Η Νέα Αριστερά και η Παλιά Ευρώπη

Τι σημαίνει Αριστερά στην σύγχρονη Ευρώπη; Η διαρκής άνοδος Δεξιάς και πιο συγκεκριμένα ακροδεξιών μορφωμάτων στην Ιταλία, την Φινλανδία και πιο πρόσφατα στην Ισπανία και την Ελλάδα έχει περιορίσει το πεδίο δράσης της κοινοβουλευτικής Αριστεράς και τους τρόπους με τους οποίους μπορεί να προσδιοριστεί στο υπάρχον εκλογικό, κοινωνικό και οικονομικό πλαίσιο.

Ένα από τα κοινά χαρακτηριστικά της σύγχρονης Δεξιάς και ακροδεξιάς στην Ευρώπη είναι η έλλειψη σεβασμού προς τον κοινοβουλευτικό κώδικα δεοντολογίας και στις διεθνείς συνθήκες και στην πλήρη απαξίωση εργατικών δικαιωμάτων και κανονισμών.

Τα θανατηφόρα δυστυχήματα των Τεμπών και της  Πύλου, σε συνδυασμό με το σκάνδαλο τηλεφωνικών παρακολουθήσεων βουλευτών, επιχειρηματιών και στρατιωτικών ηγετών, υποδεικνύουν ότι η άνοδος της Δεξιάς στην Ελλάδα δεν περιορίζεται στο κλειστό πλαίσιο εκλογικών ποσοστών, αλλά επεκτείνεται στην κανονικοποίηση της απαξίωσης, μισαλλοδοξίας και παραβατικότητας.

Στον πολιτικό αντίποδα, η κοινοβουλευτική Αριστερά έχει βρεθεί στην δυσοίωνη θέση να υπερασπίζεται ένα θεσμικό status quo και έχει ταυτιστεί με το ιδεολογικό και επιχειρησιακό υπόβαθρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Με άλλα λόγια, η κοινοβουλευτική Αριστερά έχει ταυτιστεί  με την δημοσιονομική εξυγίανση, την ελεύθερη αγορά και την δημιουργία μιας Ευρώπης φρούριο με σκοπό την αναχαίτηση προσφυγικών ροών.

Λαμβάνοντας υπόψιν την εκλογική καθίζηση της Νέας Αριστεράς στην Βρετανία, την Γερμανία, την Ιταλία, την Γαλλία, την Ισπανία και την Ελλάδα, ποιο θα μπορούσε να είναι το μέλλον ενός αριστερού κόμματος με κυβερνητικές φιλοδοξίες; Σε αυτό το σημείο πρέπει να επισημάνουμε ότι η προϋπόθεση κυβερνητικής φιλοδοξίας επιτάσσει την δημιουργία και συσπείρωση ενός εκλογικού σώματος που θα συμπεριλαμβάνει αυτοαπασχολουμένους, άνεργους, μετανάστες, επισφαλείς εργαζομένους στους χώρους της εστίασης, των τεχνών και της ψηφιακής οικονομίας και συνάμα θα συνδράμει στην ενίσχυση των κινημάτων για το περιβάλλον, τα εργατικά δικαιώματα και την ισότητα των φύλων.

Σύμφωνα με τις υπάρχουσες συνθήκες, μπορούμε να διακρίνουμε και να προκρίνουμε δυο διαφορετικές δυνατότητες πολιτικής προσέγγισης και ιδεολογικού προσανατολισμού. Η πρώτη δυνατότητα συνεπάγεται με την καθολική (και επίσημη) μεταμόρφωση ενός Νέου Αριστερού κόμματος σε ένα κύριο σοσιαλδημοκρατικό κόμμα στα πρότυπα του Ευρωπαϊκού κοινοβουλίου. Ένα τέτοιο κόμμα θα τυγχάνει ευνοϊκής μεταχείρισης από τα ΜΜΕ και από το εθνικό και παγκόσμιο κεφάλαιο. Ωστόσο, η εκλογική κατάρρευση του Σοσιαλιστικού κόμματος στην Γαλλία, του ΠΑΣΟΚ στην Ελλάδα και η αδυναμία των Σοσιαλιστικών κομμάτων στην Ισπανία και την Γερμανία να προσφέρουν ουσιαστική αλλαγή από θέση εξουσίας υποδηλώνει το ιδεολογικό αδιέξοδο της σοσιαλδημοκρατίας, την αδυναμία της να απομυθοποιήσει την ακροδεξιά ρητορική και να ασκήσει μια εποικοδομητική κριτική στις λειτουργίες και αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Ευρωπαϊκού κοινοβουλίου.

Η δεύτερη δυνατότητα που παρουσιάζεται στα Νέα Αριστερά κόμματα με κυβερνητικές φιλοδοξίες  όπως ο ΣΥΡΙΖΑ καθιστά αναγκαία την ρήξη με το δόγμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και πιο συγκεκριμένα με την μόνιμη λιτότητα, την στρατικοποίηση μεταναστευτικής  πολιτικής, και την ιδιωτικοποίηση δημόσιας περιουσίας παράλληλα με  την δυναμική παρουσία του κόμματος στην τοπική αυτοδιοίκηση, στα εργατικά συνδικάτα και τα κοινωνικά κινήματα. Εν ευθέτω χρόνω, ένα Νέο Αριστερό κόμμα μέσα από την παρουσία του στους προαναφερόμενους χώρους θα μπορέσει να επαναπροσδιορίσει το νόημα της Αριστεράς  και να σχηματίσει ένα κυβερνητικό πρόγραμμα που έχει ως αφετηρία και τελικό προορισμό τις  κοινωνικές ανάγκες και απαιτήσεις.

*Ο Κώστας Μαρωνίτης είναι καθηγητής Πολιτικής και Διεθνών Σχέσεων και συγγραφέας του βιβλίου Robots and Immigrants: Who is Stealing Jobs? (Bristol University Press, 2022).