Γ. Γεροτζιάφας στη ROSA για την πανδημία: Θα χρειαστεί να παρθούν δύσκολες αποφάσεις
Ο υποχρεωτικός εμβολιασμός, ο ηλικιακός διαχωρισμός στον υποχρεωτικό εμβολιασμό και η προνομιακή μεταχείριση των VIP ασθενών είναι μερικά από τα ζητήματα που συζητάμε στο rosa.gr με τον καθηγητή αιματολογίας στο πανεπιστήμιο της Σορβόννης, ιατρό κ. Γρηγόρη Γεροτζιάφας.
Ο καθηγητής αιματολογίας στο πανεπιστήμιο της Σορβόννης, ιατρός κ. Γρηγόρης Γεροτζιάφας μιλάει στο rosa.gr για όλα τα φλέγοντα ζητήματα της πανδημίας, αλλά και τις διαχρονικές, θεμελιώδεις αρχές στις οποίες πρέπει να βασίζεται η αντιμετώπισή της προκειμένου να καταφέρουμε να βγούμε από αυτόν τον κυκεώνα με τις λιγότερες δυνατές απώλειες, στόχος στον οποίο ήδη το τελευταίο κύμα αποδεικνύει ότι δυστυχώς η Ελλάδα αποτυγχάνει. Το μεγάλο ερώτημα της υποχρεωτικότητας του εμβολιασμού χωρίς επιβολή προστίμου, ο ηλικιακός διαχωρισμός στον υποχρεωτικό εμβολιασμό αλλά ακόμα και η προνομιακή μεταχείριση των VIP ασθενών για την εισαγωγή τους στη ΜΕΘ είναι μέρος ενός παζλ υγειονομικής διαχείρισης που δεν μπορεί να γίνει χωρίς να βασιζόμαστε στις αρχές τις ισονομίας και της ισοπολιτείας, υποστηρίζει ο κ. Γεροτζιάφας.
Αναμνηστική δόση: Ιδανικό διάστημα το τρίμηνο;
«Το ερώτημα δεν είναι ποιος είναι ο βέλτιστος χρόνος αλλά ποιος είναι ο χρήσιμος χρόνος και το να γίνει η 3η δόση, όπως και να γίνει μαζικά» επισημαίνει ο κ. Γρηγόρης Γεροτζιάφας. «Ξέρουμε ότι στους 6 μήνες πέφτει πάρα πολύ η προστασία από το εμβόλιο, άρα όσο νωρίτερα γίνει η 3η δόση τόσο περισσότερο θα αυξηθούν οι άνθρωποι που θα προστατευτούν και θα δημιουργήσουν τους όρους να τιθασευτεί το επερχόμενο 5ο κύμα. Δεν τίθεται θέμα ασφάλειας για το εάν θα γίνει στους 3 μήνες ή στους 5 μήνες. Είναι θέμα ενίσχυσης του τείχους που υπάρχει» εξηγεί ο καθηγητής ο οποίος επισημαίνει ότι τα εμβόλια παραμένουν ένα ισχυρό εργαλείο απέναντι στη μετάλλαξη όμικρον. «Επίσης, εντάσσεται στο πλαίσιο -ακόμα κι αν δεν το ξέρουμε ακόμα, περισσότερο στην υπόθεση είμαστε- της ενίσχυσης της προστασίας από τη μετάλλαξη όμικρον η οποία θα έρθει, είναι αντικειμενικό πια αυτό. Γι αυτό πρέπει να γίνει και είναι σωστό που στην Ελλάδα το έκαναν έτσι γιατί έχουμε χαμηλό ποσοστό εμβολιασμού σε σχέση με άλλες χώρες, στη Γαλλία για παράδειγμα, και πρέπει να εμβολιαστούν και οι άνθρωποι που έχουν ήδη εμβολιαστεί για να προστατευτούν». Επιπλέον, εν όψει της όμικρον και της καλύτερης δυνατής προετοιμασίας, έχει σημασία ότι οι εμβολιασμένοι δεν μεταδίδουν το ίδιο ιικό φορτίο, όπως οι ανεμβολίαστοι και «αυτός είναι και ο βασικός λόγος για τον οποίο βάζουμε πια και το θέμα του υποχρεωτικού μαζικού καθολικού εμβολιασμού, γνωρίζοντας ότι και πάλι θα υπάρχουν εστίες αναμετάδοσης. Γιατί το ιικό φορτίο που θα κυκλοφορεί στην κοινότητα θα είναι μικρότερο» υπογραμμίζει ο κ. Γεροτζιάφας.
Υποχρεωτικός εμβολιασμός χωρίς πρόστιμο. Γίνεται;
«Το οικονομικό πρόστιμο δεν είναι ισοδύναμο για όλο τον κόσμο. Ακόμα κι αν βάλεις ένα μεγάλο πρόστιμο. Η αξία της πληρωμής δεν είναι ίδια για όλους, εξαρτάται από το εισόδημα» σημειώνει ο καθηγητής αιματολογίας, το οποίο συνεπάγεται κατ’ αρχάς ότι κάποιος που μπορεί να διαθέσει 100 ευρώ τον μήνα απαλλάσσεται από το μέτρο και κατά δεύτερον, ότι καταστρατηγείται η αρχή της ισονομίας και της ισοπολιτείας. «Δεν πρέπει να γίνονται διαχωρισμοί μεταξύ κοινωνικών ομάδων ή κοινωνικών τάξεων. Βασική αρχή στην αντιμετώπιση της πανδημίας είναι είτε η αλληλεγγύη, είτε η καθολική προστασία της δημόσιας Υγείας» ούτως ώστε η διαχείριση να φέρνει αποτελέσματα λέει ο καθηγητής, προσθέτοντας «εδώ είναι το λάθος της κυβέρνησης. Γι αυτό είναι ένα νεοφιλελεύθερο μέτρο αυτό που επέβαλε η κυβέρνηση. Το χαρακτήρισα πινοσετικό, όχι με την έννοια της χούντας του Πινοσέτ αλλά με την έννοια ότι εκεί εφαρμόστηκε ένας τέτοιος νεοφιλελευθερισμός». Όπως τονίζει ο κ. Γεροτζιάφας, «τα υποχρεωτικά μέτρα πρέπει να είναι οριζόντια και να αφορούν το σύνολο του πληθυσμού, χωρίς καν γεωγραφικούς προσδιορισμούς, δηλαδή όχι να πει θα γίνει υποχρεωτικός στην Αθήνα αλλά όχι στα χωριά. Πρέπει να τους αφορούν όλους».
«Αν κάνουμε ηλικιακό προσδιορισμό, θα χάσουμε τον βασικό στόχο ο οποίος είναι να υψωθεί τείχος ανοσίας»
Η υποχρεωτικότητα χωρίς πρόστιμο είναι ωστόσο το μεγάλο στοίχημα. «Έδωσα ορισμένα παραδείγματα προκειμένου να πω ότι δεν μπορούμε να μιλάμε χωρίς προτάσεις οι οποίες να έχουν και την έννοια της ποινής. Ποια είναι όμως η πιο δόκιμη ποινή και αυτή που θα βρίσκεται εντός συνταγματικού πλαισίου, αυτό είναι δουλειά άλλων να το κάνουν, δεν είναι ούτε των γιατρών, ούτε των επιστημόνων. Πρέπει να το κάνουν οι νομικοί και οι συνταγματολόγοι. Αλλά πρέπει να υπάρχει ποινή» σημειώνει ο καθηγητής αιματολογίας ο οποίος, ωστόσο, διευκρινίζει ότι η κατεύθυνση είναι οι ανεμβολίαστοι να αποκλείονται από συγκεκριμένες δραστηριότητες. «Αυτό είναι κάτι το οποίο ισχύει χωρίς πολλούς διατυμπανισμούς στη Γαλλία ήδη από τον Ιούνιο. Όταν λέμε αυστηρή εφαρμογή του υγειονομικού διαβατηρίου αυτό εννοούμε. Να μην μπορείς να μπεις στην ταβέρνα, στο γυμναστήριο, στο θέατρο, στο καφενείο του χωριού. Εάν το παραβείς, έχεις πρόστιμο ή έχει πρόστιμο ο μαγαζάτορας. Είναι αναγκαίο αυτό για να είναι καθολικό το μέτρο και να έχουν όλοι οι πολίτες την ίδια υποχρέωση και το ίδιο δικαίωμα». Ο κ. Γεροτζιάφας εγείρει ακόμα έναν αστερίσκο: «Πρέπει να αποφύγουμε τον εξής κίνδυνο: να παρθούν μέτρα τα οποία μετακυλούν την εφαρμογή της υποχρεωτικότητας στο άτομο, στον ιδιώτη. Παραδείγματος χάρη, να πει ο ιδιοκτήτης μιας επιχείρησης ότι δε θα δουλέψει ο εργαζόμενος. Αυτό θέτει ζήτημα εργασιακών σχέσεων. Ενώ τη δουλειά πρέπει να την κάνει το κράτος. Το κράτος πρέπει να λειτουργεί με πρόνοια και προστασία, όχι ο ιδιώτης».
Ηλικιακός διαχωρισμός
Σχετικά με τους ηλικιακούς διαχωρισμούς και την ψευδαίσθηση -όπως αποδεικνύεται- ασφάλειας των νεώτερων ο κ. Γεροτζιάφας υπογράμμισε κατηγορηματικά ότι «είναι λάθος. Δεν παθαίνουν βαρύ covid μόνο οι άνθρωποι που έχουν συγκεκριμένο ηλιακό προφίλ, αλλά και νεότεροι άνθρωποι που εκτίθενται σε συγκεκριμένους παράγοντες -οι οποίοι μπορεί να είναι και οικονομικοί και κοινωνικοί και περιβαλλοντικοί, δεν είναι μόνο η ηλικία που παίζει ρόλο στον κίνδυνο επιβάρυνσης του κορονοϊού». Για παράδειγμα, ένας πολίτης που ζει σε περιβάλλον με ατμοσφαιρικούς ρύπους έχει μεγαλύτερο κίνδυνο βαριάς νόσησης από ότι εάν ο ίδιος ζούσε σε περιοχή με πάρκα και πράσινο. «Άρα αν κάνουμε ηλικιακό προσδιορισμό, θα χάσουμε τον βασικό στόχο ο οποίος είναι και να υψωθεί τείχος ανοσίας, αυτό που υπάρχει, αυτό που μπορεί να γίνει αλλά και να προστατεύσουμε κόσμο από το να φτάσει στη μονάδα εντατικής θεραπείας. Δεν είναι μόνο θέμα αρχής» σχολιάζει ο καθηγητής.
«Η πανδημία βγάζει στην επιφάνεια αντιφάσεις και στρεβλώσεις και όλα τα προβλήματα των πελατειακών σχέσεων του ελληνικού κράτους»
Μεταλλάξεις σημαίνει επαναλαμβανόμενοι εμβολιασμοί
Απέναντι στην όμικρον «από ό,τι φαίνεται έχουμε ελαττωμένη αποτελεσματικότητα των εμβολίων. Αυτό επιβεβαιώνει την εκτίμηση που είχαμε από την αρχή που βγήκαν τα εμβόλια ότι είναι ένα εργαλείο αλλά δεν είναι η πανάκεια που θα λύσει την επιδημία» σημειώνει ο κ. Γεροτζιάδας, προσθέτοντας ότι αυτό συνεπάγεται ότι «πρέπει να μπούμε σε μια λογική εμβολιαστικής κουλτούρας. Διότι για να αντιμετωπίσουμε όλο αυτό τον κυκεώνα θα χρειαστούμε και τα εμβόλια -τα οποία θα είναι επαναλαμβανόμενα, όπως θα χρειαστούμε και τα φάρμακα και την περίθαλψη, όπως θα χρειαστούμε και την ιχνηλάτηση. Να μην ξορκίζουμε το κακό, να δούμε την πραγματικότητα ως έχει».
Long COVID
Η μακράς διαρκείας νόσηση με κορονοϊό (ή όπως αναφέρεται στα αγγλικά «long covid») είναι ένα ακόμα ζήτημα ελλιπούς ενημέρωσης στην Ελλάδα, ωστόσο, όπως λέει ο κ. Γεροτζιάφας «δεν είναι μόνο στην Ελλάδα που δεν έχετε πληροφόρηση. Γενικά δεν έχουμε σαφή εικόνα και γι αυτό είμαστε προσεκτικοί στην διατύπωση δημόσιου λόγου για τον “long covid”. Ξέρουμε ότι υπάρχει, ξέρουμε ότι είναι ένα πρόβλημα το οποίο το βρίσκουμε διαρκώς μπροστά μας, ξέρουμε, επίσης, ότι πρέπει να οργανωθεί το σύστημα Υγείας για την παρακολούθηση αυτών των ασθενών». Όμως, από την άλλη, προς το παρόν «δεν έχουμε εικόνα ποιο είναι το προφίλ κινδύνου για να πάθει κάποιος μακράς διαρκείας νόσηση με κορονοϊό» συνεπώς, επειδή ακριβώς δεν είναι ακόμα γνωστό στην επιστημονική κοινότητα ποιοι είναι οι πλέον ευάλωτοι, «έχει σημασία οι άνθρωποι να μην νοσούν από τον κορονοϊό, τουλάχιστον με σοβαρή νόσηση, άρα ξανά εμβολιασμός. Ένας λόγος παραπάνω για να γίνει εμβολιασμός» επαναλαμβάνει ο καθηγητής αιματολογίας. Όπως προσθέτει «αυτό που γνωρίζουμε είναι ότι όλα αυτά είναι και συνάρτηση του ιικού φορτίου. Μια δυσμενής εξέλιξη του covid εξαρτάται από την ποσότητα του ιού που έχει λάβει ο ασθενής. Άρα γι αυτό χρειάζεται και τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς να ενισχυθούν και να έχουν λιγότερο κόσμο, και να διατηρηθούν οι αποστάσεις, και να μην υπάρχουν φαινόμενα συνωστισμού σε γήπεδα και τέτοιες εγκαταστάσεις, και τα μαθήματα στα σχολεία να γίνονται σε καλά αεριζόμενες αίθουσες. Αυτά είναι μέτρα που στοχεύουν στην ελάττωση του ιικού φορτίου και βέβαια ο εμβολιασμός που κάνει ακριβώς το ίδιο».
VIP ΜΕΘ
«Αν επιβεβαιωθούν οι καταγγελίες, σημαίνει ότι καταστρατηγούνται βασικές αρχές της ισονομίας και της ισοπολιτείας, της ισότητας μεταξύ των πολιτών. Είναι καταστρατήγηση της συνταγματικά κατοχυρωμένης ισότητας των πολιτών» λέει κατηγορηματικά στο rosa.gr ο κ. Γεροτζιάφας. Πάντως, ο καθηγητής θεωρεί ότι οι εξυπηρετήσεις ημέτερων στο δημόσιο σύστημα Υγείας είναι διαχρονικό πρόβλημα αλλά «αυτό που κάνει η πανδημία είναι ότι βγάζει στην επιφάνεια αντιφάσεις και στρεβλώσεις και όλα τα προβλήματα των πελατειακών σχέσεων του ελληνικού κράτους».
Όμως, υπάρχει μια βαθύτερη προέκταση σε τέτοιου είδους φαινόμενα εν καιρώ κρίσης. «Το βασικό πρόβλημα σε αυτή τη φάση είναι το εξής: Τι πρέπει να κάνουμε για να προστατεύσουμε την υγεία του λαού και πώς πρέπει να εξασφαλίσουμε την προστασία της υγείας του λαού χωρίς να καταπατηθούν συνταγματικές αρχές και εξασφαλίζοντας την αλληλεγγύη. Τέτοιες καταστάσεις που περιγράφετε με τις ΜΕΘ καταστρατηγούν και την αλληλεγγύη και την ισοπολιτεία, δηλαδή τινάζουν στον αέρα τις βασικές προϋποθέσεις που χρειάζονται για να παλέψεις την πανδημία γιατί χάνουν οι πολίτες το αίσθημα εμπιστοσύνης τους απέναντι στο κράτος. Άρα, όταν θα βγεις να μεταδώσεις στον πολίτη το Α μήνυμα, θα σε κοιτάξει καχυποψία και δεν θα το εφαρμόσει» υπογραμμίζει ο κ. Γεροτζιάφας.
«Πρέπει να γίνει ένας πραγματικός απολογισμός σε θεσμικό επίπεδο, σε επίπεδο κράτους, σε μια διακομματική επιτροπή συναίνεσης»
Μόνη απάντηση η συνολική διαχείριση
«Για να αντιμετωπιστεί η πανδημία χρειάζεται συνολική διαχείριση που να περιλαμβάνει: και την πρόληψη της νόσησης με τον εμβολιασμό και τα μέτρα αποστασιοποίησης, και την επιδημιολογική επιτήρηση και την έγκαιρη διάγνωση του νοσήματος και της παρέμβασης μέσα στην κοινότητα με οργανωμένο τρόπο και εκπαιδευμένους γιατρούς για να εφαρμόζουν τα συνιστώμενα θεραπευτικά πρωτόκολλα νωρίς. Αυτά πρέπει να συνυπάρχον ταυτόχρονα, διαφορετικά δεν μπορούμε να αντιμετωπίσουμε ούτε την πανδημία, αλλά ούτε και τις συνέπειες της στο σύστημα Υγείας και στη δημόσια Υγεία» τονίζει για ακόμα μια φορά ο καθηγητής αιματολογίας στο πανεπιστήμιο της Σορβόννης.
Η Ελλάδα και στα τρία ερωτήματα βαθμολογείται με χαμηλό βαθμό, γιατί όπως λέει ο ίδιος «φαίνεται από τον αριθμό των νεκρών. Έχουμε πια ένα φαινόμενο με έναν καθημερινό αριθμό νεκρών από την πανδημία που μοιάζει με αυτόν που είχαμε στην έναρξή της τον Μάρτιο του 2020 στην υπόλοιπη Ευρώπη. Δεν είναι φυσιολογικό αυτό που συμβαίνει στην Ελλάδα».
Πάντως, παρόλες τις ανεπάρκειες που αποδίδει στην κυβέρνηση ο κ. Γεροτζιάφας, τόσο για την μη ενίσχυση του ΕΣΥ, τα χαμηλά ποσοστά εμβολιασμού αλλά ακόμα και για την αναποτελεσματική ιχνηλάτηση, «με δεδομένο ότι η πανδημία θα κρατήσει και ότι η κατάσταση θα είναι σοβαρή, και χωρίς να έχουμε και πολλές ψευδαισθήσεις για την μετάλλαξη όμικρον, πρέπει να γίνει ένας πραγματικός απολογισμός, όχι στο επίπεδο του δημοσίου διαλόγου των διαφόρων που έχουν γνώμη, αλλά σε θεσμικό επίπεδο, σε επίπεδο κράτους, σε μια διακομματική επιτροπή συναίνεσης. Έχει μεγάλη σημασία για να δουν τι δεν πήγε καλά και τι πρέπει να διορθωθεί και αυτό πρέπει να γίνει άμεσα, τώρα» διότι, όπως προμηνύει ο κ. Γεροτζιάφας από τη Γαλλία, όπου ήδη ο κρατικός μηχανισμός ετοιμάζεται βάση του «Λευκού Σχεδίου» για το 5ο κύμα, «θα χρειαστεί να παρθούν αποφάσεις που θα είναι δύσκολες». «Απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχή αντιμετώπιση της πανδημίας είναι η επένδυση πόρων στην δημόσια Υγεία, η ενίσχυση του ΕΣΥ και η οργάνωση του δικτύου της πρωτοβάθμιας περίθαλψης» καταλήγει ο γιατρός.
