγεθος της περιβαλλοντικής καταστροφής, αφού σύμφωνα με το Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών, από το σύνολο των ινών που χρησιμοποιούνται για ρούχα, το 87% καίγεται ή απορρίπτεται σε χωματερή. Επιπλέον, το μεγαλύτερο μέρος του υφάσματος κατασκευάζεται με τη χρήση αργού πετρελαίου, και έτσι απελευθερώνεται μεγάλος όγκος πλαστικών μικροϊνών στο υδάτινο περιβάλλον. Περίπου 21 δισεκατομμύρια τόνοι κλωστοϋφαντουργικών αποβλήτων αποστέλλονται ετησίως σε χωματερές λόγω έλλειψης ανακύκλωσης.
Οι Έλληνες δεν γνωρίζουν καν τί σημαίνει ηθική μόδα
Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, «μία έρευνα που είχαμε κάνει με το ΑΠΘ, έδειξε πως οι έλληνες όχι μόνο δεν ενδιαφέρονται για το κοινωνικό και περιβαλλοντικό αποτύπωμα των ρούχων, αλλά δεν γνωρίζουν καν τί σημαίνει ηθική μόδα», λέει η Φιόρη Ζαφειροπούλου. «Ωστόσο, αυτό άλλαξε πολύ με το Fashion Revolution, στο οποίο συμμετέχουν πάνω από 100 χώρες και η Ελλάδα είναι από τα πιο ενεργά μέλη του παγκόσμιου κινήματος».
To Soffa στην ουσία κάνει κυκλική παραγωγή, με βιώσιμα υλικά. «Μαζεύουμε φύρα από τη βιομηχανία, πηγαίνουμε μόνοι μας στα κλωστοϋφαντουργεία και αγοράζουμε το ελληνικό προϊόν αφού ρωτήσουμε που έγινε το νήμα και η καλλιέργεια. Πλαστικά δε χρησιμοποιούμε. Μόνο φυτικές ίνες κι όχι συνθετικές», τονίζει η ίδια.
Το εργοστάσιο πέρα από ρούχα, παράγει παλτά, τσάντες και παπούτσια. Και είναι μηδενικής φύρας (zero waste). Δηλαδή παράγει μόνο ότι παραγγέλνεται. Βοήθεια και χρηματοδότηση δεν έλαβε από κανέναν. Τα έσοδα προέρχονται από τις παραγγελίες και από αυτά πληρώνονται εργαζόμενοι και επαγγελματίες μόδας. Και πρόσφατα έλαβαν επαγγελματικές μηχανές μέσα από κάποιες δωρεές. Μέχρι σήμερα, το Soffa είχε φωλιάσει σε ένα χώρο στο Βοτανικό, ενώ, αυτή την περίοδο αναζητά μία νέα στέγη που θα χωρέσει τα όνειρα των ανθρώπων του.
«Wear your origin»: Τα ενδύματα αφηγούνται τις ιστορίες των γυναικών
Επιπλέον, τώρα ξεκινά ένα νέο πρόγραμμα ένταξης των γυναικών που ονομάζεται «Wear your origin». «Συνειδητοποιήσαμε πως κάποιες γυναίκες είναι πολύ καλές στο κέντημα και τους προτείναμε να βγάλουν τη δική τους βιώσιμη κολεξιόν. Γι’ αυτό το λόγο, εκκινούμε ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα mentoring για να τους διδάξει με ποιον τρόπο θα δημιουργήσουν την κολεξιόν ώστε να αποτυπώσουν τον πολιτισμό τους και να τον παντρέψουν με τον ελληνικό. Θα συμμετέχουν 30 γυναίκες -εκ των οποίων 15 θύματα εμπορίας και 15 νεαρές σχεδιάστριες- που στο τέλος θα παρουσιάσουν τις δημιουργίες τους. Η παραγωγή θα γίνει μέσα στο Soffa με βιώσιμα υλικά και μεθόδους και το 15% των εσόδων από τις πωλήσεις θα είναι η δική τους αμοιβή», αναφέρει η Φιόρη.
Μάλιστα, αυτές οι κολεξιόν θα παρουσιαστούν στο fashion week της Φρανκφούρτης. Τα σχέδια θα είναι η ιστορία κάθε γυναίκας αποτυπωμένη μέσα από το ρούχο. « Είναι ένα brand πολιτιστικό και οικολογικό. Το ένδυμα γίνεται ένα μέσο, μία δίοδος ώστε να διηγηθούμε την εμπορία ανθρώπων».
