Κουμής, Κανελλοπούλου, Μιχάλης Καλτεζάς…: Οι ξεχασμένοι νεκροί της αστυνομικής βίας

Σαν σήμερα, στις 16 Νοεμβρίου 1980, δολοφονήθηκαν ο Κύπριος φοιτητής Ιάκωβος Κουμής και η εργάτρια από το Περιστέρι, Σταματίνα Κανελλοπούλου – θύματα και οι δύο της αστυνομικής βίας στην πορεία του Πολυτεχνείου του 1980. Η πορεία αυτή έμεινε στην ιστορία για τα πιο αιματηρά γεγονότα μετά τη μεταπολίτευση.

Εκτός από τους 24 επίσημα καταγεγραμμένους νεκρούς της εξέγερσης του Πολυτεχνείου, τον Νοέμβρη του 1973, στις δεκαετίες που μεσολάβησαν ακόμη τρεις νέοι άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους από την αστυνομική αγριότητα κατά τη διάρκεια επετειακών εκδηλώσεων για το Πολυτεχνείο.

Οι ένοχοι είτε δεν βρέθηκαν ποτέ, όπως στην περίπτωση του Ι. Κουμή και της Σ. Κανελλοπούλου που σκοτώθηκαν στην αιματηρή πορεία του 1980, είτε έμειναν ουσιαστικά ατιμώρητοι, όπως στην περίπτωση του 15χρονου μαθητή Μιχάλη Καλτεζά που έπεφτε νεκρός από σφαίρα αστυνομικού το 1985.

16 Νοέμβρη – Η αστυνομία δολοφονεί Κουμή – Κανελλοπούλου

Η κυβέρνηση Ράλλη 7 χρόνια μετά την εξέγερση  του Νοέμβρη είχε απαγορέψει στην πορεία να κατευθυνθεί προς την Αμερικάνικη πρεσβεία και επιτρεπόταν να φτάσει μόνο ως το Σύνταγμα.

Η απαγόρευση ήταν στα πλαίσια του ότι η Ελλάδα έγινε εκείνο το Φθινόπωρο ξανά δεκτή στη στρατιωτική δομή του ΝΑΤΟ, ενώ η κυβέρνηση είχε ξεκινήσει διαπραγματεύσεις με τις ΗΠΑ για την ανανέωση των συμφωνιών παραμονής των αμερικανικών βάσεων στην Ελλάδα και ο Ευάγγελος Αβέρωφ, τότε υπουργός άμυνας, συμμετείχε για πρώτη φορά μετά την αντιπολίτευση στην Επιτροπή Πυρηνικού Σχεδιασμού του ΝΑΤΟ.

Μερικές χιλιάδες διαδηλωτές, η μειοψηφία του Κ.Σ. της ΕΦΕΕ ΤΌΤΕ που δεν πειθάρχισαν αποφάσισαν να σπάσουν  τον αστυνομικό κλοιό και να συνεχίσουν την πορεία.

Η αστυνομία χτυπάει αδιακρίτως και δολοφονικά. Η Σταματίνα Κανελλοπούλου, εργάτρια, 20 χρόνων, και ο Ιάκωβος Κουμής, φοιτητής της Νομικής από την Κύπρο 26 ετών, βρέθηκαν αναίσθητοι στον δρόμο.

Εξέπνευσαν και οι δύο στο νοσοκομείο. Η πρώτη αμέσως μετά τη διακομιδή της στο “Ιπποκράτειο” και ο δεύτερος σε λίγα εικοσιτετράωρα στο “Λαϊκό”. Αμφότεροι έφεραν πολύ σοβαρές κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις από χτυπήματα κλομπ. Για τον Κουμή κυκλοφόρησε και η πληροφορία ότι έφερε και τραύμα από πυροβόλο όπλο.

«Και ο Αρχάγγελος Μιχαήλ σπάθην κρατεί»

Στη συζήτηση που έγινε στη Βουλή μία εβδομάδα αργότερα ο πρωθυπουργός, Γ. Ράλλης, έκανε την εξής δήλωση που έμεινε στην ιστορία:«Και ο Αρχάγγελος Μιχαήλ σπάθην κρατεί στα χέρια του για να αμυνθεί εναντίον των δαιμόνων. Δεν κρατεί άνθη».

«Θα ήταν σε θέση, πραγματικά, η Αστυνομία στο σημείο της σύγκρουσης να προχωρήσει με ελιγμό τέτοιο, ώστε να αποκοπεί, το επαναλαμβάνω, το σώμα των 2.000 εξτρεμιστών και εκεί να τους αντιμετωπίσει», δήλωσε από την πλευρά του και ο Ανδρέας Παπανδρέου.

Όσο για τις «διοικητικές ανακρίσεις» για το θάνατο των δύο διαδηλωτών καμία απάντηση δε δόθηκε, κανένας ένοχος δεν τιμωρήθηκε. Τα ονόματά τους κοντεύουν να ξεχαστούν στις μέρες μας, τοποθετούμενα στον τραγικό κατάλογο των νεκρών αγωνιστών για τους οποίους δεν αποδόθηκε ποτέ δικαιοσύνη.

17 Νοέμβρη 1985 – Δολοφονία Μιχάλη Καλτεζά

Κυριακή 17 Νοέμβρη του 1985 στην καθιερωμένη πορεία για την εξέγερση του Πολυτεχνείου αστυνομικός δολοφονεί εν ψυχρώ τον 15χρονο Μιχάλη Καλτεζά στην πλατεία Εξαρχείων.

Ο αστυνομικός Αθανάσιος Μελίστας Σημαδεύει και πυροβολεί πισώπλατα τον 15χρονο μαθητή Μιχάλη Καλτεζά, ο οποίος απομακρυνόταν από το σημείο. Η σφαίρα βρίσκει στο κρανίο τον 15χρονο μαθητή.

Η είδηση της δολοφονίας του ανήλικου μαθητή προκαλεί την κατάληψη του παλιού Χημείου, στην οδό Σόλωνος, αλλά και του Πολυτεχνείου. Η Επιτροπή Πανεπιστημιακού Ασύλου, με πρόεδρο τον πρύτανη Μιχ. Σταθόπουλο, παρέχει άδεια εισόδου για το Χημείο στις αστυνομικές δυνάμεις, που εισβάλλουν και συλλαμβάνουν 37 νέους.

Η δίκη και η αθώωση του Μελίστα

Ο αστυνομικός που δολοφόνησε τον Καλτεζά, Αθανάσιος Μελίστας, θα κατηγορηθεί για ανθρωποκτονία από πρόθεση εν βρασμώ ψυχικής ορμής και καθ’ υπέρβαση των ορίων της άμυνας.

Τρία χρόνια αργότερα, στις 23 Σεπτεμβρίου του 1988 θα καταδικασθεί πρωτόδικα σε δυόμισι χρόνια φυλάκιση με αναστολή. Συνήγορος υπεράσπισης του Μελίστα είναι ο Αλέξανδρος Λυκουρέζος, ενώ ως συνήγοροι πολιτικής αγωγής παρίστανται ο Νίκος Κωνσταντόπουλος και ο Φώτης Κουβέλης.

Η θύελλα αντιδράσεων λόγω της επιείκειας της απόφασης, στέλνει την υπόθεση στον Άρειο Πάγο, ο οποίος κρίνει ότι κακώς το Πρωτοβάθμιο Κακουργιοδικείο ανέστειλε την εκτέλεση της ποινής γιατί «η έφεση που ασκείται κατά αποφάσεων που εκδίδονται από μεικτά ορκωτά δικαστήρια, δεν έχει ανασταλτικό αποτέλεσμα, εκτός αν επρόκειτο για την ποινή του θανάτου». Ως αποτέλεσμα, ο Μελίστας συλλαμβάνεται, στις 12 Ιανουαρίου του 1989, και οδηγείται για πρώτη φορά στη φυλακή για να πληρώσει για τη δολοφονία του 15χρονου. Τελικά γίνεται δεκτό το αίτημα του συνηγόρου του για αντικατάσταση της φυλάκισης με περιοριστικούς όρους, με το επιχείρημα ότι είναι πατέρας δύο ανήλικων παιδιών.

Στις 26 Ιανουαρίου 1990, ο Μελίστας θα αθωωθεί από το Μικτό Ορκωτό Εφετείο με ψήφους 6 – 1 με την αναγνώριση του ελαφρυντικού ότι υπερέβη τα όρια της άμυνας, εξαιτίας του φόβου και της ταραχής που του προκάλεσε η ενέργεια του θύματος.

Χατζηδάκις: Όταν έχω να κρίνω ανάμεσα σ’ ένα παιδί 15 χρόνων κι έναν αστυνομικό…

Ο Μάνος Χατζηδάκις θα πει τότε, σχολιάζοντας την αθώωση Μελίστα σε μια συζήτηση που είχε γίνει σε φιλική συγκέντρωση στο σπίτι του Δημήτρη Χορν:

«Όταν έχω να κρίνω ανάμεσα σ’ ένα παιδί 15 χρόνων, που πετάει μολότοφ κι έναν τριαντάρη εκπαιδευμένο αστυνομικό, που κρατάει πιστόλι, εγώ είμαι με το μέρος του παιδιού και όχι του αστυνομικού. Εκτιμώ βαθύτατα ένα παιδί που εξεγείρεται και βγαίνει στους δρόμους για να διαμαρτυρηθεί, έστω κι αν υπερβάλλει, έστω και αν κρατάει μολότοφ. Και δεν εκτιμώ καθόλου έναν αστυνομικό που το πυροβολεί. Ό,τι και αν έχει γίνει, όπως και αν έχουν τα πράγματα, θεωρώ τραγικό λάθος την αθώωση του αστυνομικού. Και πολύ κακό μήνυμα, που στέλνουμε στα νέα αυτά παιδιά, το υγιέστερο κομμάτι της κοινωνίας μας, που δεν έχει ακόμη διαφθαρεί, όπως εμείς.»

Πληροφορίες από: Tvxs, Alfavita, enet.gr, ΕΡΤ