Ο βουλευτής των Δημοκρατικών Μαρκ Πόκαν ξοδεύει πολύ χρόνο το τελευταίο διάστημα προσπαθώντας να μιλήσει με όσους περισσότερους ψηφοφόρους μπορεί στην πολιτεία Ουισκόνσιν, όπου και εκλέγεται. Πολλοί πολίτες είναι τρομοκρατημένοι και πιστεύουν ότι τελικά ο πρόεδρος Τραμπ κατά κάποιο τρόπο θα «κλέψει» τις εκλογές.
«Κυριολεκτικά καθημερινά μου κάνουν αυτή την ερώτηση. Ο κόσμος ανησυχεί. Ρωτά για τις εκλογικές αγωγές, τις προθεσμίες ψηφοφορίας, τεχνικές λεπτομέρειες που δεν αφορούν κανένα, που ούτε εμείς τις γνωρίζουμε. Οι άνθρωποι είναι νευρικοί και φοβισμένοι, επειδή πιστεύουν ότι ο Τραμπ θα κάνει τα πάντα για να παραμείνει στην εξουσία», τονίζει ο Πόκαν.
Σύμφωνα με δημοσκόπηση του YouGov για τον μήνα Οκτώβριο, το 22% των Αμερικανών πιστεύει ότι οι εκλογές θα είναι «ελεύθερες και δίκαιες», ωστόσο το 46% πιστεύει ότι δεν θα είναι. Η αίσθηση της ανησυχίας είναι κατανοητή. Ο Αμερικανός πρόεδρος έχει σπείρει αμφιβολίες με αβάσιμες συζητήσεις για «στημένες» εκλογές και έχει επανειλημμένα αρνηθεί να δεσμευτεί για ειρηνική μεταβίβαση της εξουσίας. Η πανδημία του κορονοϊού έχει δυσκολέψει τις διαδικασίες ψηφοφορίας, ενώ το φορτισμένο πολιτικό κλίμα κάνει τους ψηφοφόρους να είναι εύπιστοι σε ακραίες θεωρίες. Ωστόσο, θα ήταν αφελές να προβλέψουμε ότι τίποτα δεν θα πάει στραβά, γιατί υπάρχει πάντα το αναπάντεχο.
Έντονη είναι επίσης η ανησυχία για το τι θα πράξει το Σώμα των Εκλεκτόρων, η θεσμική αξιοπιστία του οποίου αμφισβητείται όλο και περισσότερο, ειδικά μετά τα αποτελέσματα των εκλογών του 2016 και του τρόπου με τον οποίο επικράτησε ο Τραμπ, αλλά και την αντίστοιχη εκλογική περιπέτεια του 2000, όταν ο Μπους ο νεότερος επικράτησε το Αλ Γκορ, κερδίζοντας τη Φλόριντα.
Πολλά ΜΜΕ και αναλυτές στις ΗΠΑ μιλούν για το μετεκλογικό χάος. Υπάρχει πιθανότητα για κάτι τέτοιο και ποια είναι τα χειρότερα σενάρια;
Το πρώτο σενάριο: Στα όριο του στατιστικού λάθους
Το πρώτο σενάριο αφορά σε μια μη καθαρή νίκη είτε του Μπάιντεν είτε του Τραμπ. Σε σχέση με τις προηγούμενες εκλογικές αναμετρήσεις, πολλές πολιτείες θα αντιμετωπίσουν μια μαζική αύξηση των επιστολικών ψήφων, η καταμέτρηση των οποίων απαιτεί χρόνο. Πρέπει να αφαιρεθούν από τους φακέλους, να καταγραφούν στους εκλογικούς πίνακες, να ελεγχθούν οι υπογραφές και άλλα θέματα ταυτοποίησης ώστε να προκύψει ένα τελικό αποτέλεσμα.
Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η περιφρόνηση που έχει δείξει μέχρι σήμερα ο Τραμπ για τις επιστολικές ψήφους έχει οδηγήσει σε μια μεγάλη πόλωση και διάσπαση του εκλογικού σώματος: Πολύ περισσότεροι Ρεπουμπλικάνοι σχεδιάζουν να ψηφίσουν αυτοπροσώπως την ημέρα των εκλογών, ενώ οι Δημοκρατικοί είναι πιο πιθανό να ψηφίσουν ταχυδρομικά. Εάν το αποτέλεσμα είναι στην κόψη του ξυραφιού, η καθυστέρηση στην καταμέτρηση των επιστολικών ψήφων μετά την 3η Νοεμβρίου θα μπορούσε να αξιοποιηθεί από τον Τραμπ ώστε ο ίδιος να προκαλέσει πανικό, να μιλήσει για νοθεία, να αρχίσει να ισχυρίζεται για παράδειγμα ότι οι ψήφοι αυτοί δεν θα πρέπει να υπολογίζονται, ότι υπάρχει κίνδυνος «θεσμικής και πολιτικής αστάθειας» και πολλά άλλα.
Παραστρατιωτικές ομάδες και συμπαθούντες του Τραμπ, διαδηλώνουν στις 5 Σεπτεμβρίου 2020 στο Λούισβιλ του Κεντάκι. Φωτογραφία: Alex Lourie—Redux.
Τρεις πολιτείες εμπνέουν τη μεγαλύτερη ανησυχία: Το Μίσιγκαν, το Ουισκόνσιν και η Πενσυλβάνια. Και οι τρεις είναι βασικά πεδία της εκλογικής μάχης γιατί παρατηρείται αύξηση της επιστολικής ψήφου. Και οι τρεις έχουν Δημοκρατικούς κυβερνήτες, ωστόσο έχουν περιορισμένη δυνατότητα – όπως οι περισσότερες πολιτείες – να διαχειριστούν μεγάλης κλίμακας επιστολικές ψήφους πριν το κλείσιμο της κάλπης. Στην Πενσυλβάνια επίσης ο Τραμπ κέρδισε το 2016 με μόλις 44.000 διαφορά από τη Χίλαρι Κλίντον. Θα μπορούσε σε αυτή την περίπτωση ο Αμερικανός πρόεδρος να επικαλεστεί νοθεία από πλευράς των Δημοκρατικών.
Το θετικό είναι πως οι τελευταίες δημοσκοπήσεις δεν δείχνουν ότι σε αυτές τις τρεις πολιτείες ο νικητής θα κριθεί στο νήμα, με τα ποσοστά επίσης των αναποφάσιστων να παραμένουν χαμηλά.
Το δεύτερο σενάριο: «Guerilla» Τραμπ εναντίον όλων
Το δεύτερο σενάριο αποτελεί μια χειρότερη, ίσως ακραία εκδοχή του πρώτου σεναρίου. Το αποτέλεσμα των εκλογών παραμένει ασαφές για μέρες και ο Τραμπ θολώνει τα νερά, αμφισβητεί την καταμέτρηση, προσβάλλει το αποτέλεσμα σε αμερικανικό δικαστήριο, κατηγορεί τους πολιτικούς του αντιπάλους για εξαπάτηση και να πείσει μεγάλες περιοχές του εκλογικού σώματος ότι κάτι δυσάρεστο συμβαίνει στο παρασκήνιο. Τα mainstream μέσα ενημέρωσης προσπαθούν να κρατήσουν ισορροπίες, αλλά ο Τραμπ τραβάει το σκοινί και μιλά για «αριστερό πραξικόπημα» και αρνείται να αποχωρήσει από την προεδρία. Συντηρητικά μέσα ενημέρωσης, συνάδελφοι Ρεπουμπλικάνοι, ακόμη και το Υπουργείο Δικαιοσύνης, τον υποστηρίζουν. Η ένταση μεταφέρεται στους δρόμους. Η Αμερική βυθίζεται στην αβεβαιότητα.
Διαδήλωση μελών των “Περήφανων Αγοριών” (Proud Boys) και άλλων ακροδεξιών γκρουπ στο Πόρτλαντ του Όρεγκον. Προσπαθούν να καρφώσουν στο έδαφος τη σημαία των ΗΠΑ σε ένα πάρκο της πόλης. Φωτογραφία: Noah Berger / Associated Press.
Ακόμη και αν συμβεί αυτό, εκλογολόγοι τονίζουν ότι ο Τραμπ δεν έχει τη δύναμη να παρακάμψει τις δαιδαλώδεις εκλογικές διαδικασίες. Οι εκλογές διεξάγονται με την συμβολή και εποπτεία κρατικών αξιωματούχων, οι περισσότεροι από τους οποίους είναι έμπειροι επαγγελματίες, ακέραιοι στη δουλειά τους. Υπάρχουν δοκιμασμένες διαδικασίες για την αντιμετώπιση παρατυπιών, προκλήσεων και καταστάσεων έκτακτης ανάγκης. Ένας υποψήφιος δεν μπορεί να απαιτήσει επανακαταμέτρηση, για παράδειγμα, εκτός αν η καταμέτρηση είναι εντός ενός συγκεκριμένου περιθωρίου στατιστικής απόκλισης, το οποίο διαφέρει ανάλογα με την πολιτεία.
«Οι ίδιοι οι υποψήφιοι για την προεδρία, στην προκειμένη περίπτωση ο Τραμπ και ο Μπάιντεν, δεν έχουν σχεδόν κανένα ρόλο σε αυτή τη διαδικασία», σημειώνει η Βανίτα Γκούπτα, κορυφαίο στέλεχος του Υπουργείου Δικαιοσύνης επί προεδρίας Ομπάμα. «Ενώ οι άνθρωποι μπορούν να ασκήσουν πίεση και να κινηθούν νομικά επί των εκλογικών θεσμών, οι πολιτικοί δεν έχουν καμία εξουσία να καθορίσουν το αποτέλεσμα των εκλογών. Είναι πραγματικά σημαντικό οι ψηφοφόροι να καταλάβουν ότι ενώ πολλά στοιχεία του εκλογικού συστήματος των ΗΠΑ είναι περίπλοκα, υπάρχουν κάποιοι βασικοί μηχανισμοί που ισορροπούν το σύστημα και τις εξουσίες – εκτελεστική, νομοθετική, δικαστική».
Φαίνεται τελικά ότι όλος ο πανικός η πλούσια αρθρογραφία για ένα πιθανό μετεκλογικό χάος θα πέσουν στο κενό. Εκτός εάν πράγματι κυοφορείται μια κατάσταση στο παρασκήνιο για την οποία δεν υπάρχουν ασφαλείς πληροφορίες και σαφή εικόνα.
Στις 4 Νοεμβρίου θα γνωρίζουμε.
